به گزارش خبرنگار مهر، رایزنی فرهنگی ایران در صربستان گزارشی از وضعیت آموزش زبان فارسی در دانشگاه بلگراد و روند تاسیس کرسی زبان فارسی در این دانشگاه تهیه کرده و آن را برای انتشار در اختیار مهر قرار گرفته است. این گزارش در زیر از نظر مخاطبان می‌گذرد:
پیشینه آموزش زبان فارسی در دانشگاه بلگراد
دانشکده زبان [Faculty of Philology] دانشگاه بلگراد، قوی‌ترین دانشکده از نظر تنوع در آموزش و پژوهش زبان‌های مختلف (۳۴ زبان) در منطقه شرق اروپا محسوب می‌شود. این دانشکده متشکل از ۱۴ دپارتمان آموزشی است و هر دپارتمان، کرسی‌های مستقل و متعددی را زیر پوشش دارد. درس زبان فارسی در دانشکده زبان، به عنوان «واحد انتخابی/ اختیاری» و از سوی دپارتمان شرق‌شناسی [Oriental Studies] ارایه می‌شود ولی کرسی مستقل (برای پذیرش دانشجو در مقطع چهارساله کارشناسی) ندارد.
دپارتمان شرق شناسی در سال ۱۹۲۶ یعنی نود سال پیش تاسیس شده و دارای کرسی یا دپارتمان در رشته‌های زبان عربی، ترکی، ژاپنی و چینی است. نمره درس انتخابی زبان فارسی به‌طور مستقیم در کارنامه درسی دانشجویان وارد می‌شود (۱۲ پوینت در دو سال) و از این نظر برای دانشجویان حائز اهمیت است. دوره آموزشی این درس دو سال (چهار نیم سال) است. طبق سرفصل دانشگاهی دانشجویان در پایان این دوره (دو ساله) می‌باید قادر به خواندن، نوشتن و گفتگوهای اولیه و نیز آشنایی با فرهنگ و هنر زبان مقصد باشند.
وضعیت تاسیس کرسی مستقل زبان فارسی
تاسیس کرسی مستقل زبان فارسی و پذیرش دانشجو در مقطع کارشناسی، اصلی‌ترین هدف ایران برای گسترش زبان فارسی و معرفی فرهنگ و ادب در صربستان و منطقه بالکان است. دانشکده زبان تاسیس کرسی مستقل زبان فارسی را منوط به تامین پیش‌نیازهایی کرده که مهم ترین آنها عبارتند از:
۱. افزایش تقاضا برای درس زبان فارسی از سوی دانشجویان
۲. جذب و استخدام مدرس واجد شرایط در هیات علمی دانشکده
۳. تهیه سرفصل‌های آموزشی برای دوره چهارساله آموزشی،
۴. تهیه و تدوین محتوای آموزشی مناسب و مطابق استانداردهای آموزشی دانشگاه،
۵. تامین مالی/هزینه‌های راه‌اندازی کرسی.
فعالیت‌های صورت گرفته برای تامین پیش‌نیازهای تاسیس کرسی زبان فارسی
۱. افزایش دانشجویان متقاضی درس زبان فارسی:
مهمترین فعالیت صورت گرفته برای این هدف، تلاش برای افزایش تعداد دانشجویانی است که درس زبان فارسی را در این دانشکده انتخاب می‌کنند. علت هم این است که در این صورت تاسیس کرسی به مطالبه دانشکده تبدیل می‌شود.
این امر، نیازمند کوشش بسیار زیادی بوده است زیرا جلب توجه دانشجویان و افزایش تعداد آنها با توجه به تنوع انتخاب درس اختیاری و نیز جذابیت‌ها و امکاناتی که برخی از دپارتمان‌ها (اسپانیولی، آلمانی، انگلیسی و ...) و کشورهای مربوطدر اختیار دانشجویان قرار می‌دهند، کار دشواری است.
