حکایت عصر ماتم‌زده عاشورا و نخل‌هایی که بجای تابوت تشییع می‌شوند

خبرگزاری مهر ـ گروه استان‌ها: آیین نخل برداری در روزهای تاسوعا و عاشورا در مناطق مختلف استان یزد برگزار می‌شود اما اصیل‌ترین نخل‌برداری‌های یزد مربوط به عصر عاشورا است، زمانی که آخرین سربازان امام حسین (ع) نیز به شهادت می‌رسند و دشمنان خدا، خون خدا را نیز بر زمین جاری می‌کنند.

روایت است که پیکرهای شهدای کربلا پس از آنکه سرها از بدن‌ها جدا شدند، روزها در صحرای کربلا باقی می‌مانند تا اینکه قبیله بنی‌اسد برای تشییع شهدا به کربلا می‌رسند.

رها شدن پیکر شهدای کربلا به ویژه پیکر بی‌سر امام معصوم، امام سوم شیعیان حضرت حسین (ع) داغی است که تا ابد بر دل شیعیان باقی خواهد ماند و از اینروست که مردم در مناطق مختلف از جمله استان یزد، برای مرهم دل خویش هم که شده، آیین تشییع نمادین پیکر آن امام همام را برگزار می‌کنند.

فلسفه نخل‌برداری یزد، تشییع پیکر شهدای کربلا است

نخل‌برداری از آیین‌های سنتی یزد است که فلسفه آن همان تشییع پیکر امام حسین (ع) و 72 شهید کربلا است، مراسمی که از یک سو غربت شهدای کربلا را به تصویر می‌کشد و از سوی دیگر عشق ارادتمندان به اهل بیت (ع) را به نمایش می‌گذارد.

نخل، سازه‌ای چوبی و بلند پیکر و پهن پیکر است که برای بلند کردن آن به حضور صدها مرد قوی هیکل نیاز است و البته ابعاد نخل‌ها در مناطق مختلف استان متفاوت است.

بزرگترین نخل در استان یزد، نخل حسینیه امام تفت و بعد از آن نخل میدان امیرچخماق و نخل میدان بعثت است که در ایام مختلف سال در مقابل حسینیه‌ها گوشه نشین هستند و در روز عاشورای حسینی به خروش در می‌آیند.

نخل به نماد عزاداری در یزد تبدیل شده است

نخل‌ها در واقع در طول یک قرن گذشته، به نماد عزاداری در یزد تبدیل شده‌اند و از آنجا فلسفه نخل‌برداری، تشییع پیکر امام حسین (ع) است، هم مراسم و هم نخل‌ها برای مردم دارای احترام هستند.

نذورات مردم، قربانی کردن دام، سینه زنی و اشک ریختن در عزای حسین (ع) و یارانش نشانی از اهمیت مردم یزد به مراسم نخل‌برداری است.

یکی از پژوهشگران فرهنگ عامه یزد در مورد آیین کهن عزاداری و نخل برداری در یزد در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: نخل سازه‌ای چوبی است که با چوب اسکلت‌بندی شده و برای پایه‌های آن، چهار قطعه چوب به صورت عمودی در چهار طرف و برای بلند کردن آن چند قطعه چوب به صورت افقی تعبیه شده است.

آیین نخل‌بندی از هشتم محرم

محمدرضا دهقانی‌زاده عنوان کرد: برای بستن آن، تعدادی از خدام حسینیه از صبح هشتم محرم دست به کار می‌شوند و روی نخل را پارچه مشکی می‌کشند و از آن آیینه‌های بزرگ و خنجر و دشنه و ... آویزان می‌کنند که از این مراسم در فرهنگ مردم یزد به عنوان نخل‌بندی یاد می‌شود.

وی با اشاره به 72 شهید واقعه کربلا بیان کرد: هر عنصر به کار برده شده در نخل، نمادی از یک حادثه و متعلق به شخصی در حادثه کربلاست و مردم و عزاداران هر کدام از عناصر به کار برده شده در نخل را نمادی از یک حادثه و متعلق به شخص خاصی در حادثه کربلا می‌دانند.

دهقانی‌زاده افزود: چوب نخل به عنوان پیکر سیدالشهدا، سیاهپوش کردن به عنوان پارچه سیاه روی پیکر، شمشیر و نیزه‌ها به علامت تیر و نیزه‌های وارد شده بر بدن امام حسین (ع)، سرو نخل به عنوان قد و قامت علی اکبر (ع)، آیینه به عنوان نور وجود مبارک امام حسین(ع)، علم‌هایی که بر نخل بسته می‌شود به عنوان علمدار امام  حسین(ع)، زنگ‌هایی که در قدیم بر آن می‌بستند به عنوان زنگ کاروان امام حسین(ع)، عزادارانی که نخل را بر می‌دارند به عنوان تشییع کنندگان و...  برای مردم شناخته شده است.

برگزاری مراسم نخل‌برداری از صبح تا عصر عاشورا در مناطق مختلف استان یزد

مراسم نخل‌برداری از صبح روز عاشورا در بسیاری از مناطق استان آغاز می‌شود و بلافاصله بعد از این مراسم، نماز ظهر عاشورا به صورت جماعت اقامه می‌شود اما از آنجا که بر اساس روایات، حضرت امام حسین (ع) عصر عاشورا به شهادت رسیدند، در برخی حسینیه‌ها نظیر حسینیه شاه ابوالقاسم یزد، حسینیه سفید، حسینیه شاه ولی تفت و ... این مراسم در عصر روز عاشورا، همان زمان که ذوالجناح بدون سوار راهی خیمه‌ها شد، برگزار می‌شود.

در این مراسم فریادهای یا حسین (ع)، یا عباس (ع)، یا زینب (س)، یا علی (ع) با برداشتن نخل، اشک‌های هر بیننده‌ای را جاری می‌کند و نخل‌برداری همان سنگینی و ابهت تشییع را در اذهان نصویرسازی می‌کند.

امروز همچنین صدها قربانی بر پای نخل ذبح می شود و گوشت آن میان مستمندان توزیع شده یا در آشپزخانه حسینیه‌ها و مساجد، شام مراسم شام غریبان را با آن تهیه می‌کنند.

پرچم عاشورا تا ظهور فرزند حضرت حسین (ع) در دستان ارادتمندان اهل بیت (ع)

حال و هوای عزاداری در یزد شور دیگری دارد و صدها گردشگر خارجی نیز از کشورهای مختلف در مراسم آیینی عزاداری در شهرستان‌های یزد، اشکذر، مهریز و تفت حضور یافته‌اند.

امروز نخل‌برداری در یزد بار دیگر برگزار می‌شود تا شیعیان حسین (ع) بار دیگر فریاد لبیک یا حسین (ع) را فریاد بزنند و به یزیدیان زمان بگویند، در رکاب حسین (ع) هستیم و تا ظهور فرزندش پرچم عاشورا را به زمین نخواهیم گذاشت.