داعش در موصل به زانو درآمد/ پایانی بر کابوس شب سیاه دهم ژوئن

خبرگزاری مهر، گروه بین الملل-فرزاد فرهادی: لحظات رعب آور عراقی ها در واپسین ساعات نهم ژوئن ۲۰۱۴ با یورش داعش موصل به عنوان دومین شهر بزرگ عراق و مرکز استان نینوا شروع شد و در روز دهم ماه ژوئن همین سال موصل سقوط کرد.

آنچه آن روزها رسانه ها مخابره می کردند فرار نیروهای نظامی و امنیتی عراق از استان نینوا و اشغال آن از سوی تکفیری ها بود. لحظات بسیار سختی بود زیرا داعش همچنان در حال ادامه تحرکات خود در دیگر مناطق و اشغال آنها بود.

داعشی ها مرتکب جنایات بسیاری در مناطق تحت اشغال به ویژه موصل شدند و علاوه بر کشتن بسیاری از عراقی های که از نظر این گروه، تکفیری به حساب می آمدند در مسیر حرکت خود هر خودرو و هر هدفی را نابود می کردند. در روز ۱۳ ژوئن ۲۰۱۴ آیت الله سیستانی مرجع تقلید شیعیان عراق از عراقی ها خواست که علیه داعش سلاح به دست بگیرند و بسیج عمومی اعلام کرد. در ۲۹ ژوئن همان سال یک خلافت خودخوانده به سرکردگی ابوبکر البغدادی اعلام کرد.

داعش همانطور که گفته شد داعش در موصل و بسیاری از مناطق تحت اشغال خود در عراق دست به جنایات زیادی زد و صحنه های هولناکی را ایجاد کرد اما با ورود نیروهای مردمی که با فتوای آیت الله سیستانی شکل گرفته بودند اوضاع به گونه ای دیگر رقم خورد زیرا تا این زمان رعب و وحشتی که داعش ایجاد کرده بود سبب فرار نظامیان از مقابل تکفیری ها می شد اما نیروهای مردمی عراق به عنوان یک نیروی قوی در برابر داعش ظاهر شدند و ضمن توقف تحرکات داعش شروع به بازپس گیری مناطق اشغال شده از لوث تکفیری ها کردند که این مناطق در دیالی و صلاح الدین و الانبار بود تا اینکه نوبت به موصل رسید.

در ۲۶ مهرماه سال گذشته نیروهای عراقی عملیات آزادسازی موصل را کلید زدند در ۲۶ مهرماه سال گذشته نیروهای عراقی عملیات آزادسازی موصل را کلید زدند و ابتدا کرانه چپ یا شرق موصل را از لوث داعش آزاد کردند و سپس در نوزدهم فوریه سال ۲۰۱۷  برابر با یکم اسفندماه سال ۹۵ عملیات آزادسازی غرب موصل را آغاز کردند و در روز ۱۸ تیرماه سال ۱۳۹۶ به رود دجله رسیدند و به دنبال آن حیدر العبادی نخست وزیر عراق در موصل حضور یافت و آزادسازی موصل را اعلام کرد.

موصل موقعیت خاصی دارد به گونه ای که از بغداد از نظر موقعیت جغرافیایی و فرهنگی دور است. این شهر در حدود ۲۰۰ مایلی پایتخت عراق قرار دارد. موصل دومین شهر بزرگ عراق محسوب می شود. نزدیکترین پایگاه های نظامی عراق در بیجی در ۱۰۰ مایلی موصل قرار دارد. موصل شهری است که طوایف و ادیان و نژادهای مختلف در آن زندگی می کنند. قبل از استیلای داعش بر آن در ژوئن ۲۰۱۴ حدود ۶۵ درصد از ساکنان آن را اهل سنت تشکیل می دانند.