با این حال این امر با موفقیت محقق شده است: طبق آمار مرکز خدمات دانشجویی [e-student service, Faculty of Philology] دانشکده زبان دانشگاه بلگراد، تعداد دانشجویانی که واحد انتخابی زبان فارسی را انتخاب کرده اند در طی سال‌های گذشته به شرح زیر بوده است:
افزایش تعداد دانشجویان علاقه مند به انتخاب زبان فارسی به عنوان واحد انتخابی درحالی است که در این دانشکده ۳۴ زبان تدریس می‌شود و دانشجویان با گزینه‌های متنوعی برای انتخاب واحد درسی زبان اختیاری رو به رو هستند. مهمترین دلیل افزایش تعداد فارسی آموزان، رضایت دانشجویان از دوره و تشویق و ترغیب دوستان خود برای انتخاب زبان فارسی بوده است. نظرسنجی پایان دوره از دانشجویان (پیوندبه نتایج) این مطلب را به شرح زیر تایید می‌کند.
۲ . تالیف نخستین کتاب درسی ویژه دانشجویان:
این دانشگاه (کتاب سلام فارسی سطح پایه) که با نظارت آموزشی شورای دانشکده تالیف و به عنوان سرفصل درسی مصوب گردیده است. برنامه توسعه این کتاب برای سطوح میانی و پیشرفته در جریان است. همچنین بنا به سفارش دانشکده و مطابق الگوی آموزشی ارایه شده، درسنامه‌ای با عنوان «مقدمه‌ای بر فرهنگ و ادبیات فارسی» در دست تالیف است تا از سال آینده جزء واحدهای درسی قرار گیرد.
۳. جذب مدرس واجد الشرایط هیات علمی:
مدرس فعلی زبان فارسی (سعید صفری) که سابقه پنج‌ساله تدریس در این دانشکده دارد و فارغ التحصیل این دانشگاه نیز محسوب می‌شود، در مرحله جذب هیات علمی قرار گرفته و مورد تایید دانشکده است. برای تاسیس کرسی این پیش‌نیاز همین مدرس کافی است و در ادامه، دانشکده مدرسان دیگری را (همچون مارکو یووانویچ) به گروه اضافه خواهد کرد.
۴ .پیش‌نویس سرفصل‌های آموزشی:
این پیش نویس برای دوره چهارساله تهیه و تدوین شده است و برای بررسی و تصویب در دستورکار شورای معاونت علمی و برنامه‌ریزی درسی قرار گرفته است.
۵ . طرح تاسیس و تشکیل مرکز فرهنگی- آموزشی ایران (اتاق ایران) :
این طرح در دانشکده اینک با همکاری رایزنی فرهنگی صورت می‌گیرد و دانشکده در این خصوص همکاری لازم را دارد.
روال اجرایی تاسیس کرسی زبان فارسی در دانشکده زبان
روال اجرایی تاسیس کرسی زبان فارسی در دانشکده زبان شامل ارایه درخواست تشکیل کرسی با تایید و گزارش مستندات از سوی رئیس دپارتمان، معاون علمی و معاون برنامه‌ریزی آموزشی به شورای دانشکده، بررسی و تصویب در شورای دانشکده و ارجاع به شورای دانشگاه، بررسی و تصویب در شورای عالی آموزشی دانشگاه، تایید مصوبه شورای عالی آموزشی در سنای دانشگاه و ارجاع به وزارت آموزش، بررسی در شورای وزارت‌آموزش: تایید نهایی و تشکیل رسمی کرسی مستقل زبان فارسی (برای جذب دانشجو در مقطع کارشناسی) است.
