شرح فعالیت‌های موسسه فرهنگی، تحقیقاتی امام موسی صدر

خبرگزاری مهر، گروه دین و اندیشه_زینب سیار: مؤسسۀ امام موسی صدر تشکلی غیر دولتی و غیر انتفاعی است که حدود ۱۵ سال است با دو هدف «پیگیری قضیه ربودن امام موسی صدر و نجات وی» و «معرفی منظومه فکری و مجموعه اقدامات عملی امام موسی صدر» مشغول به فعالیت است. با علی جعفرآبادی مسؤل روابط عمومی این مؤسسه درباره فعالیت ها و اقدامات انجام شده توسط مؤسسه به گفتگو نشستیم که در ادامه می خوانیم؛

اهداف تأسیس موسسه امام موسی صدر

جعفرآبادی در ابتدای این گفتگو درباره تاریخ و اهداف تأسیس این مؤسسه بیان کرد: مؤسسه تحقیقاتی- فرهنگی امام موسی صدر در سال ۱۳۸۲ تأسیس شد. دو هدف عمده انگیزه های اصلی برای تأسیس مؤسسه بود. اول پیگیری پرونده ربودن امام موسی صدر با نیت آزادی ایشان بود، خانواده و مؤسسه امام موسی صدر معتقد است که امام صدر زنده است و دلیل و مدرکی مبنی بر به شهادت رسیدن ایشان وجود ندارد. پس هدف اول از تأسیس مؤسسه پیگیری ساختارمندتر و جدی تر بحث حقوقی پرونده ایشان با نیت آزادی ایشان است. هدف دوم تأسیس مؤسسه حفظ، ترجمه، نشر و تبیین اندیشه امام موسی صدر است. امام موسی صدر زمانی که در ایران بودند و بعد از هجرت به لبنان دائما در کسوت یک کنشگر اجتماعی و یک مصلح دینی ظاهر می شد، لذا برخلاف برخی دیگر از بزرگان مجال تألیف را خیلی نداشتند پس تألیفات ایشان بسیار ناچیز است.

معرفی مجموعه ۱۲ جلدی گام به گام با امام موسی صدر

وی افزود: آن چیزی که در اختیار ما قرار دارد گنجینۀ شفاهی و عظیمی از سخنرانی ها، صحبت ها و مطالبی بود که ایشان در طول آن سال ها بیان کرده بودند، به اضافه گزارشی از فعالیت های ایشان. این مجموعه از سخنرانی ها و اسناد مربوط به فعالیت ها باید  به دقت گردآوری، ثبت و ترجمه  می شد. در یک همکاری که بین مؤسسه فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر در تهران و نظیر این مؤسسه در بیروت، آثار امام موسی صدر گردآوری و منتشر شد. آخرین مجموعه ای که منتشر شده  مجموعه ۱۲ جلد گام به گام با امام موسی صدر است که حدود ۱۰ سال گردآوری و تهیه آن طول کشید و ۶ اسفندماه در کتابخانه ملی از آن رونمایی شد. مؤسسه چون امانت دار یک میراث فکری ، علمی و فرهنگی است، در صیانت از این اندیشه، بسیار با وسواس با این موضوع مواجه شد، لذا باید به دقت ترجمه می شد و مترجمین مؤسسه در یک فرایند بسیار جدی و تخصصی انتخاب و آزموده شدند و بعد این ترجمه ها با نمونه عربی مطابقت داده شده است همچنین بارها روخوانی و ویرایش شده است.

جعفرآبادی در ادامۀ صحبت های خود درباره این مجموعه گفت: این مجموعه، در واقع مجموعه ای از یومیات و وثائق است یعنی روزنگار و اسناد. این مجموعه کامل ترین چیزی است که از امام موسی صدر وجود دارد.

مسؤل روابط عمومی مؤسسه درباره سایر آثار منتشر شده در این مؤسسه ادامه داد: مجموعه سخنرانی ها و اسناد امام موسی صدر به تدریج که ترجمه شده به تدریج هم در قالب کتاب های جداگانه چاپ شده است. مجموعه ای را در ۸ جلد تحت عنوان در قلمرو اندیشه امام موسی صدر چاپ کرده ایم. جلد ۱ و ۲ این مجموعه، سخنرانی های مختلف امام موسی صدر در مورد عبادت، مقاومت، لبنان و به نوعی می شود گفت مجموعه ای از سخنرانی های متنوع است. اما از جلد ۳ به بعد بر اساس موضوع مباحث وجود دارد مثلا جلد سوم رهیافت های اقتصادی امام نام دارد و کتاب درباره اندیشه های اقتصادی امام موسی صدر است. جلد چهارم و پنجم تفسیر است، جلد پنجم که حدیث سحرگاهان نام دارد تفسیرهای امام موسی صدر در سحرهای ماه رمضان در رادیو لبنان است.

