خبرگزاری مهر، گروه استانها - داوود عبدی: پایان فصل سرما و میانه بهار، همیشه آغازگر مهاجرت کارگران فصلی به استان سمنان است کارگرانی که حاصل مهاجرتشان پدیدهای به نام حاشیهنشینی و کودکان کار است، کودکانی که دستان کوچکشان بر خیابانهای خشن گرمسار تلاقی سختی، زجر و کسب درآمدی ناچیز را رقم میزند و اگر برایشان کاری صورت نگیرد چهره شهرمان در همین روزها دگرگون خواهد شد.
آسیبهای کودکان حاشیهنشین در گرمسار مانند شهرهای صنعتی دیگر استان سمنان زیاد هستند بسیاری معتقد هستند طبیعی است که هر دنیایی، خوبیها و بدیهایی دارد. فرصتها و تهدیدهایی که ایجاد میشود باید در کنار هم باشند تا تعاملات اجتماعی، حس هم دردی و دستگیری از یکدیگر در میان افراد بیشتر و بهتر رشد کند و باعث از بین رفتن مشکلات، معضلات و مسائل ناخوشایند اجتماعی گردد اما کودکان کار را آیا میتوان در کنار سایر معضلات اجتماعی نهاد؟
وقتی هرروز، کودکان خمشده در زبالههای گرمسار و آردان را مقابل چشمانمان میبینیم و متأسف میشویم که با چنین پدیدههای ساختهشده جامعه امروز مواجهیم، وقتی دیگر که آنها را در حال تکدی گری، فال فروشی و جمعآوری ضایعات و... میبینیم و پس از چند روز فراموششان میکنیم و طبق عادت از عمق این ناهنجاریها بیتفاوت عبور میکنیم.
کودکان کار وضعیت بهداشتی نامناسبی دارند
کودکان حاشیهنشینی و کار در شرایط بسیار نامطلوب ازنظر تغذیه، بهداشت و انجام کارهای خطرناک و حاد به سر میبرند. این کودکان میتوانند بازیچه درست بزهکاران قرار گیرند و همچنین عدم بهرهگیری از آموزش و تحصیل علم و فن، قدرت رقابت با سایر کودکان در ایجاد یک زندگی سالم را هرچه بیشتر از این کودکان سلب میکند. عواملی مانند فقر، ساختار نامناسب و نامنسجم خانواده، تغییرات اقتصادی ناگهانی در جامعه و بالا بودن هزینه تحصیل و نظام آموزشی نادرست در به کار گرفتن کودکان اثر دارد.
کار حاشیه نشینان اعم از کودک و بزرگ، آنان را از دستیابی به دانش و مهارت کافی در زندگی بازمیدارد و درنتیجه بهرهوری نیروی کار نیز در جامعه کاهش میدهد. و آسیبهای اجتماعی مانند اعتیاد، بزهکاری، جرائم بزرگ، استثمار، تبعیض و فقر و... را در بزرگسالی برای این کودکان به همراه خواهد داشت و درنتیجه سلامت اجتماعی را به خطر میاندازد و مانع پیشرفت و توسعه شهر و در سطح وسیعتر کشور میشود. کار کودکان نهتنها بنیان طبیعی و حقوق یک انسان را پایمال میسازد بلکه تهدیدی جدی برای آینده اجتماعی و رشد بیشتر است.
حاشیه نشینان معمولاً مانده از تحصیل و رفاه و سلامت هستند و تعلقشان به خیابان بیشتر است. آمارها نشانگر آن است که کودکان کار دارای والدین باسابقه محکومیت و یا دارای والدین بیسواد یا کمسواد هستند و تأسفانگیز است که با توجه به سطح سواد در گرمسار، کودکان کار در این شهر رو به افزایش است که البته تعداد زیادی از آنها به این شهر مهاجرت کردهاند و به همین دلیل به خاطر مهاجرت زیاد در این شهر شاهد روزافزونی ناهنجاریهای اجتماعی، کودکان کار، تکدی گری و ... هستیم.
