۶ بالگرد ایرانی؛ از«شاهد» تا «هما»/محصول ایرانی آماده رقابت جهانی

خبرگزاری مهر، گروه سیاست- محمد شلتوکی: بالگردها بدلیل برخورداری از ویژگی های خاص پروازی مانند سرعت کمتر از سرعت صوت، توانایی پرواز در ارتفاع پایین و زمان آماده سازی پرواز کمتر نسبت به هواپیما، همواره از جمله وسایل پرنده تاثیرگذار در عرصه های تجاری و نظامی بوده اند.

به گزارش خبرنگار مهر، جمهوری اسلامی ایران از سال ۱۳۷۶ و با ساخت بالگرد «شباویز» که نمونه ای مهندسی معکوس شده از بالگرد «بل-۲۰۵» بود، به جرگه کشورهای سازنده بالگرد پیوست.

پس از بالگرد شبایز، خانواده بالگردهای شاهد در سه مدل «شاهد-۲۷۴» و «شاهد-۲۷۸» و «شاهد-۲۸۵» تولید شد که برای نخستین بار در این خانواده، روند طراحی و ساخت کاملا بومی صورت گرفت.

۱- بالگرد «شاهد-۲۷۸»

«شاهد-۲۷۸» که نخستین نمونه از طراحی و تولید کاملا بومی بود در سال ۱۳۸۰ و در شرکت هواپیماسازی ایران (هسا) تولید شد. این بالگرد که از نوع تک موتوره و سیستم ملخ Seasaw است، با نگاه به ایمنی بیشتر سرنشینان برای مقاصد نظامی و تجاری ساخته شده است.

بدنه کامپوزیتی، عملکرد مناسب بالگرد در شرایط آب و هوایی کشور (گرم) و طراحی جدید سطوح کنترل کننده افقی از جمله ویژگی هایی است که «شاهد-۲۷۸» از آن برخوردار است. از جمله کاربردهای این بالگرد می توان حوزه حمل و نقل، آموزش، خدمات اورژانس، کنترل ترافیک و تصویربرداری هوایی را نام برد.

۲- بالگرد «شاهد-۲۸۵»

بستر «شاهد-۲۷۸»  باعث تولید نسل بعدی این بالگرد تحت عنوان «شاهد-۲۸۵»  بعنوان یک بالگرد رزمی شد که امروز در سازمان رزم هوانیروز سپاه نیز حضور دارد. این بالگرد که توسط مرکز تحقیقات صنایع هوایی شاهد طراحی شده است، با استفاده از بدنه کامپوزیتی که وزن بسیار کمی را برای آن به ارمغان آورده است، توانایی حمل طیف متنوعی از تسلیحات شامل راکت «هایدرا-۷۵» و «موشک سدید» را برای اجرای عملیات رزمی دارد.

این بالگرد در دو مدل مخصوص عملیات زمینی و دریایی طراحی شده است که در مدل دریایی توانایی حمل ۸ تیر موشک ضد سطحی «سدید» است. موشک سدید از جمله موشک هایی با هدایت سه گانه فروسرخ، لیزر و اپتیک است که با سر جنگی ترکشی قابلیت انهدام انواع اهداف سطحی متحرک و ثابت را در شعاع موثر ۳۰ متر و شعاع تخریب ۵ متر را دارد.

در مدل دریایی بالگرد «شاهد-۲۸۵» در قسمت دماغه بجای تیربار، یک رادار جستجوگر برای جستجوی اهداف سطحی در دریا تعبیه شده که با اتصال به نمایشگر دیجیتال چند منظوره (MFD) در داخل کابین خلبان امکان رهگیری دقیق کشتی ها و اهداف سطحی را فراهم می آورد.

۳- بالگرد «شاهد-۲۱۶»

دیگر عضو خانواده شاهد که پروژه ساخت و تولید آن هم اکنون در حال اجرا است، بالگرد رزمی «شاهد-۲۱۶» است. این بالگرد ۲ سرنشینه به منظور اجرای رزم های هوایی، اسکورت مسلح، حمله به ادوات رزمی زرهی و دریایی ثابت و متحرک دشمن، مدیریت و فرماندهی منطقه عملیاتی و پشتیبانی لجستیکی است.

قابلیت پرواز با سرعت بالا در ارتفاع پایین، جستجو و ردیابی هدف تا لحظه اصابت و شناسایی همراه با اجرای آتش در روز و شب از جمله ویژگی های بالگرد «شاهد-۲۱۶»  است. تجهیز به سامانه های اخلالگر ECM، برخورداری از سامانه های ارتباطی HF، UHF و VHF با قابلیت مقابله با جنگ الکترونیک (ECCM)  در کنار نقشه های متحرک MOV MAP از جمله دیگر ویژگی های بالگرد «شاهد-۲۱۶»  است.

