به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از روابط عمومی برنامه چشم شب روشن، اکبر نبوی مجری کارشناس بخش سینمایی «چشم شب روشن» چهارشنبه ۱۴ تیر گفتگوی خود با محمد حمزه زاده و مهرداد فرید درباره دلایل تحریم فیلم ها از سوی حوزه هنری و واکنش جامعه سینمایی به این موضوع را ادامه داد.
نبوی به حوداث تاریخی ملی مانند حمله ناو جنگی آمریکایی به هواپیمایی مسافربری ایران در خلیج فارس در ۱۲ تیرماه ۱۳۶۷ و حادثه دیگری مانند جنایت بمباران شیمیایی در سردشت توسط عراقی ها اشاره کرد.
وی همچنین سالروز درگذشت عباس کیارستمی را خدمت تمام اهالی سینما و خانواده او تسلیت گفت و به عنوان یکی از سه حادثه تلخ تیر ماه از آن یاد کرد.
نبوی تصریح کرد: متاسفانه حوادث تیر ماه بسیار مورد غفلت قرار گرفته و این دریغ و درد همراه ما است که تاکنون سینما و تلویزیون به آنها توجه جدی نداشته، حوادثی که علی رغم دردناک بودن حامل ارزش های سینمایی دراماتیکی بسیار بالایی هستند که می توان در این باره فیلم ها و سریال های گوناگونی ساخت.
این منتقد و کارشناس سینما با اشاره به موضوع دو هفته گذشته برنامه که با حضور محمد حمزه زاده قائم مقام رییس و معاون سینمایی حوزه هنری و مهرداد فرید دبیر شورای عالی تهیه کنندگان سینما صورت گرفت، بیان کرد: برخی از فیلم ها هستند که حوزه هنری به دلایل گوناگون از نمایش آنها در حدود ۹۰سالن خود، خوداری می کند و همواره خانواده سینما اعتراض کردند و حوزه هنری هم پاسخ هایی داشته و باز هم حوزه این رویه را ادامه می دهد.
وی اذعان کرد: این جریان بخشی از عاطفه و موضوع ذهنی خانواده سینما و تماشاگران را به خود مشغول داشته است. شورای عالی تهیه کنندگان حدود ۳-۲ هفته گذشته اطلاعیه ای منتشر کرد که بر اساس آن تصمیم گرفت با اقدامات تحریم حوزه هنری مقابله به مثل کند.
در ادامه مهرداد فرید اظهار کرد: من فکر می کنم کلید این قفل را آقای حمزه زاده در جلسه پیش با ذکر مثال فانوس دریایی در اختیار ما قرار دادند. این نوع نگاه به دیگران و در واقع به مولدهای فرهنگی از این زاویه چند ایراد خیلی اساسی دارد و اولین ایراد آن این است که شما دارید از زاویه بالا نگاه می کنید.
این فیلمساز ادامه داد: در اداره رسانه ها معمولا دو استراتژی کلی وجود دارد که یکی از آنها در واقع هدایت افکار است و یکی دیگر هم تنویر افکار. معمولا گفته می شود هدایت افکار تجربه ای است که در بلوک شرق امتحان شده است. کسانی که اینگونه رسانه ها را اداره می کنند معمولا از زاویه بالا به مردم نگاه می کنند و خودشان را هدایت شده و دیگران را گمراه تلقی می کنند که این نوع نگاه، چندان درست نیست. در حالی که من فکر می کنم کسانی که معتقدند رسانه را بر مبنای تنویر افکار باید اداره کرد، به مبانی اعتقادی ما نزدیک ترند.
کارگردان فیلم «همخانه» در تکمیل صحبت هایش با استناد به قرآن کریم گفت: آیه ای هم در قرآن داریم که خداوند به کسانی که اینگونه با افکار متفاوت مواجه می شوند بشارت داده است. در مقوله فرهنگ ما باید به رشد فرهنگی با ابزار هایی که به عنوان امانت و امکاناتی که برای اموال عمومی (سالن های سینما) در اختیار حوزه هنری گذاشته شده است، نگاه برابر داشته باشیم.