کودکان خیابانی پدیدهای هشدار دهنده
در شهرستان گرمسار، دودسته کودک خیابانی وجود دارد، نخست کودکان فقیری که در طول روز کارکرده و شبها به خانههایشان برمیگردند، آنها بیشتر به مدرسه میروند و بزهکار نیستند ثانیاً کودکان کارگر خیابانی که نسبتاً مستقلاند پیوند آنها با خانواده چندان محکم نیست و آنها به خانواده خود کمک مالی میکنند و به حضور آنها در محل درس و مدرسه در حال خاتمه یافتن است و بزهکاری را آموختهاند و در شرف شروع آن هستند.
عموماً کودکان خانوادههای خیابانی که به همراه خانواده خود در خیابان کار میکنند و اصولاً اگر خانواده آنها بزهکار باشد آنها نیز به این امر مشغول هستند. این کودکان با والدین خود در خانههایی مخروبه زندگی میکنند و وضعیت آنها با فقر و ناهنجاریهای بسیاری گرهخورده است البته در میان این کودکان خردهفروشی مواد، گدائی و دزدی نیز معمول است.
احمد معیدفر، کارشناس اجتماعی در این خصوص به خبرنگار مهر میگوید: آسیب اجتماعی کودکان کار، سالهاست به شکلی جدی یکی از مشکلات جوامع شهری است مواردی مانند خشونت والدین، فقر، حاشیهنشینی، طلاق، مهاجرت و ... در به وجود آمدن کار تأثیر زیادی دارند و بر اساس آمارها کودکان خیابانی پرخطرترین قشر جامعه هستند. در مقوله کودکان کار، بحث و انتظار نباید این باشد که آسیبهارا از بین ببریم. چون این امر ناشدنی محسوب میشود اما اینکه آن را کنترل و جهتدار کرده و به سمتی ببریم که خودمان میخواهیم و در توان ماست و بتوانیم آن را مهار، محدود و جمع کنیم، این مهم شدنی است. نگاه ما باید معطوف به این باشد که با برنامهریزیهای صحیح و اصولی کودکان خیابانی را ساماندهی کرده و از تعداد آن بکاهیم.
مشکلات رفتاری و اخلاقی
این کارشناس همچنین معتقد است: یادگیری فرهنگ خشن خیابانی از ویژگی رفتاری این کودکان است و به دلیل نقصان در فرآیند جامعهپذیری و فرهنگ درست نمیتوانند رفتاری هم سن سایر گروههای سنی خود داشته باشند. محیط خانوادگی نامناسب و بیمار و همچنین زندگی در میان افراد بزهکار و مجرم رفتار اجتماعی این کودکان را ناتوان و خشن می کند.
بنابراین اهدافی که به کمتر شدن معضلات اجتماعی کمک میکند در پیش برد کمتر شدن این ناهنجاریها مؤثر خواهد بود، آموزش درک و شناخت صحیح و نحوه رویارویی با مشکلات، گسترش چتر حمایتهای اجتماعی و آموزشی در مناطق کم برخوردار، امکان ادامه تحصیل کاملاً رایگان برای کودکان نیازمند، ادغام فعالیتهای رفاهی برخی سازمانهای حمایتکننده درزمینهٔ رفاه اجتماعی هم چون سازمان بهزیستی، کمیته امداد و آموزشوپرورش است. تا زمینه را رسیدن به اهداف موردنظر برای پیشگیری و مقابله با آسیبهای جدی اجتماعی و فرهنگی که گرمسار را در حال حاضر تهدید میکند؛ فراهم آورده شود.
بافت شهری گرمسار حاشیه نشینی را می طلبد
احمد امیری کارشناس مسائل اجتماعی نیز اظهار داشت: امروز بافت هایی در داخل شهر گرمسار وجود که در اثر بی امکاناتی و فرسودگی و نبود برنامه ریزی های گذشته یا هرچیز دیگری الان مامن کارگران مهاجر فصلی وبعضا خانواده های آنها شده اند و با وجود آنکه کانون هایی در داخل شهر گرمسار می باشند، لیکن در اصل با آنچه در حاشیه هست ، برابری می کند لذا به طرز ناخودآگاه می توان فهمید که چرا از برخی محلات به خوبی یاد نمی شود.
