توسعه دریامحور منجر به فراموشی محیط زیست نشود

به گزارش خبرگزاری مهر تحقیقاتی که در نیم قرن اخیر در خصوص دریاها انجام شده است نشان می دهد که توجه لازم به ارزیابی توان و ظرفیت اقتصادی حاصل از فعالیت های دریایی، می تواند نقش بسیار مهمی در توسعه ی پایدار کشورها داشته باشد وحفاظت از آنها در مقابل آلودگی های مختلف محیط زیستی و به تبع آن حفظ تنوع زیستی ارزشمند دریاها، و آموزش و آگاهی بخشی به عموم مردم در این باره ضرورتی غیرقابل انکار است.

در سال ۱۹۴۸ در کنفرانس بین المللی در ژنو، ایجاد یک سازمان بین المللی دائمی برای ارتقای ایمنی دریایی توسط کشورهای زیادی پیشنهاد شد که این پیشنهاد منجر به تاسیس سازمان بین المللی دریایی (IMO) توسط سازمان ملل متحد (UN) شد و نام اصلی آن در ابتدا سازمان بین المللی مشاوره دریایی (IMCO) بود که در سال ۱۹۸۲ به (IMO) تغییر یافت و در واقع آژانس تخصصی سازمان ملل متحد است که مسوولیت برقراری امنیت دریاها، ایمنی حمل و نقل و پیشگیری از آلودگی دریایی را برعهده دارند و برزمینه‌هایی مانند ایمنی، نگرانیهای محیط زیستی و حفاظت از محیط زیست دریایی، مسایل حقوقی، همکاری های فنی، امنیت دریایی و کارایی حمل و نقل تمرکز دارد.

سازمان ملل متحد به دلیل سهمی که صنعت بین المللی دریایی در زمینهی اقتصاد جهان، به ویژه حمل و نقل دارد، از طریق سازمان بین المللی دریایی (IMO) یک روز را به این امر اختصاص داده است. البته تاریخ رویداد، درهر سال و هر کشورمتفاوت بوده اما زمان آن، آخرین هفته سپتامبراست.

روز جهانی دریانوردی برای اولین بار در تاریخ ۱۷ مارس ۱۹۷۸ برگزار شد تا تاریخی را که کنوانسیون IMO در سال ۱۹۵۸ پیشنهاد داده بود، به رسمیت بشناسد. دوسی ترجمه شده اند. (MKC) متعلق به سیستم شبکه جهانی کتابخانه های ملل متحد است و با استفاده از کتابخانه‌های محلی، بین المللی، علمی و تحقیقاتی، برای اطمینان از دسترسی به اطلاعات معتبر دریایی همکاری می کند.

شعار روز جهانی دریانوردی در سال ۲۰۱۷ «ارتباط کشتی‌ها، بنادر و مردم» است. علت انتخاب این موضوع، تمرکز بر بسیاری از عناصر مختلفِ درگیر در زمینه ی حمل و نقل و تدارکات در صنعت حمل و نقل دریایی است تا با تقویتِ نقش بنادر و بخش دریایی در تولید ثروت از طریق توسعه ی اقتصادِ آبی پایدار در آن زمان، ۲۱ کشورعضو این سازمان بودند و هم اکنون حدود ۱۶۷ کشورعضو دارد که تقریبا شامل تمام کشورهای جهان از جمله کشورهایی است که در صنعت حمل و نقل ساحلی، مشغول حفاظت از محیط زیست دریایی خود هستند.

مرکز دانش دریایی (MKC) مجموعه‌هایی از منابع اطلاعاتی و خدمات را برای پشتیبانی از دبیرخانه‌ی IMO، درکشورهای عضو فراهم می کند که مجموعه‌ی تخصصی آن شامل آرشیو اسناد رسمی و نشریات IMO است. همچنین منابع مربوط به امور دریایی، حمل و نقل و سایر موضوعات مربوط به کار سازمان را جمع آوری می کند. این مرکز، بیش از ۲۰۰ عنوان از منابع انگلیسی را در دسترس قرار داده است که بسیاری از آنها به زبان‌های فرانسوی، اسپانیایی، عربی، چینی و ردریا، به کشورهای عضو کمک کند تا شرایطی برای افزایش اشتغال، رفاه و ثبات در مناطق ساحلی ایجاد کنند.  