در ادامه محمد حمزه زاده معاون سینمایی حوزه هنری در تکمیل صحبت های هفته گذشته اش با اشاره به نقش وزارت ارشاد و سازمان سینمایی به عنوان یک برج مراقبت بیان کرد: آنچه که آقای فرید به عنوان تنویر می فرمایند به معنای روشنگری است و فرمایش ایشان مثال من است؛ ما زمانی که می گوییم فانوس دریایی، ائمه را به ستاره های آسمان ولایت تشبیه می کنیم، همه اینها همان روشنگری یا تنویر است.
حمزه زاده تصریح کرد: سازمانی مثل حوزه هنری با رسالتی تاسیس می شود، اهدافی را به آن می گویند، بالا دستی دارد و اسنادی به آن ابلاغ می شود. می گویند برو و این کار را انجام بده. این سازمان نباید مانور بدهد و به اقتضای مسائل سیاسی و اجتماعی و یا هر چیز دیگری که وجود دارد بخواهد جایگاه خودش را عوض کند بلکه باید جایگاه ثابتی را بگیرد و در آن به انجام وظیفه و ارائه اطلاعات و برقراری ارتباطات با مخاطبان بپردازد.
وی افزود: من در صحبت های آقای فرید متوجه نشدم که آیا این کار حوزه قانونی است و یا غیر قانونی؟ خوب معلوم است که قانونی است. ما که آن را قانونی می دانیم و کسی هم نمیتواند ادعا کند که غیر قانونی است. همانطور که دو هفته پیش گفتم سهم فیلم هایی که اکران نمی شوند چقدر است و بحث ما درباره چیست؟
از میان ۱۰۰ فیلم ۳، تا یا ۴ تا اکران نمی شوند ولی ۹۶ فیلم اکران می شوداین مسئول سینمایی ادامه داد: از میان ۱۰۰ فیلم ۳ یا ۴ فیلم در سینناهای ما اکران نمی شوند ولی۹۶ فیلم اکران می شود و بعد به این اشاره کردم که در سال حدود ۳۰ یا ۴۰ فیلم به علت نابرابری ها و ناعدالتی هایی که در مدیریت اکران در کشور وجود دارد اکران نمی شود و از آن طرف ۸۰ درصد سینماهای ما پر نمی شود.
نبوی در ادامه گفتگو از حمزه زاده پرسید که همان چند در صد فیلم براساس چه قواعدی به نمایش در نمی آِیند؟
حمزه زاده در پاسخ گفت: هر شحصی یا گروهی و یا هر سازمانی برای خودش بر اساس دیگاه های خود یک نظام برای حوزه فعالیت های خودش شناسایی می کند و یک فهرست از مهم ترین مسائل حال و پیش روی موضع فعالیتش را داراست. ما به عنوان یک سازمان فعال در حوزه سینما، بعد از بررسی هایی که انجام دادیم و براساس مطالعات و تجاربمان درباره سینما مسائلی را در نظر گرفتیم که بخشی از آن مربوط به حوزه تولید و بخش دیگر حوزه تماشاست.
قایم مقام حوزه هنری افزود: در سال های گذشته تاکید دولت جمهوری اسلامی ایران در زمینه همه محصولات فرهنگی عمدتا روی تولید بوده و منابع به طور کامل صرف حوزه تماشا نشده است و اکنون مهم ترین مساله سینمای کشور این است که مردم به سینما نمی روند.
نظرسنجی حوزه هنری نشان می دهد خانواده ها به محتوای فیلمها اعتماد ندارندوی در ادامه تشریح کرد: شما اگر به عنوان یک صاحب سرمایه هر شغلی را راه انداخته باشید و مردم از آن استقبال نکنند دنبال دلیل می گردید که چرا استقبال نشده و ما روزانه درگیر این مسئله هستیم که چرا سینما های ما خالی است و چرا مردم استقبال نمی کنند؟ نظرسنجی ما و برداشت ما نشان می دهد خانواده ها به محتوایی که در سینماهای کشور در حال ارائه است، اعتماد ندارند و ما دنبال این هستیم که سینما را برای خانواده ها به یک مکان امن تبدیل کنیم. اکنون بخش قابل اعتنایی از یک نوع فیلم در سینماها در حال اکران است که اینها سرمایه های اصلی و مشتری هایی را که نشستند پس می زند.