این کارشناس مسائل اجتماعی افزود: آسیب های اجتماعی عمدتا در مناطق آلوده از منظر اجتماعی و یا مناطق عقب مانده از توسعه شهری به دلیل شکاف عمیقی که میان اقشار جامعه به وجود آمده بروز می کند وبالطبع زنان و کودکان در این موارد آسیب پذیرتر و در حوزه گسترده تری دچار مشکلات و مصائب آسیب زا می شوند که یقینا تبعات نامناسب سیاسی ، اجتماعی و فرهنگی عدیده ای را در شهرستان گرمسار به همراه دارد.
هویت اجتماعی دغدغه گرمسار است
معاون فرماندار گرمسار در گفتگو با خبرنگار مهر، پیرامون معضلی به نام مهاجرت که در پی آن کودکان کار و حاشیهنشینی نیز به وجود میآید، یکی از اصلیترین دغدغههای شهرستان را بحث هویت اجتماعی فرهنگی آن خواند و گفت: هویت فرهنگی شهرستان با داشتهها و ظرفیتهایی که دارد بایستی بیشتر موردتوجه قرار گیرد و طرحها و برنامههای لازم را برای ساماندهی فعالیتها در این زمینه ارائه داد تا این شهرستان هویت اصلی خود را بنمایاند.
علی همتی اظهار بابیان اینکه معضلات اجتماعی مانند کودکان کار و ... را باید کلیتر و از سرمنشأ دید و مورد بررسی قرارداد، داشت: بافت مهاجرپذیر و صنعتی بودن گرمسار موجب شده که بازار کار آن متقاضیان زیادی داشته باشد بهگونهای که یکی از شهرستانهایی است که شاید بیشترین آمار مهاجران نخبگان از آن وجود دارد بهگونهای که نیروهای متخصص از این شهرستان خارج میشوند و نیروهای غیرمتخصص کارگر وارد آن میشوند.
وی ضمن تأکید بر اینکه میتوان از مهاجرت بهعنوان فرصت نیز استفاده کرد، با اشاره به آسیبهایی که مهاجران داخلی برای شهرهای مقصد به همراه دارند ادامه داد: در دنیا برای افرادی که قصد ورود به یک جامعه رادارند کمپینهایی قرار میدهند که افراد بافرهنگ و قوانین آن جامعه آشنا شوند، ازاینرو مهاجرانی که به شهرستان گرمسار وارد و ساکن میشوند بافرهنگ و آداب شهرستان آشنا نیستند و گاهی با رفتار، اقدامات و کارهای خویش که دارند موجب ایجاد آسیب میشوند همچنین باید گفت برنامههایی را قرار دهد و به آنها کمک کنند تا از آسیبهایی که ممکن است به همراه داشته باشند جلوگیری شود.
معاون فرماندار گرمسار همچنین افزود: بایستی با آموزش و کمک سازمانهای مردمنهاد همکاری و تعامل را در این مناطق به وجود آورد و آسیبهایی که به دلیل بیاعتمادی به وجود آمده است را از بین برد و با برنامههایی به آنها کمک کنند تا از آسیبهایی که ممکن است به همراه داشته باشند جلوگیری شود و با مدیریت از نتایج مثبت آن بهرهمند شد.
مردم درباره حاشیهنشینی میگویند
در میان شهروندان گرمساری نیز هستند بسیاری که معضلات را ناشی از مهاجرت بدانند یکی از این شهروندان علی است که معتقد است: امروز گرمسار به دلیل ویژگیهای جغرافیایی، سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی، صنعتی بودن و رونق کسبوکار کشاورزی و دامداری، شاهد مهاجرت افرادی از استانهای همجوار و حتی شهرهای دیگر کشور است که به همراه خانواده خود به دلیل بیکاری یا ارتقا سطح زندگی به این شهر آمدهاند.
افزایش پدیده مهاجرت طی سالهای گذشته باعث بروز برخی آسیبهای اجتماعی در گرمسارشده، بهطوریکه این افراد و خانوادهها به دلیل نزدیکی این شهرستان به پایتخت ایران، این منطقه را برای زندگی انتخاب میکنند
وی میافزاید: افزایش پدیده مهاجرت طی سالهای گذشته باعث بروز برخی آسیبهای اجتماعی در گرمسارشده، بهطوریکه این افراد و خانوادهها به دلیل نزدیکی این شهرستان به پایتخت ایران، این منطقه را برای زندگی انتخاب میکنند و همین امر توسعه نامتوازن و ناهمگون شهری و ایجاد پدیدهای به نام حاشیهنشینی را در شهر گرمسار به همراه داشته است.
