چگونه با خواب‌آلودگی بهاری مبارزه کنید؟

مجله مهر، عارف چراغی : فصل بهار علی‌رغم نشاط و سرزندگی ذاتی‌اش، بعضا برای بسیاری از ما با بی‌حالی و خواب‌آلودگی همراه است. این حس و حال نه تازگی دارد و نه مختص به ماست.  ما این حس و حال بهاری را از قدیم الایام به یاد داریم؛ چه در دوران مدرسه که در فصل بهار حال و حوصله‌ی درس خواندن برایمان باقی نمی‌ماند و چه در دوران دانشجویی که رمقی برای رفتن به کلاس‌ها نداشتیم. اما مسئله به این اینجا ختم نمی‌شود و گاها کسانی را می‌دیدیم که در کلاس یا هنگام مطالعه چنان خوابشان می‌برد که گویی کتاب و قلم برایشان حکم قرص‌های خواب‌آور را دارد. این خواب‌آلودگی، کسالت و بی‌حالی مختص به زمان درس و مدرسه نیست و آدمی در هر برهه از زندگی خود در فصل بهار کمابیش به آن دچار می‌شود.

چرا در طول روز بی حال و خواب آلود می شویم؟

احساس بی‌حالی و ضعف فقط به فصل بهار ختم نمی‌شود و احتمالا افراد زیادی را دیده‌ایم که در فصل‌های دیگر سال هم درگیر این حس‌وحال هستند.

ضعف‌ها علتهای زیادی دارند. بعضی از آنها را فقط خودمان متوجه می‌شویم و حتی پزشک هم در معایناتش، چیزی دستگیرش نمی‌شود.

یکی از علت‌های اصلی ضعف و بی‌حالی در طول روز، افت فشار است که به صورت تاری دید و ضعف‌های عضلانی خودش را نشان می‌دهد.

این افت فشار خون علت‌های فراوانی مثل مصرف داروهای کنترل فشارخون و دیابت دارد.

پس تمام کسانی که در طول روز دچار ضعف و بی‌حالی هستند، اول از هر کاری باید فشار خون خود را چک کنند. اگر ماکزیمم فشارخونتان کمتر از  90 و مینیمم آن کمتر از 60 باشد به احتمال فراوان ضعف و بی‌حالی‌تان به علت افت فشار خون است.

البته تغذیه نامناسب، نخوردن صبحانه و مصرف نکردن مواد قندی هم باعث افت فشار خون می‌شود. پس خوردن صبحانه را فراموش نکنید و همیشه مقداری شکلات و تنقلات به همراه داشته باشید تا در صورت افت قندخونتان‌ به دادتان برسند.

تغییرات آب و هوایی و تغییرات زمانی

تغییرات آب و هوا و ورود به فصل بهار سبک زندگی متفاوتی را در زندگی روزمره می‎طلبد که رعایت نکردن آن به خودی خود بی‌حالی و خواب آلودگی را در طول روز به همراه دارد.

ما دو نوع بهار داریم؛ بهار نجومی و بهار طبی. بهار نجومی همان بهاری است که همه‌ی ما با آن آشنا هستیم و هرساله با یک عالمه تشریفات آمدنش را جشن می‌گیریم. بهار طبی اما کمی متفاوت است و بنا به شهر و منطقه‌ای که در آن زندگی می‌کنیم فرق می‌کند. به عنوان مثال این بهار در تهران از اوایل اسفندماه شروع می‌شود و در مناطق سردسیری مثل ارومیه  از نیمه فروردین ماه آغار می‌شود. اگرچه با توجه به تغییرات آب و هوایی که در سراسر جهان داریم، آغاز بهار طبی همواره در حال تغییر است.

همه‌ی این‌ها را بگذارید کنار اینکه شروع فصل بهار در کشور ما با یک تعطیلات 15 روزه همراه است. به‌هم خوردن ساعت خواب در تعطیلات نوروز باعث می‌شود تا مدتها بدن‌مان به محیط های کاری عادت نکند و به نوعی در مقابل بیداری در ساعات اولیه روز مقاومت کند. به همین دلیل محققان در این باره توصیه می‌کنند که از روز دهم فروردین سعی کنید زمان خواب خود را مانند روزهای کاری تنظیم کنید تا آهسته آهسته بدن به این تغییر عادت کند.

جلو کشیدن ساعت هم در ابتدای فصل بهار می‌تواند یکی از علت های احساس بی حالی، کسالت و خواب‌آلودگی در روزهای اولیه این فصل باشد. دربسیاری از کشورها با هدف بهینه‌سازی انرژی در فصل بهار و پاییز ساعت رسمی کشور را یک ساعت به جلو و یا به عقب کشیده می‌شود. این تغییر ساعات کار در ظاهر شاید به چشم نیاید اما در بسیاری از مواقع باعث اختلال در ساعت ذهن و بدن ما می‌شود. اختلال احتمالی در ساعت بدن می‌تواند ما را با مشکل مواجه کند. وقتی در فصل بهار ساعت‌ها یک ساعت به جلو کشیده می‌شوند در واقع ما 3600ثانیه وقت کم می‌آوریم که جبران و تطبیق دادن ساعت بدن با آن ممکن است کمی زمان ببرد.