نبوی در ادامه پرسید: آیا حرف های شما به این معناست که یکی از شاخصه هایی که شما فیلمی را پخش نمی کنید این است که فیلم به لحاظ اخلاقی فضای ناامنی درست می کند؟
حمزه زاده در پاسخ به این سوال تکمیل کرد: بله، اگر فیلمی بخواهد اخلاق، اصول و اعتقادات، باورهای مذهبی مردم و باورهای سیاسی آنها و دستاوردهایی که انقلاب اسلامی در طول این سال ها داشته است هدف بگیرد و بخواهد درباره آنها نکاتی را بازگو کند و یا پیشنهاداتی بدهد که آن پیشنهادات مخل مبانی ای که ما و یا مردم به آنها اعتقاد داریم، باشند آن فیلم ها انتخاب نمی شوند و از طرفی دیگر اگر ما فیلمی را در اختیار مردم قرار دادیم و مردم به تماشای آن نشستند، این مردم حق دارند که از ما به عنوان سازمان سینمایی شکایت کنند که چرا شما در سینما به ما چنین محتوایی را ارائه کردید. ما داریم درباره ۸۰ درصد از مردم صحبت می کنیم که سینما نمی آیند.
حمزه زاده در ادامه اظهار کرد: برای مثال پر فروش ترین فیلم اخیر که نزدیک به ۲۰ میلیاد تومان فروخت تعداد بینندگان آن دو میلیون نفر اعلام شد؛ ۲ میلیون نفر که از حدود ۶۰ میلیون نفر که ظرفیت سینما رفتن را دارند. ۴۰ میلیون نفر ادم های عاقل و بالغی که ظرفیت این را دارند که دست کم در انتخابات های ما شرکت کنند و علاقه مند به فعالیت های اجتماعی اند و به سینما نمی روند و فقط ۲ میلیون نفر آنها می روند و ۳۸ میلیون دیگر نمی روند.
نبوی، از فرید کارگردان فیلم «بی تابی بیتا» مبنای اعتراض شان را پرسید که او عنوان کرد: ما در سابقه ۱۰ سال گذشته، دولتمردانی را داشتیم که بسیاری از منابع عمومی را در حد فاجعه از بین بردند ولی هیچ کدام آنها مواخذه نشدند. ما زمانی که با حوزه وارد بحث می شویم به این معنا نیست که عملکردشان ماهیت کیفری دارد و می شود شکایت کرد. بحث ما درباره مطالبه گری است یعنی چه بسا مدیریت حوزه هنری منابع در اختیار خود را به دلیل سوء مدیریت به باد دهد و کسی هم متوجه نشود و مدیر بعدی هم بیاید و مسیر را به نحوی دیگر ارائه دهد. مطالبه گری یعنی ما می گوییم مدیریت محترم حوزه هنری که این همه امانت به دست شما سپرده شده است و منابع زیادی را در اختیار داری، مسیر را اشتباه طی کرده ای و طی می کنی و ما حداقل به عنوان یک شهروند می توانیم این را حتی در حد یک اعتراض فریاد بزنیم.
عملکرد حوزه هنری در برخی موارد مثل فیلم «اکسیدان» غیرقانونی است فرید در ادامه گفت: در بعضی از موارد عملکرد حوزه هنری غیر قانونی است و حتی می شود آن را محاکمه کرد که به عنوان مثال می توان به فیلم «اکسیدان» اشاره کرد زیرا آن طور که در شورای صنفی نمایش گفتند این دوستان با پخش حوزه هنری قرارداد پخش بستند و قرارداد را امضا کردند.
قائم مقام رییس و معاون حوزه هنری نیز پاسخ داد: متاسفم از اینکه دبیر شورای عالی تهیه کنندگان اطلاعات غلطی دارد و فرق پخش را با قرارداد یکی از سینماهای ما با صاحب فیلم نمی داند و یا نمی خواهد بداند و می گوید که حوزه هنری با آن فیلم قرارداد داشته است.