این شهروند ادامه میدهد: در کنار مهاجرت خانوادههای ایرانی به گرمسار، این منطقه شاهد مهاجرت فزاینده و حضور بسیاری از مهاجران و اتباع خارجی نیز است که موجب نابسامانی در اوضاع اجتماعی و فرهنگی و اقتصادی این شهرستان شده و آنها را بااهمیت تر از گذشته کرده است و بهعنوان مشکلی در گرمسار خودنمایی میکند.
ناهمگونی جمعیتی مشکل گرمسار است
دیگر شهروند گرمساری اما میگوید: درباره معضلات باید گفت هرزمان بحث از آسیبهای اجتماعی به میان کشیده شده است، اغلب توجهها به سمت مناطق حاشیهای شهرها رفته و آن مکان را عامل اصلی این مسئله دانسته، در این شرایط این سؤال مطرح میشود که آیا موضوع در شهرستانی مانند گرمسار نیز تنها در قسمتهای از شهر با حاشیهنشینی و موارد مبتلابه آن مواجه هست و سایر محلههای شهر از این قضیه مستثنا است؟ حالآنکه حتی روستاهای بسیاری وجود دارند که به دلیل نبود امکانات و عدم برنامهریزیهای درست و مهاجرت اغلب اهالی آن و جایگزینی جمعیت مهاجر جدید در این روستاها با ناهمگونی ترکیب جمعیتی مواجه شدهاند که این ناهمگونی جمعیتی موجب بروز برخی مشکلات شدهاند. لذا به طرز ناخودآگاه میتوان فهمید که چرا برخی محلات بهخوبی از آنها یاد نمیشود. زیرا این افراد در موقعیتهای بسیار گسترده و اغلب تعریفنشده از سوی جامعه قرار میگیرند و نهایتاً در چارچوب موقعیتهای جدید، گاهی اوقات دچار تعارض نقشها و مبتلابه مشکلات بسیار میشوند و به بیهویتی یا ناشناختگی هویت میرسند.
محمدرضا احمدیان میگوید: شکی نیست که یک سری بافتهایی در داخل شهر گرمسار داریم که در اثر بی امکاناتی و فرسودگی و نبود برنامهریزیهای گذشته یا هر چیز دیگری الآن مآمن کارگران مهاجر فصلی وبعضا خانوادههای آنها شدهاند و باوجودآنکه کانونهایی در داخل شهر گرمسار هستند، لیکن در اصل با آنچه در حاشیه هست، برابری میکند.
وی میافزاید: این مشکلات عمدتاً در مناطق آلوده از منظر اجتماعی و یا مناطق عقبمانده از توسعهیافته شهری به دلیل شکاف عمیقی که میان اقشار جامعه به وجود آمده بروز میکند بالطبع زنان و کودکان در این موارد آسیبپذیرتر و در حوزه گستردهتری دچار مشکلات و مصائب آسیبزا میشوند. همچنین تبعات نامناسب سیاسی، اجتماعی و فرهنگی در این منطقه دارد.
این شهروند معتقد است: مجموعه این عوامل باعث میشود که شرایط برای بهروز شدن آسیبها و فرورفتن بیشتر قشری از مردم فراهم شود و بالطبع زمینه بروز آسیبهایی مانند کودکان خیابانی، بزهکاری، فقر و تکدی گری حاشیهنشینی و ... بیشتر شود لذا اینجاست که مجموعه این موارد سبب مخدوش شدن هویت شهری، سالم شهر گرمسار شود.
ضرورت ساماندهی مهاجران خارجی
یکی دیگر از شهروندان گرمساری معتقد است: پرداختن به پدیده ناگوار اجتماعی، فرهنگی و شناخت علل و عوامل آن ضروری است زیرا منها بسیاری از مسائل و مشکلات اجتماعی در قشر پائین جامعه نیز است، امروز مطمئن هستم شهروندان گرمساری معتقدند که مهاجران خارجی ساکن گرمسار در مواردی چون قاچاق کالا، اعتیاد به مواد مخدر، مشکلات اخلاقی، سرقت، درگیری، نزاع و قتل درافزایش آسیبهای اجتماعی این شهر مؤثر واقعشدهاند.
