خبرگزاری مهر، گروه استانها: سیستان و بلوچستان سرزمینی ناشناخته است که با توجه به شرایط خاص خود از ظرفیت های فراوانی برخوردار است که یکی از این ظرفیت ها تنوع قومی و مذهبی مردمان این دیار است.
سنت ها و آیین های متفاوت و جالب اقوام، طوایف و مذاهب مختلف این استان در ماه مبارک رمضان یکی از این زیبایی ها است که این روزها شور و حال خاصی را به مناطق مختلف استان داده است.
مردم شیعه و سنی سیستان و بلوچستان با وحدت و همدلی این روزها در تلاش برای بهره گیری از برکات ماه مبارک رمضان هستند.
نکته جالب توجه اینکه با وجود برخی از تفاوت ها بسیاری از رسوم مردم استان سیستان و بلوچستان از شمال تا جنوب این استان بسیار شبیه هم هستند به عنوان مثال آیین سحرخوانی؛ آیینی است که دارای قدمتی بیش از هزار سال در این خطه از کشور است.
این آیین که ممکن است نام آن در نقاط مختلف استان سیستان و بلوچستان متفاوت باشد تقریبا در همه نقاط استان در حوالی سحر برقرار است حتی این روزها که تکنولوژی پیشرفت داشته بازهم در برخی از نقاط استان همچنان به صورت سنتی ادامه دارد.
سحر خوانی یا همان «رمضوالله» از سنت های دیرینه منطقه سیستان
در شمال استان و منطقه سیستان آیین سحر خوانی یا همان «رمضوالله» در تقریبا یک ساعت مانده به اذان صبح در روستاهای این استان اجرا می شود.
سحر خوانی یکی از سنت‌های مهم و ماندگار منطقه سیستان است که جلوه‌ای زیبا به ماه میهمانی خدا در این خطه از ایران اسلامی داده است.
در این آیین بزرگان منطقه تقریبا یک ساعت مانده به اذان صبح به بالای بلندترین منطقه روستا می‌روند و با ضربه زدن به دهلی خاص و با خواندن اشعار دینی و عرفانی مردم را از خواب بیدار می‌کنند و پس از آنکه مردم بیدار شدند با ذکر سروده هایی خاص از اشعار محلی و عرفانی به استقبال اذان صبح می‌روند تا این که موقع اذان صبح آن را با صدایی بلند به مردم اعلام کنند
در جنوب استان سیستان و بلوچستان نیز آیین سحر خوانی رواج داشته و مردمان مسلمان این خطه از ایران اسلامی با آغاز ماه مبارک رمضان هر شب قبل از اذان صبح، با سحر خوانی برای استقبال از اذان صبح آماده می شوند.
در این آیین شخص یا اشخاصی برای بیدار کردن اهالی محل با به صدا در آوردن طبل و خواندن اشعاری در این خصوص که از سروده های عامیانه منطقه است، مردم را برای صرف سحری بیدار می کنند.
در گذشته اینگونه بود که چند نفر از مردم در کوچه ها می گشتند و مردم را برای سحر بیدار می کردند و این عمل گاهی با نواختن طبل و در زدن خانه ها صورت می گرفت و اهل خانه نیز با روشن کردن چراغ، بیدار بودن خود را اعلام می کردند.
این آیین که در برخی از مناطق جنوب استان به نام «شپ پادکنک » معروف است از سنن قدیمی مردم این مناطق است و معمولاً سحرخوانی توسط دو یا سه نفر انجام می شود و آن کس که بر طبل می کوبد، خواننده هم هست و همراه یا همراهان وی نقش همسرایان را بازی می کنند.
البته در سیستان و بلوچستان با توجه به وسعت و قدمت استان آداب و رسوم فراونی وجود داردکه هر کدام از آنها از جذابیت های خاصی برخوردار است.
حجت الاسلام مجتبی اشرفیان در گفت و گو با خبرنگار مهر، اظهار داشت: ماه مبارک رمضان ماه رحمت و مغفرت و ماه شور و نشاط معنوی است.
وی افزود: این ماه عزیز در سرزمین دارالولایه سیستان جایگاه ویژه ای دارد و مردم سیستان از مدت ها قبل به استقبال این ماه مبارک می روند.
وی گفت: برخی از مردم منطقه سیستان روزهایی از ماه شعبان را به جهت آمادگی برای ماه رمضان روزه می گیرند و با پختن شیرینی و کلوچه محلی و همچنین نظافت منازل و مساجد خودشان را برای ماه مهمانی خداوند آماده می کنند.