وی ادامه داد: عنوان جلد ششم انسان آسمان است که  مجموعه ای از گفتارهای امام موسی صدر در مورد امیرالمؤمنین ، غدیر و ولایت است. جلد هفتم سفر شهادت که صحبت های ایشان در مورد اتفاق عاشورا  و رویدادهای پس از عاشورا و رویدادهای تاریخی حضرت زینب می باشد. جلد هشتم روح تشریع در اسلام است که ناظر بر قانونگذاری در شریعت اسلام می باشد که سخنرانی امام موسی صدر است  در یک کنفرانسی تحت عنوان ملتقی الفکر الاسلامی که در الجزاریر برگزار شد. این مجموعه ۸ جلدی و این تقسیم بندی موضوعی ادامه دارد و محتوای اینها از دل این مجموعه ۱۲ جلدی استخراج شده است. برای مخاطبانی که به دنبال کتاب هایی مختصر هستند آثاری تحت عنوان پرتوها در ۱۰ جلد به صورت موضوعی و مختصر داریم . مجموعه دیگری که در این سالها چاپ شد مجموعه ۸ جلد تفسیری است.

جعفرآبادی درباره اینکه برای معرفی شخصیت امام موسی صدر به نوجوانان کتابی چاپ کرده اند یا نه توضیح داد: یکی از توقعاتی که در این زمینه وجود داشت و نتوانستیم درست پاسخ دهیم بحث کودک و نوجوان بود و متأسفانه محصول مناسبی برای این ها نداشته ایم.

وی در ادامه درباره نیاز دیگری که وجود داشته افزود: یک نیاز دیگر بحث زندگی نامه بوده که در این زمینه کتابی منتشر شده به نام «عصایت را به میله های زندان بزن موسی» که این یک زندگی نامه خوشخوان برای مخاطب جوان است. کتاب دیگر «۷ روایت خصوصی از زندگی سید موسی صدر» نام دارد که مصاحبه ای است با اعضای حلقه اول خانواده امام موسی صدر و اگر کسی بخواهد با خلقیات امام موسی صدر آشنا شود این کتاب را پیشنهاد می کنیم.

انجام پروژه تاریخ شفاهی در موسسه

جعفرآبادی در ادامه بیان کرد: مجموعه ای تهیه کرده ایم از شهید بنت الهدی صدر. ما مؤسسه خود را متولی آثار و اندیشه های بعضی دیگر از اعضای خانواده صدر هم دانستیم البته نه به صورت تخصصی. فعالیت دیگری که بیش از پنج سال است که در مؤسسه انجام می شود پروژه تاریخ شفاهی است. اینکه خود فرد چه مطالبی را بیان کرده یک موضوع است و دیگران چگونه ایشان را روایت می کنند یک بحث دیگری است. امروز اهمیت قالب شفاهی روز به روز بیش تر می شود و ما در این پنج سال در حد بسیار بالا و رضایت بخشی در ایران و بعد از آن در لبنان به خاطرات دیگران از امام موسی صدر، اهتمام داشته ایم که از محصولات پروژه تاریخ شفاهی تاکنون ۴ جلئ کتاب منتشر کرده ایم.

ترجمه آثار امام موسی صدر

مسؤل روابط عمومی مؤسسه درباره ترجمه این کتاب ها به زبان های دیگر چنین  توضیح داد: گزیده ای از سخنرانی های امام موسی صدر در قالب کتاب به اسپانیایی، آذری، روسی و فرانسوی ترجمه شده است. یک سخنرانی امام موسی صدر در کلیسا انجام دادند که ما آن را تحت عنوان «ادیان در خدمت انسان» می شناسیم، این سخنرانی به یازده زبان ترجمه شده است. نکته ای که وجود دارد این است که همه این کتاب ها در کشور مقصد چاپ شده است.

کتابخانه تخصصی و مرکز اسناد خاندان صدر

جعفرآبادی درباره بخشهای مختلف مؤسسه افزود: یکی از بخش های این مؤسسه کتابخانه تخصصی و مرکز اسناد خاندان صدر است. اینجا مشخصاً به پنج عضو خانواده امام موسی صدر متمرکز است. امام موسی صدر، برادر بزرگ ایشان مرحوم رضای صدر، سید فضل الدین صدر  پدر این دو بزرگوار، شهید محمدباقر و شهید بنت الهدی صدر. در این کتابخانه بیش از هزار عنوان کتاب وجود دارد و خدماتی به پژوهشگران ارائه می کنیم.

وی افزود: در کنار کتابخانه تخصصی، بخش پژوهشی در مؤسسه داریم که به دانشجویان و طالب برای پایان نامه و رساله ها مشورت می دهد و در مؤسسه هم پروژه های تحقیقاتی را شروع کردیم که این بخش این پروژه ها را راهبری می کند.

