خبرگزاری مهر، گروه سیاست_محمد مهدی ملکی: توسعه روابط با همسایگان همواره یکی از مهمترین اهداف سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران بوده و خواهد بود و امروز نیز با آغاز به کار دولت دوازدهم، این مسئله بیش از پیش مورد توجه وزارت امور خارجه به عنوان مجری سیاست خارجی نظام قرار گرفته و گواه این مسئله هم، برنامه ارائه شده ظریف به مجلس بود که در آن دو ابراولویت وزارت خانه متبوع خود را توسعه روابط با همسایگان و پیشبرد هر چه بیشتر اقتصاد مقاومتی با استفاده از توان دیپلماسی عنوان کرده است.
در بخشی از برنامه ارائه شده ظریف به عنوان راهبرد سیاست خارجی دولت دوازدهم این طور آمده که: «منطقه آینه تمام نمای آشفتگی و دگرگونی در نظام بین المللی از یکسو و انباشت مشکلات درونی از سوی دیگر است. طراحی و برنامه ریزی سیاست خارجی در عین توجه به شرایط پیچیده و متحول جهانی و منطقه ای، باید با عنایت به ارزیابی دقیق و راهبردی از موقعیت جمهوری اسلامی ایران در منطقه و جهان صورت پذیرد.»
برخی از چالش ها و مسایلی که ایران در منطقه با آنها مواجه است و با اجرای هدف توسعه تعاملات و همکاری ها با همسایگان می تواند بر آنها فائق آید به شرح ذیل است:
- سیاست خارجی نظام جمهوری اسلامی ایران براساس سه دستور العمل کلان عزت، حکمت و مصلحت در راستای تأمین هرچه بهتر منافع و امنیت ملی همچنان به راه خود ادامه می دهد و بر این اساس، اجرای هدف توسعه تعاملات و گسترش همکاری های همه جانبه با کشورهای منطقه می تواند بستر ساز دیگر هدف مهم و اصلی وزارت خارجه یعنی پیشبرد اهداف دیپلماسی اقتصادی هم باشد.
در برنامه ظریف در خصوص رابطه میان دو ابر اولویت تعریف شده آمده که: «این دو ابراولویت ارتباطی تنگاتنگ با یکدیگر دارند. حل مشکلات منطقه ای و ایجاد و گسترش روابط مطلوب با همسایگان زمینه های بی ثباتی، تنش و درگیری را در حوزه های پیرامونی ایران از بین خواهد برد و در کنار دستاوردهای ناشی از به ثمر رسیدن برجام، امنیتی حاصل خواهد شد که به نوبه خود بستر مناسبی برای دستیابی به اهداف اقتصاد مقاومتی در حوزه سیاست خارجی خواهد بود. اقتصاد مقاومتی راهبرد ملی ما برای تامین منافع کشور به صورتی پایدار در محیط ناپایدار منطقه و جهان است.»
توجیه این مساله هم این است که پایه ارتباطات کشورها با یکدیگر و یکی از مولفه های تاثیرگذار و شاخص در سنجش میزان تعاملات کشورها با یکدیگر، حجم تبادلات اقتصادی است.
- در عرصه منطقه ای، ایران پرچمدار مبارزه با خشونت و افراط است. ایران بخش مؤثر و تعیین کننده ای از راه حل برای بحران های منطقه ای است و بدون اغراق هیچ بحران و چالش منطقه ای بدون حضور مؤثر ایران حل شدنی نیست.
مقامات تهران بارها تأکید کرده اند که حل بحران های موجود در منطقه در گرو همکاری های دسته جمعی میان کشورهای منطقه از یک طرف و همچنین جلوگیری از دخالت قدرتهای خارجی در منطقه از سوی دیگر است و این مهم محقق نمی شود مگر آنکه تمام کشورهای منطقه از جمله عربستان سعودی نسبت به این موضوع به درک مشترکی دست یابند. در خصوص موارد مختلفی کشورهای منطقه ای می توانند دیدگاه ها و نظرات خود را به یکدیگر نزدیک کنند، از جمله اینکه امروز امنیت کالایی نیست که بتوان آن را از بیرون خریداری کرد بلکه درون زا است.