برابر اطلاعات منتشر شده از طرح مفهومی این بالگرد، تسلیحات قابل حمل توسط «شاهد-۲۱۶» شامل موشک هوابه‌هوا، موشک ضد تانک روسی «ویخر»، موشک ضدسطح «سدید»، راکت های ۷۰ میلیمتری و توپ ۲۰ میلیمتری است.

در سالهای گذشته شرکت نوسازی و پشتیبانی هلیکوپتری ایران (پنها) وابسته به سازمان صنایع هوایی وزارت دفاع و پشتیانی نیروهای مسلح، با هدف برطرف کردن نیازهای جمهوری اسلامی ایران در زمینه بالگردهای تجاری اقدام به طراحی و ساخت ۳ مدل از بالگردهای تجاری و آموزشی تحت عنوان بالگرد ۴ نفره «سورنا»، بالگرد ۸ نفره «صبا-۲۴۸» و بالگرد ۱۴ نفره «هما» کرده است که در ادامه به معرفی این سه محصول جدید خواهیم پرداخت.

۴- بالگرد سورنا

این بالگرد که از رده بالگردهای سبک محسوب می شود، آبان ماه ۱۳۹۳ در هفتمین نمایشگاه صنایع هوافضای ایران در کیش رونمایی شد. سورنا که از جمله بالگردهایی با موتور پیستونی است که در مصارف آموزش، گشت زنی، استفاده در حوادث و ماموریت‌های سازمانی مانند هلال احمر کاربرد دارد.

از جمله ویژگی های این بالگرد برخورداری از بدنه تمام کامپوزیت، سیستم فرود اضطراری بر روی آب، سیستم روشنایی جستجوگر و سیستم هدایت دوگانه است.

۵- بالگرد «صبا-۲۴۸»

این بالگرد نیز از رده بالگردهای سبک چندمنظوره محسوب می شود و در اسفندماه سال گذشته با حضور وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح در شرکت پنها رونمایی شد. بالگرد ملی صبا ۲۴۸ دو موتوره، چهار ملخه و با ظرفیت ۸ سرنشین قادر است ماموریت های حمل و نقل بار و مسافر و عملیات امداد و نجات، عکس برداری و شناسایی، آمبولانس هوایی، عملیات فرا ساحلی، جابجایی بار بصورت داخلی و خارجی و تاکسی هوایی را انجام دهد.

«صبا-۲۴۸» قابلیت هایی از جمله سیستم فرود اضطراری بر روی آب، مخازن سوخت کمکی، بالابر نجات، قلاب بار و سیستم حفاظت از سیم کشی است.

۶- بالگرد ملی هما

هما دیگر بالگرد ایرانی است که در سالهای اخیر طراحی و تولید آن توسط شرکت پشتیبانی و نوسازی هلیکوپتری ایران (پنها) دنبال شده است. این بالگرد که از جمله بالگردهای میان وزن چندمنظوره با دو موتور و چهار ملخ است، مانند بالگرد صبا قابلیت به کارگیری در ماموریت های مختلف از قبیل جابجایی مسافر، عملیات ساحلی و فراساحلی، جابجایی بار، آمبولانس هوایی، کنترل و نظارت مرزی و شهری، جستجو و نجات را دارد.

هما که به گفته مدیرعامل شرکت پنها قابلیت رادارگریزی و تسلیح برای بکارگیری در مقاصد نظامی را نیز دارد، توانایی حمل ۱۵ سرنشین شامل ۲ نفر خدمه و ۱۳ مسافر را دارد. این بالگرد هم اکنون در حال گذراندن مراحل تست و ارزیابی خود برای اخذ مجوزهای لازم جهت بکارگیری است.

به گزارش خبرنگار مهر، در کنار دانش طراحی و تولید بالگرد، شرکت پنها بعنوان مهمترین و بزرگترین شرکت هلیکوپتری در منطقه و شرکتی بدون رقیب در آسیا و خاورمیانه، جمهوری اسلامی ایران را به بزرگترین قطب تعمیر و نگهداری بالگرد در منطقه تبدیل کرده است. این شرکت با بیش از ۳ هزار دستگاه انواع دستگاه های مهندسی، قادر به تعمیر و اورهال انواع بالگردهای نظامی و غیرنظامی با رعایت کلیه استانداردهای جهانی است.

از جمله دیگر اقدامات این شرکت، نوسازی و ارتقاء ناوگان بالگردی داخل کشور اعم از بالگردهای شرقی و غربی در کنار ساخت و تولید ریزقطعات بالگردها است.

آنچه در صنعت بالگردسازی کشور حائز اهمیت است، لزوم توجه دولت و دستگاه های مختلف کشور برای توسعه و گسترش بیش از پیش این صنعت است. به نظر می رسد پیشرفت جمهوری اسلامی ایران در عرصه طراحی و تولید بالگردهای متنوع تجاری و نظامی در کنار رقبای صاحب نام جهانی، لزوم نگاه بیشتر بر سرمایه گذاری بیشتر در این زمینه و ورود دستگاه های مختلف برای بازاریابی جهانی در صنعت بالگردسازی کشور را بیش از پیش مشخص می کند.