برنامه های آموزشی و پژوهشی موسسه امام موسی صدر

جعفرآبادی درباره برنامه های آموزشی موسسه امام موسی صدر به خبرنگار مهر گفت: از برنامه هایی که ذیل بخش پژوهشی مدیریت و اجرا می شود، یکی سیره مطالعاتی امام موسی صدر است، مثلاً مجموعه ۸ جلدی در قلمرو اندیشه را به صورت موضوعی و از آسان به مشکل طبقه بندی کردیم و در سه سطح یا سه ترم اینجا تدریس می شود که در واقع تدریس تعاملی است یعنی افراد هر هفته بخشی را مطالعه می کنند و در مباحثه ای یافته و برداشت های خود را به اشتراک می گذارند. در کنار آن دوره های مطالعاتی یک روزه را داریم.

وی افزود: همچنین دوره های آموزشی موضوع محور و تخصصی برگزار کرده ایم. سرفصل دیگری از فعالیت ها نشست های تخصصی و موضوعی است تحت عنوان «اندیشه و عمل» که تقریباً هرماه این نشست برگزار می شود. از اساتید مطرح حوزه و دانشگاه دعوت می کنیم، کتابها را مطالعه می کنند و متناسب با حوزه تخصص خود درباره برداشتی که از اندیشه امام موسی صدر دارند، صحبت می کنند.

تولید محتوا متناسب با ذائقه مخاطب

وی همچنین گفت: سایت مؤسسه و حضور مؤسسه در شبکه های اجتماعی ابزارهایی هستند که با استفاده از آنها مؤسسه اهتمام داشته که بتواند حضور خود را حفظ کند و این کالا و امانتی که در اختیار دارد را به مخاطب برساند.

نکته ای که وجود دارد این است که اندیشه امام موسی صدر ثبت شده است و باید متناسب با ذائقه مخاطب منتشر شود. در مؤسسه بخشی داریم تحت عنوان «تولید محتوا» که فرایند نشر این اندیشه ها تحت اشراف این بخش انجام می شود. یعنی موضوع شناسی و استخراج مطالب از اندیشه امام موسی صدر و عرضه آن متناسب با ذائقه و سلیقه مخاطب.

برگزاری کارگاه‌های گفتگو

وی ادامه داد: یکی دیگر از اقدامات مؤسسه برگزاری کارگاههای گفتگو است. کانونی به نام کانون گفتگو ثبت شده است. مقوله گفتگو مقوله ای بسیار حائز اهمیت در اندیشه امام موسی صدر است. ما طبق گفته ایشان راهی جز گفتگو نداریم و مؤسسه با توجه به اهمیت این موضوع کارگاههایی تحت عنوان «بازآفرینی مهارت های گفتگو» برگزار می کند. با توجه به اینکه یک سری مؤسسات خیریه در لبنان توسط امام موسی صدر تأسیس شد و توسعه چشمگیری پیدا کرد، بخشی در مؤسسه وجود دارد که پیگیر فعالیت های خیریه لبنان است.

جعفرآبادی درباره مستندهایی که درباره امام موسی صدر ساخته شده نیز گفت: مستندهایی به صورت پروژه ای ساخته شده و یک مجموعه ۱۵ قسمتی که شاید بتوان گفت بهترین مجموعه ای است که تا به حال ساخته شده در روایت فتح ساخته شد. بحث پروژه های سینمایی و تئاتر نیز مطرح شد که هرکدام به دلیلی به سرانجام نرسیده است.

اقداماتی که برای آزادی امام موسی صدر انجام شده است

وی درباره اقدامات صورت گرفته برای آزادی امام موسی صدر خاطر نشان کرد که تا به حال اقدامات زیادی صورت گرفته اما کافی نبوده است. مجموعه ای از گزارش های اقدامات انجام شده در کتابی با عنوان «گزارش کمیته پیگیری» چاپ شد. اسناد گزارشی از مستندات و پیگیری هایی که انجام شده در آنجا آمده است. بعد از سقوط قذافی اقدامات دیگری انجام شد. خانواده امام موسی صدر به اندازه یک دولت موضوع را پیگیری کرده اند که البته انتظارها برآورده نشده است. یعنی دولت هایی که در مقاطع مختلف باید کمک می کردند انتظار بیش از این از آنها می رفت، هم انتظار کمک بیش از این برای تسهیل این مسیر  و هم انتظار پیشگیری از انتشار اخبار ضد و نقیض. بعد از سقوط قذافی دست خانواده و مؤسسه برای پیگیری به جایی خیلی بند نیست. در زمان دولت انتقالی یک امکانی فراهم شد و در دیدار خانواده امام موسی صدر با پنج مقام برجسته دولت لیبی، آنها قول دادند که مسأله را تا رسیدن به نتیجه مطلوب پیگیری کنند اما عملا این اتفاق نیفتاد.