تغذیه مناسب رمز غلبه بر رخوت و خواب‌آلودگی  در بهار

 در طول روز غذاهای سنگین نخورید. زیرا بعد از خوردن غذا به دلیل اینکه دستگاه گوارش خون زیادی به خود جذب می‌کند، خون‌رسانی به مغز کم می‌شود و این مسئله سبب خواب‌آلودگی می‌شود. ترشح ناگهانی انسولین هم باعث خواب آلودگی می‌شود. پس سعی کنید بجای آن از غذاهای سبک و دارای مواد قندی استفاده کنید.

از دیدگاه طب سنتی این بی‌حالی، کرختی  و احساس خواب‌آلودگی در فصل بهار به دلیل تغییر مزاج و افزایش رطوبت در بافت‌های بدن اتفاق می‌افتد. در واقع هر چه رطوبت در بافت‌ها و مغز زیاد شود، احساس خواب آلودگی و بی حالی در این فصل هم بیشتر می‌شود.

توصیه‌های تغذیه‌ای در بهار

در فصل بهار از خوراکی‌ها و مواد ملین استفاده کنید. آش، سوپ، غذاهای سبک و غذاهایی که سبزیجات بیشتری دارند در این فصل مناسب هستند و می‌توانند به برطرف کردن این حس در طول روز کمک کنند.

 از خوردن مواد غذایی گوشتی، کله‌پاچه، گوشتهای فرآوری شده و کنسروها پرهیز کنید. مصرف گوشت قرمز در این فصل احساس خواب‌آلودگی را در طول روز زیاد می‌کند. همچنین از خوردن آجیل های شور حتی‌الامکان بپرهیزید.

ادویه‌جات، فلفل‌سیاه و زنجبیل مناسب فصل بهار نیستند و مصرف آنها در این فصل توصیه نمی‌شود. به طور کلی سعی کنید  در فصل بهار رژیم غذایی تان را به سمت غذاهای گیاهی ببرید و کمتر مواد حیوانی مصرف کنید.

متاسفانه امروزه مردم  کمتر به سبک زندگی و تغذیه خود در فصول مختلف توجه می کنند. بهار و پاییز برایشان فرقی نمی‌کند، نه تنها تنوع غذایی شان تغییری نمی‌کند بلکه بی‌پروا به فست‌فودها هم هجوم می‌آورند. همین مسئله هم باعث کسالت و بی‌حالی در  آنها می‌شود و هم علت بروز بسیاری بیماری ها است. به همین دلیل بعضا شاهدیم که افراد در فصل بهار دچار انواع بیماری‌های عفونی و آلرژیک می‌شوند.

از پرخوری بپرهیزید !

مصرف غذاهای لطیف در فصل بهار علاوه بر اینکه سلامت شما را تضمین می‌کند، از کسالت و خواب‌آلودگی در طول روز نیز جلوگیری می‌کند.

در این فصل از سبزیجات بهاری استفاده کنید. در هر منطقه از کشور ما سبزیجات خاصی می‌روید که می توان با آن آش یا سوپ درست کرد. آش و سوپ را در طول روز مصرف کنید. در نهایت آش جو را در بهار فراموش نکنید. از آش جو به عنوان پاک‌کننده قوی در بدن یاد می‌شود.

در فصل بهار، صبحانه  شیر و عسل و نان‌سبوس‌دار بخورید. این صبحانه سبک بوده و نشاط شما را در طول روز حفظ می‌کند. همچنین از خوردن ارده و شیره انگور در این فصل حتما خودداری کنید.

 خون بدهید!

فصل بهار زمان مناسبی برای خون دادن است.  حتما درباره فواید اهدای خون زیاد شنیده‌اید. همچنین در خصوص حجامت کردن در فصل بهار توصیه‌های فراوانی شده است. حجامت کردن در بهار، غلظت خون را کاهش می‌دهد و بدن را پاکسازی می‌کند که همه‌ی این موارد در نشاط ما در طول روز موثر خواهد بود.

ورزش کنید

فعالیت بدنی مناسب  و کافی در فصل بهار می‌تواند احساس رخوت، کسالت و خواب آلودگی را از ما دور کند. توصیه می‌شود ورزش و پیاده‌روی را در این فصل در برنامه روزمره خود داشته باشیم. ضمنا بهترین ساعات ورزش و پیاده‌روی در فصل بهار ساعات اولیه روز و اواخر روز است. صبح زود و هنگام غروب مناسب‌ترین زمان برای ورزش و پیاده روی است.