تنوع ژنتیکی پایین برای یوز کشنده است/ اقدام پیش از نابودی ژن ها

عضو گروه تخصصی گربه‌سانان اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت IUCN در پاسخ به این پرسش که آیا هنوز شانسی برای یوزپلنگ ایرانی باقی مانده یا نه به خبرنگار مهر گفت: کوتاهترین و صریح ترین پاسخ به این پرسش کوتاه و کلیدی این است که «کم». اما در عین حال باید همچنان خوشحال باشیم که شانس هنوز صفر نشده است. 

محمدصادق فرهادی‌نیا افزود: یکی از مشکلات فعلی یوز در ایران آن است که تنوع ژنتیکی آنها بسیار کاهش یافته است که این به خاطر تنوع افراد برای زادآوری است. تنوع ژنتیکی پایین می تواند برای یک گونه کشنده باشد و امروزه شاید بیش از چوپان و جاده و غیره یوز را تهدید کند. 

وی ادامه داد: باید تا حد امکان ژن های موجود را حفظ کنیم، یعنی باید یوزها زنده گیری شوند و تا حد امکان وارد یک برنامه تکثیر در اسارت حساب شده شوند. اگر امکان آوردن نرها نیست، باید از آنها اسپرم گرفته شود و بعد رهاسازی شوند. اگر ژنی ازبین رفت، نمی توان آنرا اختراع کرد، باید پیش از نابودی جلوی آنرا گرفت. یوزهایی که مردند که رفتند، حداقل جلوی نابودی مانده ها را بگیریم. 

این دکترای جانورشناسی افزود: ناچاریم افراد بیشتری را، بیش از این سه یوزی که الان در پردیسان هستند، به اسارت بیاوریم تا بتوانیم با مدیریت مناسب، زادآوری آنها را تحت کنترل داشته باشیم. تا امکان ورود ژنهای بیشتری به جمعیت را فراهم آوریم. زاده‌ها در بلندمدت باید به مناطق محصور و حفاظت شده وارد شوند و در طول زمان به زیستگاه های طبیعی خود بازگردند.

فرهادی‌نیا در پاسخ به این پرسش که آیا بشر موفق به احیای گونه‌هایی که وضعیت ژنتیکی مشابه یوز و تعداد کم داشته اند، شده یا نه گفت: بله، ولی با یک تفاوت بسیار بزرگ با یوزها. در بسیاری از گونه هایی که برگردانده شدند، اکثر افراد جمعیت در ارتباط با هم بودند. مشکل دیگر یوز این است که از این تعداد باقی‌مانده هر کدامشان یک نقطه ایران است، دو تا در یزد، سه تا در میاندشت، پنج تا در توران و غیره. 

وی تصریح کرد: امروزه در ایران، «جمعیت یوزپلنگ آسیایی» نداریم، آنچه مانده افراد معدودی هستند که هر یک در یکی از بیابانها در حال گشت و گذار است. برای حفظ یوزها در ایران، در وهله اول باید آنها را از این افراد تک و تنها، به یک جمعیت کنترل شده، ابتدا در اسارت، سپس در مناطق محصور و درنهایت زیستگاه های طبیعی شان تبدیل کنیم. 

عضو گروه تخصصی گربه‌سانان اتحادیه جهانی حفاظت IUCN تاکید کرد: بزرگترین هدف حفاظت از یوز در ایران طی سالهای آینده، «افزایش تعداد» نخواهد بود، بلکه باید تلاش کنیم تعداد یوزها به صفر نرسد. این کار بسیار پرریسک، پرهزینه و سرشار از نادانسته‌هاست که شاید جامعه ایران بسیاری از آنها را برنتابد. این خود دیگر مشکل یوز ایرانی است.