امام جمعه شهر علی اکبر تصریح کرد: حضور بر سر قبور اموات و ذکر فاتحه و همچنین رساندن خبرخوش رسیدن این ماه عزیز به آنها از دیگر سنت های مردم این دیار است.
وی خاطر نشان کرد: سحر خوانی از سنت های دیرینه و زیبای سیستان است به گونه ای که یک یا چند نفر از بزرگان وریش سفیدان در زمان سحر برای بیدارکردن مردم بر بالای بام قرار می گیرند و باصدای بلند اشعار دینی و پر معنا راقرائت می کنند.
افطاری دادن نیز از سنت های همیشگی مردم منطقه سیستان در ماه رمضان است و هر کسی با توجه به شرایط مالی خودش سعی می کند تعدادی از مومنین را در مسجد یا منزل مهمان خود کند
وی ادامه داد: امروز هم مردم شریف سیستان در سخت ترین شرایط جوی و در هوای بسیارگرم بالای ۴۵درجه روزه خود را با عشق واعتقاد می گیرند و از صبح زود تا ظهر با زبان روزه به محل زراعت وکشاورزی خود می روند و عبادت درعین عبادت انجام می دهند.
حجت الاسلام اشرفیان گفت: افطاری دادن نیز از سنت های همیشگی مردم منطقه سیستان در ماه رمضان است و هر کسی با توجه به شرایط مالی خودش سعی می کند تعدادی از مومنین را در مسجد یا منزل مهمان خود کند.
وی ادامه داد: رمضان خوانی از دیگر برنامه های ویژه ماه رمضان در سرزمین دارالولایه سیستان است، که تعدادی ازجوانان شب ها درب خانه های مردم محله یا روستای خود جمع می شوند و سروده ای زیبا در وصف ماه رمضان وصفت جود و کرم صاحب خانه می خوانند وصاحب آن خانه مقداری خوراکی یا کمک نقدی به آنها هدیه می کند و جوانان نیز بعد از تجمیع آنها را بین نیازمندان تقسیم می کنند.
وی گفت: در ماه رمضان در مساجد معمولا هر سه وعده نماز به جماعت برگزار می شود و مراسم ترتیل خوانی یک جزء قرآن نیز هر روز یک ساعت قبل از اذان مغرب درمساجد رواج دارد.
لازم به ذکر استن که رمضان خوانی یا همان «رمضونیکه» یکی از سنت های زیبای منطقه سیستان است که بر اساس این سنت تعدادی از مردم به ویژه جوانان و نوجوانان در هنگام سحر یا بعد از افطار به طور دسته جمعی (گروه های ۵ یا ۶ نفره) با مراجعه به درب خانه ها نواهای محلی همچون: «رمضو الله الله رمضو، رمضو اومده مهمونش کُنهِ، گوو گوساله ره قربونش کُنهِ، خروس یکساله ره قربونش کنه» را می خوانند
.
این سنت در حقیقت نشان دهنده اهمیت ماه مبارک رمضان در منطقه سیستان و کمک به هم نوعان است، نوای رمضان خوانان نیز به نوعی هشداری برای فراموش نکردن آن و بیداری مردم در هنگام سحر است.
مردم نیز به پاس این نواها مقداری مواد خوراکی یا کمک مالی در حد توان خود به این افراد هدیه می کنند و نواهای محلی آنان را با ابیاتی مشخص جواب می دهند.
حتی افرادی که توان مالی کافی ندارند با دادن کاسه ای آب از این افراد پذیرایی می کنند و اعضای گروه رمضان خوان نیز معمولا مواد غذایی و اقلامی که از مردم دریافت می کنند را در بین مستمندان تقسیم می کنند.
نان در برگزاری آیین‌های مربوط به ماه مبارک رمضان نقش کلیدی دارند
البته علاوه بر منطقه سیستان در منطقه بلوچستان نیز رسوم خاصی وجود دارد دارد که بسیار جالب توجه است زیرا ماه مبارک رمضان از جمله ماه های مهم معنوی مسلمانان است که در استان سیستان و بلوچستان نیز مردم غیور بلوچ این استان به خاطر پیشینه فرهنگی غنی خود با استقبالی بی نظیر و با آیین های خاص آن را برگزار می کنند.
در همین راستا، یکی از بانوان سراوانی در زمینه آداب و رسوم ماه مبارک رمضان در این منطقه در گفتگو با خبرنگار مهر، اظهار داشت: زنان در برگزاری آیین‌های مربوط به ماه مبارک رمضان نقش کلیدی دارند و مدیریت بیشتر امور در این ماه به زنان مربوط می‌شود.