محمد میافزاید: در چند سال گذشته شاهد مهاجرت افرادی از استانهای همجوار یا حتی غیر همجوار به شهر گرمسار و حومه برای کسب درآمد بودهایم که به دلیل منطبق نبودن عادات و اخلاق و فرهنگ آنان بافرهنگ شهر گرمسار موجبات بروز آسیبهای اجتماعی در این شهرستان خواهند شد.
در چند سال گذشته شاهد مهاجرت افرادی از استانهای همجوار یا حتی غیر همجوار به شهر گرمسار و حومه برای کسب درآمد بودهایم که به دلیل منطبق نبودن عادات و اخلاق و فرهنگ آنان بافرهنگ شهر گرمسار موجبات بروز آسیبهای اجتماعی در این شهرستان خواهند شد
رئیس اداره بهزیستی گرمسار نیز در گفتگو با خبرنگار مهر بیان داشت: حاشیه نشینی از یک سو می تواند تهدیدها و مسائلی را برای نظام شهری ایجاد کند وشرایط را برای به روز شدن آسیب ها و فرو رفتن بیشتر قشری از مردم فراهم شود و بالطبع زمینه بروز مسائل عدیده ای را برای ساکنان این مناطق در پی دارد.
محمد نسیمی گفت: :تجمع مهاجران با فرهنگ های متعدد در حاشیه شهرگرمسار،مشکلات حاصل ازحاشیه نشینی با انواع جرایم را دور از منطق و انتظار نمی کند همچنین مهمترین مشکلات زندگی در محلات حاشیه نشین عبارتند از محیط بد اجتماعی و فرهنگی این مناطق، آسیب هایی مانند کودکان خیابانی، بزهکاری، فقر و تکدی گری، انحرافات اجتماعی زیاد از جمله اعتیاد، نبود امنیت به ویژه برای دختران و ... شود لذا اینجاست که مجموعه این موارد سبب مخدوش شدن هویت شهری، سالم شهر گرمسار شود.
وی اعتیاد زنان وفرزندان نامشروع و یا رها شده را از مهمترین آسیب های اجتماعی حاشیه نشینی در گرمسار از منظر بهزیستی برشمرد و اظهار کرد: در برخی مناطق گرمسار بهعلت افزایش مهاجرت و حضورافراد غیر بومی و حتی اتباع غیر ایرانی مانند افاغنه باعث به وجود آمدن بخش مهمی از آسیبهای اجتماعی است.
آسیب های اجتماعی فراوان هستند
رئیس بهزیستی گرمسار گفت: از مجموع آسیبهای اجتماعی، بحث اعتیاد دارای اهمیت زیادی است چرا که به طور مستقیم و غیر مستقیم با دیگر آسیبهای اجتماعی در ارتباط است برای مثال یکی از آسیبهای اجتماعی ناشی از اعتیاد، بحث طلاق و متلاشی شدن خانواده است، که باعث به وجود آمدن مشکلات فراوان دیگری میشود.
نسیمی یکی دیگر از آسیبهای اجتماعی موجود در گرمسار را خودکشی عنوان کرد و تصریح کرد:در زمینه خودکشی یکی از موضوعاتی که باید توسط اداره بهزیستی و اورژانس اجتماعی دنبال شود، آگاه سازی در جامعه بهویژه خانوادههایی که دچار این آسیب هستند، است تا این آسیب اجتماعی به صورت مدیریت شده کنترل شود.
وی در ادامه با بیان اینکه طی سال گذشته ۱۶ مورد کودک رها شده در گرمسار داشتیم که شش نفر از این کودکان به آغوش خانواده های شان برگردانده شدند، گفت: در این خصوص سعی مان برای بازگرداندان کودکان به خانواده خودشان و یا درنهایت واگذاری به خانوادههای متقاضی است. همچنین بیشترین آمار آسیبهای اجتماعی گرمسار با حدود ۳۰ الی ۳۵ مربوط به منطقه کرند و سپس چهل دوش این شهرستان است از سوی دیگر از علل آمار بالای آسیبهای اجتماعی در منطقه کرند حضور اقشاری با خرده فرهنگهای زیاد که به منطقه چند ملیتی به آن می گوئیم و چهل دوش هم بهعلت حضور اتباع بیگانه است.