نبوی در ادامه پرسید: یعنی یکی از سالن های نمایشتان فارغ از مصوبات سازمان سینمایی قرارداد داشته و این به این معناست که تخلف کرده است؟
معاون سینمایی حوزه هنری تصریح کرد: همیشه یک تعامل بین صاحب فیلم، پخش کننده فیلم و صاحب سینما وجود دارد که بر اساس آن پیش بینی هایی که می کنند از این که یک فیلمی ممکن است اکران بگیرد و بخواهد به تقویم اکران برسد یک سری توافق هایی با هم صورت می گیرد. چه بسا قراردادهایی که بین این افراد و سینماهای ما منعقد می شود که صاحب فیلم فیلمش را نشان نداده است و عکس این قضیه هم وجود داشت که یک قراری بین مدیر سینما آزادی ، حوزه هنری و تهیه کننده فیلم اکسیدان عقد شده بود که برای ۲ هفته چرخشی این فیلم در آنجا اکران شود وبعد که با تهیه کننده به نتیجه نرسیدیم بتوانیم فیلم را اکران کنیم.
وی اظهار کرد: این یک امر معمول در سینماست و باید باهم به توافق برسند که بالاخره این یک قراردادی بوده است و بر اساس یک سری روابط فی ما بین است برای اینکه زمان را از دست ندهند و بعضی وقت ها از طرف سازمان فیلم به سینمای ما نمی رسد و بعضی موارد هست که ما آمادگی اکران یک فیلم را نداریم و دلایل زیادی وجود دارد که سینما نمی تواند فیلمی را اکران کند که یک مورد خاص آن این گونه است و آنها درحال مذاکره هستند.
نبوی در ادامه نظر مهرداد فرید را در رابطه با صحبت های حمزه زاده جویا شد و فرید پاسخ داد: اطلاعاتی که من دارم این است که «اکسیدان» با سالن سینمایی که متعلق به حوزه هنری است قرارداد دارد و آن سالن موظف است که این فیلم را به نمایش در بیاورد و امضا کرده است.
مجری برنامه از حمزه زاده پرسید: آیا ساز و کار متمرکزی در حوزه هنری وجود ندارد برای پذیرش فیلم برای نمایش در سالن ها؟
حمزه زاده پاسخ داد : یک روندی در مورد فیلم ها طی می شود که بیش از ۱۰ فیلم هستند که با ما مذاکره می کنند و اصلاح می کنند و ما مایل نیستیم که فیلمی اکران نشود.
تلویزیون با برنامه «خندوانه» که در حال پخش است در سطح رسانه درگیر است و مرز شوخی ها کمی جا به جا شده استحمزه زاده در تکمیل صحبت هایش در رابطه با ملاحظات اصلی حوزه هنری گفت: ما مجموعه خط قرمز هایی داریم که مبنای آن جلب اعتماد خانواده هاست و فیلم هایی که مرز اخلاقی را رد می کند؛ مثل فیلم های سینمایی ای که هم اکنون هست و شوخی هایی در آنها برای ایجاد جذابیت آمده است خطوطی را رد می کنند. همین الان تلویزیون با برنامه «خندوانه» که در حال پخش است در سطح رسانه درگیر است و مرز شوخی ها کمی جا به جا شده است و شما می بینید رسانه و جامعه نسبت به اینها عکس العمل نشان داده است.
وی تصریح کرد: در سینما نیز این چیزها خصوصا در حوزه فیلم های طنز وجود دارد و قبلا در میان کسانی که می توانستند سینما را در یک کلیتی رصد کنند یعنی مثلا در چارچوب جشنواره، بعضی گرایش ها در سینما دیده می شد. در سال ۹۰-۹۱ می گفتند در سینمای ایران گرایش خیانت زیاد است و در یک سال هایی زیر سوال بردن قصاص زیاد بود و حالا شما در سینمای امروز اینها را نمی بینید و ما فیلم هایی را که خطوط مرزی را رد کنند و یا احکام الهی مثل قصاص را زیر سوال ببرند انتخاب نمی کنیم.
نبوی در این بین گفت: البته خود وزارت ارشاد هم به فیلم هایی که قصاص را به عنوان یک حکم الهی زیر سوال ببرند پروانه نمایش نمی دهد.
حمزه زاده ادامه داد: بله این بستگی به برداشت های ما دارد یعنی ما از فیلم چه برداشت هایی می کنیم.
اکبر نبوی با توجه به این جمله حمزه زاده گفت: ممکن است چیزی در ذات فیلم نباشد ولی شما به گونه ای دیگر برداشت بکنید.