وی افزود: مردم بلوچ از نیمه دوم ماه شعبان، خود را برای استقبال از ماه مبارک رمضان آماده می کنند و خانه و کاشانه خویش را غبارروبی کرده و زمینه برگزاری آداب و رسوم رایج این قوم در ماه رمضان را فراهم می کنند.
فریده یوسفی بیان داشت: اکثر زنان بلوچ به ویژه مادربزرگ ها قبل از آغاز ماه مبارک رمضان افزون بر تمیز کردن خانه خود نظافت مساجد محله یا روستای خود را نیز برعهده می گیرند.
وی ادامه داد: همچنین از جمله غذاهایی که در این ماه در بین بانوان بلوچ رواج دارد می توان «پکوره» را نام برد که در هر شهر و منطقه به روش های مختلفی پخت می شود و معمولا قبل از رمضان مواد اولیه پکوره بخصوص آرد نخود آن تهیه می شود.
مدیرعامل کانون فرهنگی اجتماعی بانوان سراوان افزود: از دیگر غذا های بومی این منطقه می توان به سمبوسه در انواع مختلف اشاره کرد.
وی گفت: سمبوسه سیب زمینی، سمبوسه مرغ، سمبوسه نخود، سمبوسه گوشت، حلوای خرما، نان روغنی و «سیوه ای» نیز از جمله غذاهایی هستند که بر سفره افطار اکثر خانواده های بلوچ در این ماه عزیز وجود دارد.
فراغت بیشتر زنان بلوچ در ماه مبارک رمضان موجب خلق سوزن دوزی هایی زیبا می شود
یوسفی گفت: در ایام ماه مبارک رمضان با توجه به در پیش بودن عید سعید فطر و همچنین داشتن وقت آزاد بیشتر، معمولا زنان بلوچ به سوزن دوزی به صورت دسته جمعی مشغول می شوند تا برای عید برای خود و فرزندانشان لباس نو بدوزند.
وی افزود: بعضی ها هم با خیاطی مخصوص عید برای اقتصاد خانواده خود تلاش می کنند و در واقع از این راه نان آور خانواده خویش هستند.
مدیرعامل کانون فرهنگی اجتماعی بانوان سراوان تصریح کرد :لباس های بلوچی در انواع و اقسام مدل های زیبا دوخته می شود.
وی بیان کرد: زنان بلوچ در ماه مبارک رمضان معمولا صبح ها هم مراسم دسته جمعی و گروهی دارند که معمولا از ساعت ۸ تا ۱۲ جلسات قرآنی برگزار می شود و طول ماه مبارک از طریق این جلسات گروهی چندین ختم قرآن انجام می شود.
برگزاری نماز تراویح
این زن بلوچ گفت: نماز تراویح نمازی است که در مناطق سنی نشین در ایام ماه مبارک خوانده می شود این نماز بصورت دو رکعتی و پشت امام و در مساجد اقامه می شود و شور و حال وصف ناشدنی دارد که بچه ها نیز همراه والدین و بزرگترها به مسجد می روند و در اکثر مساجد این نماز پشت امام ( حافظ قرآن ) خوانده می شود.
وی ادامه داد: این نماز معمولا این گونه است که حافظ در هر شب یک جزء از قرآن را می خواند و به گونه ای برنامه ریزی می کند که در دهه سوم ماه مبارک قرآن ختم شود و در دهه سوم ماه مبارک رمضان در شهرها و روستاها در هرشب در برخی مساجد مراسم ختم قرآن با حضور علما، روحانیون، معتمدین و اقشار مختلف مردم طی مراسم باشکوهی برگزار می شود و همگی با گریه و زاری دست به دعا و استغفار می شوند.
وی افزود: در گذشته معمولاً زنان نماز تراویح را در منزل می‌خواندند اما امروزه درهای بیشتر مساجد شهرهای بزرگ به روی زنان نمازگزار باز است، البته زنان بلوچ در طول سال فقط یک ماه آن هم در ماه مبارک رمضان صرفاً برای اقامه نماز تراویح که با ختم قرآن همراه است، به مساجد می‌روند.
البته این تنها گوشه ای از آداب و رسوم مردم شیعه و سنی سیستان و بلوچستان است که بیان شد زیرا این استان با توجه به وسعت و قدمت خود دارای آداب و رسوم خاصی است که باید مدت ها راجع به آن ها تحقیق و پژوهش شود اما نقطه مشترک همه این آداب وحدت مثال زدنی مردمان این دیار در کنار یکدیگر است.
نظر شما