موصِل (به عربی: المَوْصِل، به کردی: مووسڵ، استاندارد لاتین: Mosul) شهری در شمال عراق، مرکز استان نینوا و پرجمعیت‌ترین شهر عراق پس از بغداد و مرکز اقتصادی شمال کشور می‌باشد؛ بخش اصلی شهر در کرانهٔ شرقی دجله جای گرفته است و در کرانهٔ غربی آن، بازمانده‌های شهر باستانی نینواست موصل در سده‌های دهم و یازدهم میلادی/ سوم و چهارم هجری، پایتخت دولت‌های جداشده از عباسیان مانند حمدانیان بود. پس از جنگ جهانی اول، مدتی از امپراتوری عثمانی به‌دست امپراتوری بریتانیا افتاد.  بیشتر مردم شهر عرب هستند اما اقلیت‌های قابل توجه کرد، ترکمن و آشوری نیز در شهر زندگی می‌کنند. جمعیت شهر در سال ۲۰۰۸ به یک میلیون و هشتصد هزار نفر رسیده بود اما در سال ۲۰۱۴ حدود نیم میلیون نفر آواره شدند هرچند هنوز هم جمعیت شهر بیش از میلیون نفر است.

رود دجله از میان موصل می‌گذرد و پنج پل دو قسمت شهر را به هم پیوند می‌دهند. این شهر در ۳۹۶ کیلومتری شمال غربی بغداد قرار دارد. در طول قرن بیستم موصل یادآور زندگی اقوام و مذاهب گوناگون در کنار یکدیگر بوده است.

در این مدت نیروهای عراقی اعم از مبارزه با تروریسم، پلیس، نیروهای زرهی و حشد شعبی دستاوردهای زیادی در موصل به دست آوردند و صحنه های بی بدیلی را خلق کردند.

اما با آزادسازی موصل هنوز داعش در مناطق اندکی در الانبار در غرب عراق و صلاح الدین و استان کرکوک حضور دارد و بازماندگان آن در برخی مناطق از کوچکترین فرصت برای یورش استفاده می کنند.

آزادسازی موصل دستاورد بزرگ و پیروزی چشمگیری محسوب می شود اما آنچه موصل با آن روبرو است ویرانی زیر ساخت ها و تبدیل شدن آن به ویرانه ای استآزادسازی موصل دستاورد بزرگ و پیروزی چشمگیری محسوب می شود اما آنچه موصل با آن روبرو است ویرانی زیر ساخت ها و تبدیل شدن آن به ویرانه ای است. میراثی که تکفیری ها برجای گذاشته اند تخریب ساختمان ها و مراکز حیاتی و تاثیرات مخرب فرهنگی است.

عمرانی و بازسازی موصل بودجه هنگفتی نیاز دارد و زدودن تفکرات تکفیری خود نیازمند برنامه جامعی است. عراقی هایی که هم اکنون مشغول جشن گرفتن به مناسبت آزادسازی موصل هستند هرگز نمی توانند لحظات تلخ زمان داعش را فراموش کنند. موصلی ها بسیاری از عزیزان خود را از دست داده اند. آنها نمی توانند کابوسی که داعشی ها ایجاد کرده بودند را به این زودی ها فراموش کنند.

داعش در این مدت بسیاری از آثار ارزشمند تاریخی و مذهبی را نابود کرده است که آخرین آن مسجد با بیش از ۸۴۴ سال قدمت در غرب موصل بود که هنگامی که عرصه بر تروریستها تنگ شد آن را منفجر کردند. به عبارت دیگر تخریب و جنایتی که داعشی ها رقم زدند از مغول ها هم بدتر بود.

خلافت کوتاه و پوشالی داعش در عراق فروپاشید و بیش از سه سال دوام نیاورد.