فرید نیز به فیلم «لانتوری» که تحریم شد اشاره کرد و گفت: می شود استنباط کرد که خیلی هم با حکمی که در قرآن هست تطبیق دارد.
حمزه زاده پس از شنیدن حرف های فرید تصریح کرد: آیا ما می توانیم در مورد همین فیلم خاص به گفته های پدیدآورندگان فیلم ها در حاشیه و مصاحبه هایشان توجه کنیم؟ فرض کنید کسی فیلم ساخته است و در ظواهر آن فیلم چیزهایی معلوم است و در شبکه های اجتماعی که عضو است اعلام می کند که من این فیلم را علیه یک فرد خاص ساخته ام.
فرید پاسخ داد: یک رهبر فرانسوی می گفت به من متن ساده ای را بدهید تا من از آن حکم اعدام نویسنده را دربیاورم یعنی شما می توانید از هر متنی تعبیر منفی دربیاورید مگر اینکه رک باشید ولی وقتی در لایه هایی گذاشته شده، شما می توانید از آن استنباط مثبت بکنید برای مثال فیلم «مادر قلب اتمی» جزو فیلم هایی است که حوزه نسبت به آن بی مهری کرد و می شود از این فیلم پیام های اخلاقی بیرون آورد چرا که این فیلم بر علیه لااوبالی گری و شرایط آدم هایی که در این طبقه قرار گرفتند ساخته شده و تماشاگر را از این طریق متنفر می کند و من از دیدن آن فیلم بسیار لذت بردم و جنبه های مثبت بسیار خوبی را از آن به دست آوردم.
نبوی در ادامه با سوالی از حمزه زاده پرسید چرا در این شش سال این رابطه چرکین مانده و چرا فضای فرهنگی این ماجرا درست نشده است؟
حمزه زاده در پاسخ گفت: فیلم یک موضوع دارد و یک مضمون. موضوع ما در انتخاب موضوع فیلم نیست. به طور مثال فیلم «رگ خواب» از فیلمهای خوبی است که روی پرده است و موضوع آن ازدواج سپید است، یکی از معضلاتی که مسئله جامعه ماست. ما کاری نداریم موضوع فیلمی دزدی است و وقتی فیلمی می گوید دزدی خیلی بد است ولی چاره چیست بالاخره نداشتیم و باید می رفتیم و بر می داشتیم، ما با این مشکل داریم.
حمزه زاده افزود: به نظر من مسئله کشور اکنون سانسور نیست. منافع اقتصادی سینما هم کوتاه مدت است هم بلند مدت. وقتی ما فیلمی را اکران نمی کنیم فقط بدانید در یک فیلم پر فروش ما داریم روی یک در آمد ۳ میلیاردی خط می کشیم. گاهی ممکن است ما در سازمان خودمان به دلایلی برای حقوق سر ماهمان مشکل داشته باشیم. چرا ما از این پول چشم پوشی می کنیم؟ برای اینکه ما اعتقاد داریم فروش سینمای کشور به ۱ میلیارد و۱۷۰ میلیارد نیست و ما چشممان به ۱۰۰۰ میلیارد و ۵۰۰ میلیارد است. ما الان بعضی فیلمها را اکران نمی کنیم برای اینکه آن جامعه ای که مد نظرماست به سینما بیایند که اتفاقا برای تجارت هم خوب است.
دبیر شورای عالی تهیه کنندگان سینما در ادامه درباره عدم تعامل با حوزه هنری گفت: سوال من این است چرا نهاد های حکومتی نتوانستند باهم هماهنگ شوند؟ مگر وزارت ارشاد تلاش نکرد که با داشتن یک نماینده از حوزه هنری در شوراهای صدور پروانه نمایش مسائل را حل کند؟ مگر دوستان آنجا حضور ندارند و فیلم ها را بازبینی نمی کنند؟ پس چرا بعد از آن مرحله باز به سمت این مرحله می آیند که به نحوی دیگر فیلم را ممیزی بکنند.
در این حین حمزه زاده اظهار کرد: ما نماینده ای نداریم و متقاضی نیستیم نماینده ای داشته باشیم.
«چشم شب روشن» به تهیه کنندگی امیر قمیشی و با اجرای محمد صالح علا، شنبه تا چهارشنبه هر شب ساعت ۲۳ از شبکه چهار سیما روی آنتن می رود.
نظر شما