آموزش راه مقابله با آسیبهای اجتماعی
رئیس بهزیستی گرمسار گفت: در راستای مقابله با آسیبهای اجتماعی بهرهگیری از آموزشهای اجتماعمحور کارگشا است و باید مشارکت مردمی در این زمینه افزایش یابد همچنین ارائه آموزشهای اجتماعمحور درزمینهٔ آسیبهای اجتماعی بسیار مهم تلقی میشود هدف اصلی ما کاهش آسیبهای اجتماعی در شهرستان گرمسار است، در این مسیر از ظرفیتهای داخل شهرستان اعم از دولتی و غیردولتی استفاده میکنیم.
نسیمی افزود: آموزشها و اقدامات پیشگیرانه درزمینهٔ آسیبها و ناهنجاریهای اجتماعی باید از دوران کودکی آغاز شود تا کودکان و نوجوانان در مسیر درست تربیتی و اخلاقی قرار گیرند برای مثال بسترسازی پیشگیری و درمان اعتیاد به مواد مخدر و بهطورکلی همه اقدامات در راستای افزایش مهارتهای زندگی از طریق نهادهای آموزشی با اعزام مددکاران اجتماعی و مربی به مدارس و مهدهای کودکها را در حال انجام داریم همچنین با برگزاری این جلسات در مراکز آموزشی مناطق حاشیهنشین، شهروندان جامعه هدف ما خود نیازهای آموزشی خود را استخراج و به تیمهای آموزشی بهزیستی اعلام میکنند.
وی بابیان اینکه سازمان بهزیستی از طریق اورژانس اجتماعی و تیم مشاوره سیار همه آسیب دیدگان اجتماعی و قربانیان خشونت و ... را تحت پوشش خدمات خود قرار میدهد، از سوی دیگر در ارتباط با توانمندسازی و افزایش دورههای مهارت زندگی و کم شدن آسیبهای اجتماعی در گرمسار همکاری مردم و مسئولان امری ضروری است، همچنین باید گفت تجمع مهاجران بافرهنگهای متعدد در حاشیه شهر، مشکلات حاصل از حاشیهنشینی با انواع جرائم را دور از منطق و انتظار نمیکند.
باید زیربنایی کارکرد
فرماندار گرمسار موضوعات اجتماعی را زیربنای فرهنگ عمومی جامعه برشمرد و گفت: تحقق یک جامعه سالم و ایمن در کنار موضوعات اجتماعی کنترلشده است
داریوش طاهری در ادامه به کاهش ۱۷ درصدی سرقت طی سال گذشته در گرمسار اشاره کرد و گفت: کاهش نزاعهای جمعی و پروندههای اجتماعی و طلاقها در این شهرستان نشاندهنده کنترل موضوعات و آسیبهای اجتماعی است از سوی دیگر گرمسار به دلیل نزدیکی به پایتخت و ورود جمعیت شناور و مهاجر و وجود شش شهرک و ناحیه صنعتی فرهنگهای مختلف اجتماعی و فرهنگی مواجه است و باید با این تهاجم جمعیت میهمان و غیربومی برنامههای کلان در حوزه آسیبهای اجتماعی داشت.
وی رسیدگی به موضوعات اجتماعی و فرهنگی کشور و منطقه را حیاتی دانست و افزود: در گرمسار به دنبال ارتقای امور فرهنگی و پیگیر رفع آسیبهای اجتماعی هستیم و از سمنهای اجتماعی و خدماتی را در شهرستان حمایت میکنیم.
فرماندار گرمسار تصمیمگیری، برنامهریزی، هماهنگی و نظارت در پیشبرد امور اجتماعی را مهمترین وظیفه کارگروه امور اجتماعی و فرهنگی شهرستان برشمرد.
ساماندهی معضلات اجتماعی در راس آن جلوگیری از مهاجرت بی رویه به مناطق حاشیه ای شهر امروز به یکی از نیازهای اصلی مردم شهر گرمسار تبدیل شده است که باید در دستور کار مسئولان قرار گیرد.
نظر شما