داده نگاری و فرصت خبررسانی زنده در فضای مجازی

خبرگزاری مهر _ گروه فرهنگ: یکی از بحث های رسانه ای و غیررسانه ای که این روزها در محافل مختلف کشور مطرح می شود، انتخاب ترامپ به ریاست جمهوری ایالات متحده آمریکاست.

دکتر محمد اخگری مدرس دانشگاه در باره این موضوع، یادداشتی نوشته و آن را در اختیار خبرگزاری مهر قرار داده است که در این نوشته، مساله مورد نظر را از منظر یک کارشناس رسانه ای بررسی کرده است.

اخگری در این یادداشت این مساله را عنوان می کند که بازخوردهای انتخاب ترامپ نشان داد که هنوز نوعی از روزنامه نگاری و ژورنالیسم برای رسانه های کشورمان، ناشناخته باقی مانده است.

مشروح این یادداشت را در ادامه می خوانیم:

مطالعه رقابت های انتخاباتی در آمریکا از منظر نحوه استفاده از رسانه های مجازی موضوعی جذاب است، چراکه رقبا  تلاش کردند از همه فرصت های موجود در این رسانه ها از  شبکه های اجتماعی گرفته تا پادکست ها و... به بهترین نحو بهره گیرند. هرچند برخی از صاحب نظران معتقدند، اردوگاه ترامپ به جهت تولید محتوا و روایت رسانه ای کار را زودتر از کلینتون آغاز کرد و روایت های رسانه ای اردوگاه کلینتون بیشتر حالت واکنشی داشته  است و شاید به همین سبب ترامپ که  نسبت به رقیب از فرصت کمتر رسانه ای در فضای برودکست برخوردار بود، توانست وعده های تبلیغاتی اش را از این طریق به کاربران برساند.

در اردوگاه دموکرات ها برنی سندرز در جلب حمایت جوانان از طریق رسانه های اجتماعی توفیق بیشتری داشت که البته به رقابت با ترامپ نرسید.صرفنظر از همه تحلیل ها درباره ی نحوه ی استفاده ی رقبا از این فضای رسانه ای، پوشش خبری زنده ی  این انتخابات در سایت های روزنامه ها و رسانه های دنیا بهره گرفتن ماهرانه از ژورنالیسمِ دیتا را نشان داد. ژورنالیسمی که جاناتان گری و همکارانش(Gray, Bounegru and Chambers) در کتابشان با عنوان «دیتا ژورنالیسم» در سال ۲۰۱۲ آن را روزنامه نگاری فردا خوانده بودند، امروز در پوشش خبری وقایع و اتفاقات دنیا به منصه ی ظهور رسیده است.

داده نگاری (Data journalism)، نوعی از ژورنالیسم است که با استفاده از ظرفیت داده ها (Data) شکل می گیرد و روایتی است ترکیبی از خبر سنتی با استفاده از داده ها در قالب اینفوگرافی. داده نگاری فرایندی خودکار در همه سطوح ژورنالیسم از گردآوری خبر تا ترکیب اطلاعات را شامل می شود. داده نگاری برای روزنامه نگار این فرصت را فراهم می آورد تا بتواند داستان خبری پیچیده را با استفاده از داده نما (infographics) به سادگی قابل فهم سازد.

دیوید مک کندلس(David McCandless) نویسنده و طراح پیشین گاردین بر این عقیده است که داده نگار(datajournalist) می کوشد اطلاعات، واقعیت ها، داده ها، افکار، موضوعات، مباحث، پرسش ها و آمار را با کمترین واژگان بصری کند. دیداری کردن و دسته بندی اطلاعات در دنیای امروز که عصر انفجار اطلاعات است، امکان فهم سریع و دریافت را برای کاربر فراهم می آورد و هم از این روست که برخی شبکه های اجتماعی همچون اینستاگرام برای انتشار عکس و تصویر مدت زمان کوتاهی را در اختیار کاربران قرار می دهند.

مقایسه چگونگی روایت داده نمایی شده  از اعلام نتایج انتخابات آمریکا در وب سایت نیویورک تایمز، اشپیگل، دی تسایت و چند سایت خبری در داخل ایران نشان می داد که در همه این رسانه ها اعلام لحظه ای نتایج در صدر قرار داشت اما در سه روزنامه خارجی مذکور برای بیان نتایج  از قالبِ اینفوگرافی و با استفاده از رنگ، نتایج  انتخابات به صورت لحظه ای نمایش داده می شد و تازه ترین اطلاعات در قالب دیتا در داده نما بروز می شد. علامت (live)  یا پخش زنده در بالای داده نما می درخشید و کاربر نیازی به روزآمد کردن صفحه نداشت. علاوه بر آن  در بالا و پایین داده نما تازه ترین تحلیل ها  به سرعت درج می شد و نشان می داد که تحریریه  مطالبی را  برای هرگونه احتمال  آماده کرده است.

کاربر در این حالت به صورت تعاملی صفحه وب سایت را تماشا می کرد و اطلاعات دائماً او را درگیر می ساخت. گویی صفحه وب سایت روزنامه تبدیل به نمایشگر تلویزیون شده است اما تلویزیونی که در حین تماشا کنداکتور آن را خودش تعیین می کند. همه اطلاعات  در قالب های مختلف  بصورت ترکیبی بر یک صفحه درج می شوند. پخش زنده سخنرانی ها و موضع گیری ها بخش دیگری از این قصه چند رسانه ای  بود که در این صفحات به چشم می خورد. به دیگر سخن همگرایی رسانه ای به بهترین شکل در این نوع از ژورنالیسم به صورت حرفه ای خود را نشان داد.

مقایسه این شیوه از پوشش خبری با سایت های داخلی نشان می دهد که سایت های داخلی صرفاً از متن و نوشتن تیتر بر روی یک تصویر مبهم استفاده می کردند که این کار حرفه ای و جذاب نیست و نشان می دهد این نوع از ژورنالیسم برای رسانه های ما ناشناخته مانده است. کم نیستند اخبار و رویدادهایی که  جریان رسانه ای غالب در جهان آن را سانسور می کند اما زبان جهانی تصاویر داده نما می تواند بهترین فرصت برای انتشار زنده آنها باشد. بنابراین استفاده از ظرفیت های داده نگاری ضرورتی است که رسانه های داخلی باید به بهره گیری از آن اهتمام ورزند.