عبدالباری عطوان از تحلیلگران معروف جهان عرب با اشاره به آزاد سازی موصل در رای الیوم نوشته است: « نگرانی که عراقی ها پس از سپری شدن جشن های آزادسازی موصل با آن روبرو هستند آینده کشورشان است. مسعود بارزانی رئیس اقلیم کردستان دم از همه پرسی در ۲۵ سپتامبر آینده می زند. وی قصد دارد که شهر نفت خیز کرکوک را به اقلیم کردستان ملحق کند و از نظر اقتصادی روی آن حساب ویژه ای باز کرده است. آیا این سرآغازی برای تجزیه عراق بر اساس مذهب و نژاد است؟ آیا شاهد جنگی خونین میان کردها و عربها خواهیم بود؟

وی می نویسد: بازسازی موصل به ملیاردهای دلار نیاز دارد و این در حالی است که خزانه عراق خالی است. از سویی سرنوشت ۶۰۰ نظامی آمریکایی و ۲۰۰۰ نظامی ترکیه ای در بعشیقه چه می شود؟

عطوان درباره آینده داعش در عراق نوشت: یا همانند دیگر گروهها منحل می شود و شکست را می پذیرید که این گزینه ای محال است و القاعده گواه این مدعاست. یا به اقدام زیر زمینی و اقدامات تروریستی ادامه می دهد و دست به اقدامات تلافی جویانه می زند که این احتمال قوی تر است. و اروپا و آمریکا و همپیمانان عرب آن اهداف در اولویت داعش خواهند بود. یا اینکه داعش به کشورهای بحران زده مانند یمن، افغانستان، لیبی و برخی مناطق دیگر از جمله مصر و ساحل آفریقا و سومالی می رود».

اما جدای از بحثی که این تحلیلگر در این باره کرده است دستاوردی که در موصل به دست آمده بسیار بزرگ است. از ورود نیروهای عراقی به قلب موصل باید به عنوان آغازی بر پایان نظامی داعش یاد کرد و مدت زمان زیادی نمی کشد که در الرقه در سوریه نیز به پایان راه می رسد اما بحث این است که آیا پس از برد نظامی جنگ تمام می شود؟

مشکل عراق بسترهای تفکرات افراطی استمشکل عراق بسترهای تفکرات افراطی است. عراقی ها باید در مسیر وحدت گام بردارند و تحرکات تجزیه طلبانه مقابله کنند. عراق به طور حتم از اوضاع سوریه متاثر است. خواست های تجزیه طلبانه تهدید کننده عراق است.

باید از پیروزی در موصل به نفع ثبات منطقه بهره برداری شود به ویژه که برخی از جمله رژیم صهیونیستی از این دستاورد عراقی ها خشنود نیستند. آمریکایی ها که همواره از طولانی بودن جنگ با موصل خبر می دادند و شکست داعش را در کوتاه مدت امری محال می دانستند از این دستاورد بزرگ عراقی ها نمی توانند خوشحال باشند.

آمریکا و صهیونیستها که گروههای تروریستی را در منطقه مدیریت می کنند همواره به دنبال کم رنگ کردن دستاوردها و ناتوان جلوه دادن نیروهای عراقی بودند اما این دستاوردها نقشه های آنها را بر باد داده است و به طور حتم از هم اکنون به دنبال جایگزینی برای داعش هستند و به دنبال شخصیت هایی خواهند رفت که اصلا در نبرد با داعش نقشی نداشته اند. آمریکایی ها از همه ابزارهای موجود و برگه های فشار برای پیشبرد منافع خود استفاده خواهند کرد.

اما هنوز داعش در تلعفر در استان نینوا و چند منطقه در الانبار و الحویجه در جنوب غرب کرکوک حضور دارد که با توجه به تجربه نبرد نیروهای عراقی با داعش، این نیروها می توانند ضربات بعدی را به تکفیری ها وارد کنند و این مناطق را از داعش پاکسازی کنند.

اما برخی تحلیلگران احتمال داده اند که با افول داعش در عراق، تکفیری ها به نیجریه و سودان و کوههای تونس و لیبی بروند.