به این ترتیب، IMO در دستیابی به اهداف توسعه‌ی پایدار سازمان ملل متحد (SDGs) کمک خواهد کرد و این می‌تواند پاسخ گسترده‌ای به چالش‌هایی باشد که امروزه در جهان مطرح است مانند افزایش جمعیت جهان؛ تغییر آب و هوا؛ تهدیدِ محیط زیست؛ بهره برداری بی رویه از منابع طبیعی؛ تهدیدِ امنیت غذایی؛ تهدیدات اجتماعی ناشی از جنایت های سازمان یافته و افراطی گری؛ و بی ثباتی هایی که به مهاجرت های گسترده می انجامد.

در تقویم کشور ما نیز این روز، بر دوم مهر ماه نشسته است و به مناسبت آن، توسط سازمان بنادر و دریانوردی، مراسم مختلفی برگزار می شود.
موضوع آلودگی آب ها، همواره موجبات نگرانی‌ دولت ها و مردم‌ را فراهم‌ آورده‌ و برای‌ مبارزه‌ با آن لازم‌ است‌ دولت ها، درسطح‌ ملی‌ و بین‌المللی‌ اقدام‌ و با هم مشارکت‌ کنند. تخریب‌ سیستم های‌ دریایی‌ و آب های‌ سطحی، ‌ موجب‌ بروز صدمات‌ غیر قابل ‌جبرانی‌ به‌ محیط زیست‌ شده است. امروزه به دلیل استفاده ی  بی رویه از دریا و سرعت‌ تخلیه ی‌ مواد آلاینده‌ به‌ دریا، توان‌ خود پالایی  بوم سازگان های ‌دریایی‌ کاسته‌ شده‌ و به‌ سختی‌ می‌ توانند اثرات‌ ناشی‌ از ورود چنین‌ موادی‌ را خنثی‌ کنند.  

صنایعی‌ که‌ در کنار ساحل‌ ایجاد شده‌اند، مسبب آلودگی‌ بخش بزرگی از آب‌های دریا هستند. بخش‌ دیگری از آلودگی‌ بوم سازگان دریایی‌ مربوط به‌ حفاری‌ بستر، حمل‌ و نقل‌ دریایی‌ (کشتیرانی)، نشت‌ طبیعی‌ نفت، ریزش های‌ آسمانی‌ تماس‌ مستقیم‌ سطح‌ آب‌ با هوای‌ اطراف‌ و ریزش‌ عمدی‌ مواد به‌ دریا است.

حمل‌ و نقل‌ دریایی‌ شامل‌ بخش‌ بنادر تجاری، پایانه‌های‌ نفتی، تعمیرگاه‌ کشتی ها، اسکله‌های ‌صیادی‌ و کشتی‌ها، منجر به‌ تولید زایداتی‌ می‌ شوند که به‌طور بالقوه می‌توانند منبعی برای آلودگی دریا محسوب شوند. جمع‌ آوری، بازیافت، پاک سازی، پردازش‌ و دفع‌ صحیح ‌ این مواد، اثر قابل توجهی بر کاهش آلودگی دریا ناشی از حمل و نقل دریایی برجای خواهد گذاشت.

در سال ١٩٩٠ میلادی، در پی حادثه‌ای که برای نفتکش اکسون والدز در سواحل آلاسکا پدید آمد کنوانسیون بین المللی مقابله و همکاری در برابر آلودگی نفتی(OPRC)، به تصویب سازمان بین المللی دریانوردی رسید و در سال ١٩٩٥ میلادی لازم الاجرا شد. تاکید اصلی این کنوانسیون، بر اقدام سریع و موثر به منظور جلوگیری از ورود خسارات جبران ناپذیر به کشتی ها، تاسیسات دریایی، بنادر، تجهیزاتِ تخلیه و بارگیری نفت و همچنین فراهم کردن زمینه های لازم برای همکاری های بین المللی در مقابله با بروز حوادث ناشی از آلودگی نفتی در صورت وقوع سانحه است.

تحقیقاتی که در نیم قرن اخیر درخصوص دریاها انجام شده است نشان می دهد که توجه لازم به این موهبت خداوندی و ارزیابی توان و ظرفیت اقتصادی حاصل از فعالیت های دریایی، می تواند نقش بسیار مهمی در توسعه ی پایدار کشورها داشته باشد و درست به همین دلیل، حفاظت از آنها در مقابل آلودگی های مختلف محیط زیستی و به تبع آن حفظ تنوع زیستی ارزشمند دریاها، و آموزش و آگاهی بخشی به عموم مردم در این باره ضرورتی غیرقابل انکار است.