رمضان؛ زمان قدسی و نشانه های آن

خبرگزاری مهر ـ گروه استان‌ها ـ قاسم منصور آل کثیر*: در طول سال، زمان‌هایی در برخی ماه‌ها به عنوان زمان قدسی معرفی می شوند. در جوامع مختلف زمان قدسی متفاوت است. در میان جامعه ما، ماه‌های محرم، صفر و... حتی برخی اعیاد ملی و مذهبی به عنوان زمان‌های قدسی ما به حساب می آیند. هر زمان قدسی نیز نشانه‌هایی برای خود دارد. برای نمونه سبک های متنوع «سینه زنی» از نشانه های زمان قدسی محرم هستند. 

ماه مبارک رمضان نیز ازجمله زمان های قدسی مهم جهان اسلام است و یکی از نشانه های آن «فانوس رمضانی» است.

همانطور که می‌دانیم تا پیش از نشانه‌های نوظهور در حوزه روشنایی همچون لامپ‌ها و چلچراغ‌ها، فانوس در همه منازل حضوری پررنگ داشت و پیشینیان ما حافظه جمعی مشترکی با آن دارند، البته این روزها هم بازار این فانوس‏‌ها در ماه رمضان داغ است و مردم از آنها برای تزئین خانه‏‌ها و کوچه‏‌ها بهره می‏‌گیرند.

همچنین هر دین و مذهبی برای بقا و استمرار نیاز به قالب بیرونی متناسب با ابعاد درونی خود دارد و هنر مرتبط با آن دین موظف به خلق این ساختار است که در مباحث معماری و شهرسازی شامل خلق فضاهای شهری و عناصر معماری است که در آن قرار می‌گیرند.

در حالی‌که می‌توان از «فانوس رمضان» به عنوان یک نشانه فرهنگی و نماد برجسته‌ و چشم‌نواز در تعریف «شخصیت شهر» در ماه رمضان بهره برد، اما جای خالی آن، در جای جای معماری شهری استان به وضوح نمایان است.

مسلمانان سرزمین‌های مختلف از دیرباز تاکنون،‌ سنت‌های گوناگونی داشته‌اند که بازتاب فرهنگ و آیین آنان در سده‌های مختلف بوده است، رمضان یکی از برجسته‌ترین ماه‌ها در میان همه مسلمانان است که به واسطه ویژگی‌های مهمی که دارد، ریشه برکات بسیار بزرگی برای جوامع اسلامی و پایه نعمت‌های بی‌شمار برای ما بوده و هست.

در این میان هنر و معماری اسلامی دارای گنجینه عظیمی از معانی عمیق عرفانی و حکمت الهی است، که می‌توان از آن به‌عنوان المان و نشانه شهری برای استحکام و هویت بخشی بهتر به شهرهای کشورمان الهام گرفت.

لازم است کاری کرد که فضای شهری در ماه خاصی همچون رمضان تفاوت چشمگیری در بخش سیمای شهر داشته باشد، این تفاوت‌ها به‌ویژه با استفاده از المان و نمادهایی همچون فانوس از نظر زیباشناسی برای مخاطبان جذاب خواهد بود.

بسیاری از ما شهرهایمان را از خلال حس‌های درونی و ذهنی می‌بینیم و حس می‌کنیم و در این تجربه آنچه باید زیبایی تعریف شود احساس «مطبوع خوش و آسایش» است که بخش مهمی از آن حاصل تجربه جاذبه‌های نگرش در شهر و سیمای شهر است.

* خبرنگار