لذا، یکی از مصادیق گسترش همکاری های فی مابین کشورهای منطقه ای می تواند افزایش گفتگوها و رایزنی ها در خصوص چگونگی حل و فصل مسایل و مشکلاتی است که سال های اخیر متاسفانه کشورهای مختلف منطقه را درگیر خود کرده است.
- یکی از مسائل مهم در منطقه ما بحث تروریسم و مبارزه با گروه های افراط گرایی است که سال های اخیر آرامش، امنیت و ثبات را از برخی از کشورهای منطقه همچون عراق، سوریه و لبنان ربوده اند. قطعا ایران به عنوان یکی از جدی ترین بازیگرانی که در مبارزه با تروریسم، نقش ویژه و مثبتی را داشته می تواند تجارب ارزشمندی را در اختیار کشورهای منطقه قرار دهد و همانطورکه بارها مقامات تهران گفته اند ایران آمادگی همکاری با هر کشوری که در راستای صلح، ثبات و امنیت حرکت می کند را دارد.
- روابط ایران و عربستان یکی دیگر از چالش های منطقه ای ایران است که دیگر کشورهای منطقه هم به طور غیرمستقیم متاثر از این مسئله شده اند و حتی برخی از تحلیلگران غربی، بحران های موجود در منطقه اعم از بحران قطر، یمن، عراق و سوریه را نیز در قالب رقابت های منطقه ای میان تهران و ریاض تفسیر و تحلیل می کنند. عربستان متاسفانه با اجرای برخی سیاست های تنش زا در منطقه، موجبات گسترش تفرقه، دشمنی و بی ثباتی را فراهم آورده و گویی منافع ریاض در گروه نا امن بودن منطقه است!
تهران همچنان از هرگونه همکاری و تعاملی که با حسن نیت و در چارچوب احترام متقابل، حفظ تمامیت ارضی و حاکمیت ملی باشد حمایت کرده و حفظ و گسترش روابط با همسایگان از جمله عربستان را در دستور کار سیاست خارجی خود دارد، اما باید به این نکته توجه کرد که رابطه میان کشورها یک رابطه دو سویه است و در خصوص رابطه ایران و عربستان یکی از طرف ها به رعایت حسن همجواری، برادری و آداب دیپلماتیک کماکان خود را مقید می داند و طرف دیگر از هر فرصتی جهت تخریب چهره طرف مقابل در مجامع بین المللی بهره می برد و با استفاده از دلارهای نفتی سیاست اتهام پراکنی را نسبت به طرف مقابل، پیش می برد.
لذا ایران سیاست ثابت و اصولی خود را در راستای ایجاد صلح، ثبات و امنیت در منطقه همچنان لحاظ می کند و در این قالب تلاش های مختلف و گسترده ای را داشته و آنها ادامه می دهد و در این میان از هر گونه اقدامی از سوی هر کشوری در راستای کاهش تنش های منطقه ای استقبال و حمایت می کند.
- مقابله با پروژه اسلام هراسی و ایران هراسی که با تمام توان از سوی جبهه عربی و غربی پیگیری می شود و متأسفانه تاکنون هم توانسته موانع بسیاری را پیش روی تحقق اهداف و منافع ایران به وجود آورد، از دیگر چالش هایی است که ایران در منطقه با آن مواجه است که در این زمینه نیز توسعه ارتباط با کشورهای منطقه می تواند فرصت های بیشتری را برای بیان اهداف و مواضع ایران به کشورهای همسایه فراهم آورد و آنها را نسبت به توطئه های بدخواهان نظام ایران آگاه سازد.
- نزدیک کردن کشورهای اسلامی به یکدیگر با بهره گیری ازموضوع وحدت بخش فلسطین به عنوان مسئله اول جهان اسلام و مقابله با رژیم اشغالگر قدس از دیگر فرصت ها و چالش هایی است که ایران در منطقه با آن مواجه است که این نیز با توجه به برنامه ارائه شده ظریف به مجلس، یکی از اهداف سیاست خارجی دولت دوازدهم خواهد بود.
در پایان باید گفت ایران بر این باور است که همکاری منطقه ای مبنای صلح و ثبات بوده و زندگی منطقه ای، پیوندهای مردمی، فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و راهبردی با همه همسایگان باید گسترش یابد و اینها همه درگرو باور به همکاری است.
نظر شما