دلایل برگزیده شدن «سامی ارول گلنبی» در جایزه مصطفی (ص)

به گزارش خبرگزاری مهر، جایزه مصطفی(ص)، جایزه عالی علم و فناوری است که هر دو سال یک‌بار به دانشمندان و پژوهشگران برتر جهان اسلام اعطا می‌شود. که اولین دوره آن در سال ۹۴ و دومین دوره آن امسال با انتخاب دو برگزیده برگزار می شود. «علوم و فناوری نانو»، «علوم و فناوری زیستی و پزشکی»، «علوم و فناوری اطلاعات و ارتباطات» و «طرح برتر دانشمند مسلمان» از جمله رشته هایی هستند که برگزیدگان بر اساس این رشته ها مورد ارزیابی قرار می گیرند.

امسال، براساس داوریهای انجام شده در گروه‌های مختلف، حوزه‌های علوم و فناوری های نانو و علوم و فناوریهای زیستی و پزشکی اثری پذیرفته نشد و در نهایت یک نفر از گروه فناوری اطلاعات و ارتباطات و یک نفر هم کلیه زمینه‌ها منتخب شدند.

یکی از این برگزیده ها سامی ارول گلنبی است که در بخش فناوری اطلاعات به عنوان برگزیده دومین دوره جایزه مصطفی(ص) انتخاب شد.

سامی ارول گلنبی دانشمند کامپیوتر، مهندس الکترونیک و ریاضیدان کاربردی اهل ترکیه، عضو انجمن علمی ترکیه (انجمن بیلیم) است و مقام استادی گبور دنیس در رشته مهندسی برق و الکترونیک دانشگاه سلطنتی لندن دارد.

وی پس از گذراندن دوران کودکی در استانبول و اسکندریه (مصر) در سال ۱۹۶۲ از دانشگاه آنکارا و در سال ۱۹۶۶ از دانشگاه فنی خاورمیانه فارغ التحصیل شد که در این مدت و در پی تلاش و تحقیقاتش در زمینه سیستم های «حافظه مغناطیسی راهگزین شار جزئی»، جایزه تحقیقاتی کلارک را به دست آورد. وی با ادامه تحصیل در دانشگاه پلی تکنیک نیویورک موفق به اخذ مدرک کارشناسی و ارائه رسانه دکتری خود با موضوع «اتوماسیون تصادفی با قیود ساختاری» شد. ارول در موسسه اینریا و دانشگاه پاریس- اورسی تیمی تشکیل داد که بسته تجزیه و تحلیل صف بندی شبکه را طراحی کردند. اختراع تقریب انتشار برای عملکرد کامپیوتر، استخراج طرح های مخابره برای بهینه سازی عملکرد ارتباطات دستیابی تصادفی که شالوده پروتکل های معروف مک (Mac) هستند و همچنین ایجاد طرح هایی برای به حداکثر رساندن قابلیت اطمینان در پایگاه های اطلاعاتی از جمله اقدامات ارزشمند اوست.

دستاوردهای برگزیده دومین دوره جایزه مصطفی(ص)

وی در حالی که در دانشگاه پاریس- دکارت و دانشگاه دوک مشغول به کار بود، محصول جدیدی از تئوری صف با مشتریان منفی را طراحی کرد که به شبکه های (G) یا شبکه های گلنبی معروف هستند.

این اختراع نشان می دهد که می توان عملکرد سیستم های ICT را که تلفیق کننده توابع مهم کنترلی هستند به صورت ریاضیاتی ارزیابی کرد؛ برای مثال می توان به رفع اضافه بار و انتقال کار میان سرورها به صورت پویا اشاره کرد. علاوه بر این وی مدل جدیدی از شبکه عصبی احتمالی جهش یافته را مطرح کرد که به شبکه عصبی تصادفی نیز معروف است.

وی با طراحی راه حل ریاضی و الگوریتم های یادگیری این مدل، توانست از آن در مشکلات مهندسی و همچنین در مشکلات زیستی استفاده کند. امروزه شاهد سیستم هایی مانند اسکایپ به عنوان ابزار ارتباطی مشترک میان انسانها روی بستر اینترنت بسته ای هستیم. در سال ۱۹۷۸ پیش از به وجود آمدن شبکه های بسته ای، نیاز به انتقال صدا از راه دور انگیزه برای برای ارول و همکارانش در شرکت LMT ایجاد کرد تا اختراع بزرگی در خصوص انتقال صدا روی بستر یک روتر شبکه بسته ای انجام دهند (این اختراع در سال ۱۹۷۹ شد) که ساختار دقیق آن در پتنت دوم توصیف شد که به وسیله ارول و دو تن از همکارانش به نیابت از تامسون CSF (که اکنون تالس نام دارد) در سال ۱۹۷۹ به ثبت رسید. پروفسور گلنبی بیانگذار مجموعه کنفرانس های ISCIS (نشست بین‌المللی در حوزه علوم کامپیوتر و اطلاعات) است که از سال ۱۹۸۶ هر ساله در ترکیه، امریکا و اروپا برگزار می شود تا دانشمندان ترکیه ای رشته کامپیوتر را با همتایان بین‌المللی گرد هم آورند. وی در حال حاضر در زمینه میانکنش بین مصرف انرژی و کیفیت خدمات در ICT و همچنین روی بهبود امنیت شبکه ها و فضای ابرای مشغول پژوهش است. بیش از ۷۵ دانشجوی دکتری از سوی او فارغ التحصیل شده و استاد مشاور تعداد زیادی از محققان پسادکتری بوده است.

اساس روش شناسی عملکرد سیستم ICT مبتنی بر تئوری صف و راه حل های موثر آن از لحاظ محاسباتی است. دستاورد جدید پروفسور گلنبی که به شبکه های G یا شبکه های گلنبی نیز مشهور است. تنها پیشرفت بزرگ در این زمینه پس از دهه ۱۹۹۰ محسوب می شود. این اختراع نشان می دهد که می توان عملکرد سیستم های ICT را که تلفیق کننده توابع مهم کنترلی هستند به صورت ریاضیاتی ارزیابی کرد.

در تئوری صف که یک تئوری کلی در نظریه احتمال ریاضی است، شبکه G (شبکه صف بندی تعمیم یافته یا شبکه گلنبی)، شبکه بازی از صف های G است که نخستین بار از سوی ارول گلنبی به عنوان مدلی برای سیستم های صف بندی با توابع کنترل خاص از قبیل مسیریابی مجدد ترافیک یا تخریب ترافیک و همچنین مدلی برای شبکه های عصبی معرفی شد. ارول و همکارانش برای انتشار دانش و رفاه اجتماعی از منفعت مادی این نرم افزار صرف نظر کرده و آن را به صورت رایگان در دانشگاه های سراسر جهان توزیع کردند. اکنون این روش ها عمدتا به عنوان روش های استاندارد در صنعت ارتباطات راه دور و ICT محسوب می شوند.