در این فرایند، نقش اصلی و گزارش مورد استناد برای مراحل تصمیم‌گیری (دانشگاه و وزارتخانه) درخواست رسمی دانشکده است که مبنای اصلی تصمیم‌گیری قرارمی‌گیرد. با توجه به هزینه‌ها، روال اجرایی و سیاست‌های کلی آموزشی، دانشکده چنین درخواستی را صرفاً زمانی به جریان می‌اندازد که مقدمات اولیه (از قبیل ضرورت تشکیل کرسی، وجود ظرفیت برای پذیرش دانشجو و نیازهای آموزشی از قبیل استاد و منابع آموزشی) مهیا باشد.
این شرایط هم اکنون میسر شده است و از این رو، دانشکده زبان قویاَ درصدد تشکیل این کرسی است تا دپارتمان شرق‌شناسی خود را تقویت نماید. با توجه به اعتبار علمی دانشگاه بلگراد (رتبه بین ۳۰۱ تا ۴۰۰ در رتبه بندی شانگهای در سال ۲۰۱۶) گسترش برنامه‌ها/ دوره‌های آموزشی دانشگاهی از اولویت‌های این دانشگاه قلمداد می‌شود و در این راستا، حمایت دانشگاه از تاسیس کرسی زبان فارسی متصور است.
معرفی مسئولان دانشکده
مسئولان این دانشکده عبارتند از: ۱. دکتر لیلیانا مارکوویچ، رئیس دانشکده زبان دانشگاه بلگراد، دکترای شرق شناسی از دانشگاه کمبریچ انگلیس، استاد تمام شرق شناسی (با تخصص در حوزه ژاپن و خاور دور)، سابقه دو دوره معاونت در دانشکده زبان، عضو هیات بررسی در سنای دانشگاه بلگراد، تالیف و تدریس در دوره‌های ارشد و دکتری (شرق شناسی) ۲. دکتر یولیانا وچوو، معاون بین الملل دانشکده، دانشیار دانشگاه و دارای دکترا زبان از دانشگاه بلگراد، عضو صاحب رای در شورای عالی وزارت آموزش صربستان، عضو شورای هماهنگی فعالیت‌های بین‌المللی دانشگاه بلگراد، عضو فرهنگستان ملی صربستان، ۳. دکتر لیلیانا باییچ، معاون آموزشی و برنامه‌ریزی درسی دانشکده، استاد تمام دانشگاه بلگراد (استاد رشته برنامه‌ریزی و آموزش زبان)، سابقه دو دوره معاونت آموزشی و برنامه‌ریزی درسی و عضو شورای برنامه‌ریزی درسی آموزشی دانشگاه، ۴. دکتر یلنا فیلوپوویچ، معاون توسعه علمی دانشکده، استاد تمام دانشگاه بلگراد، دکترای جامعه‌شناسی زبان از دانشگاه ایندیانا آمریکا، عضو شورای دانشکده و شورای دانشگاه، عضو شورای عالی توسعه علمی دانشگاه و ۵. دکتر آنجلکا میتروویچ، رئیس دپارتمان شرق شناسی، دکترای شرق شناسی از دانشگاه بلگراد، استاد تمام شرق شناسی (با تخصص در حوزه مطالعات کشورهای عربی) و عضو شورای علمی دانشکده
نکته پایانی
اینک تیم جدید هیات رئیسه دانشکده زبان (به شرح فوق) که از اکتبر سال ۲۰۱۶ فعالیت خود را آغاز کرده است، از طرح تاسیس کرسی زبان فارسی به طور جدی حمایت می‌کنند. سفر هیات دانشکده نیز به دعوت رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در بلگراد در اردیبهشت ماه ۹۶ به تهران برای دیدار و امضای تفاهم نامه‌های لازم صورت گرفت، کمکی برای تسریع در گشایش کرسی زبان فارسی است. در سال تحصیلی جاری نیز چندین برنامه فرهنگی (سخنرانی و شب شعر) با همکاری رایزنی فرهنگی در این دانشکده برای دانشجویان اجرا شده که طبعآً تاثیر آن در معرفی فرهنگ ایران بسیار مثبت بوده است.
نظر شما