اشکالاتی که به اظهارات روحانی وارد است/ تحلیل استنتاج رئیس جمهور

خبرگزاری مهر، گروه دین و اندیشه-جواد جوادی: رییس جمهور محترم در ضیافت افطار با اساتید و پزشکان، که در چهارشنبه ۲۴خرداد ۹۶ برگزار شد، مطالبی را فرمودند که توسط جناب آقای علی مطهری با عنوان «توضیح علی مطهری درباره رای مردم به عنوان مبنای حکومت» در خبرگزاری ایسنا منتشر شد.

به «گفته» رییس جمهور محترم و «توضیح» آقای مطهری اشکالاتی وارد است که آورده می‌شود و مبنای تحلیل، متنی است که در خبرگزاری ایسنا[۱] منتشر و در پایگاه اطلاع رسانی آقای مطهری[۲] بازنشر شده است.

اولا: رییس جمهور محترم فرمودند «لمن ولّیتموا امرکم، گفت که هر کس که شما او را به عنوان ولیّ خودتان و رهبر جامعه برگزینید من هم اطاعت می‌کنم»[۳]

در بخش کلمات حضرت امیر در نهج‌البلاغه آمده: «وَإِنْ تَرَکْتُمُونِی فَأَنَا کَأَحَدِکُمْ، وَلَعَلِّی أَسْمَعُکُمْ وَأَطْوَعُکُمْ لِمَنْ وَلَّیْتُمُوهُ أَمْرَکُمْ»[۴] [۵] [۶] [۷] یعنی « اگر مرا رها کنید من هم چون یکی از شما هستم، شاید من شنواتر و مطیع‌تر از شما نسبت به رییس حکومت باشم».[۸]

از آنجایی که رییس جمهور محترم حقوق‌دان هستند می‌دانند که «لَعَلَّ» به معنای «شاید» است و جمله بعد از آن دال بر «موجبه جزئیه»[۹] [۱۰] است در حالی که رییس جمهور محترم از آن برداشت «موجبه کلیه»[۱۱] [۱۲] کرده‌اند و نتیجه گرفته‌اند که «هر کس که ...».

از فرمایش حضرت امیر نهایتا می‌توان برداشت کرد که «بعضی از کسانی که ...» و می‌دانیم که وقتی گوینده «بعضی از افراد» را اراده کرده و ما به او «همه افراد» را نسبت دهیم، جفای به گوینده است چرا که ممکن است گزاره در حالت «جزیی» درست و در حالت «کلی» نادرست باشد.

ثانیا: برادر گرامی جناب آقای مطهری هم به عنوان توضیح گفته‌اند رییس جمهور محترم فرمودند که «سخن جناب ایشان قطعا ناظر به مساله امامت نیست، بلکه همانطور که قرائن نشان می‌دهد مقصودشان شرط تحقق حکومت امام یعنی رای و انتخاب مردم است».[۱۳]

جناب آقای مطهری خواسته‌اند با تفکیک بین «امامت» و «حکومت»، موضوع امامت را از بحث خارج کنند اما «این تفکیک» نیز نمی‌تواند خطایی که در «برداشت رییس جمهور محترم» از کلام «حضرت امیر» است را جبران کند و همچنان استدلال ایشان دچار خطاء است. چرا که جناب آقای مطهری دو حالت را تصور؛ و یکی را نفی و دیگری را اثبات کرده‌اند و برای حالت دوم (یعنی حکومت) همان نتیجه یعنی «موجبه کلیه» را آورده‌اند.

فرمایش رییس جمهور محترم فقط در صورتی صحیح است که ایشان به آن چه که طبری نقل کرده  که «إلّا أنّی أسمَعُکُم وأطوَعُکُم لِمَن وَلَّیتُموهُ أمرَکُم»[۱۴] استناد نمایند که اولا این نقل خلاف نظر محققین نهج‌البلاغه است ثانیا خلاف انتقادات حضرت به خلفاء می‌باشد.

ضمن آن که بر اساس صوت موجود در پایگاه اطلاع رسانی ریاست جمهوری[۱۵] [۱۶]، رییس جمهور محترم به کلام موجود در نهج‌البلاغه استناد می‌کنند و کلمه «لَعَلِّی» را هم می‌خوانند اما آن را در ترجمه حذف نموده و این گونه ترجمه می‌کنند که «ولعلی اسمعکم و اطوعکم لمن ولیتموا امرکم. فرمود اگر بروید کس دیگری را انتخاب کنید که او ولایت امر را بعهده بگیرد من از همه گوشم شنواتر خواهد بود و مطیع تر خواهم بود»[۱۷]

یعنی دو خطاء در کلام رییس جمهور محترم وجود دارد:

اول آن که «لعلی» را در ترجمه نیاورده اند.

دوم آن که ظاهر کلام ایشان «موجبه کلیه» را اثبات می‌کند و آقای مطهری هم همین نتیجه را گرفته‌اند و (در توضیحی که برای ایسنا ارسال کرده‌اند) عبارت «هر کس که...» را آورده‌اند.

به هر حال به نظر می‌رسد هر دو بزرگوار باید این جفاء را جبران کنند و کلامات حضرت امیر را به درستی ترجمه و قواعد استنتاج را رعایت نمایند.