سیاه‌گوش یا «وشق»؛ اشتباه رایج حوزه حیات وحش ایران

به گزارش خبرنگار مهر، هرچند نام سیاه‌گوش، به عنوان یکی از گربه‌سانان بومی کشورمان به گوش‌ها کاملا آشناست اما عموما نه تنها توسط رسانه‌ها بلکه از سوی فعالان و کارشناسان حیات وحش و حتی مسئولان محیط زیست هم به اشتباه مورد استفاده قرار می‌گیرد. به گونه‌ای که به ویژه طی سالهای گذشته تصویری که با شنیدن نام سیاه‌گوش به ذهنمان خطور می‌کند، گربه‌سانی است با پوستی نقش‌دار شبیه پلنگ و دمی بسیار کوتاه که به زبان انگلیسی لینکس (Lynx) نامیده می‌شود. اما با جستجوی نام سیاه‌گوش در دائره‌المعارف‌ها، با صاحبی دیگر برای این نام آشنا می‌شویم. صاحبی که از لحاظ ظاهری بیشتر برازنده نام سیاه‌گوش است. گربه‌سانی با پوستی بدون نقش و ساده و گوش‌هایی سیاه‌رنگ که به زبان انگلیسی کاراکال (Caracal) نامیده می‌شود. کاراکال از نام ترکی این حیوان یعنی کاراکولاک (کارا: سیاه و کولاک: گوش) گرفته شده است.

بدین ترتیب می‌توان اشتباهی رایج را اصلاح کرد و صاحب اصلی نام سیاه‌گوش را کاراکال دانست نه لینکس. اما نام فارسی لینکس، گربه‌سانی که گهگاه به اشتباه سیاه‌گوش نامیده می‌شود چیست؟ وشق نام فراموش‌شده‌ این گربه‌سان زیباست که امروزه به ندرت مورد استفاده قرار می‌گیرد. وشق در «برهان قاطع» این گونه تعریف شده است: حیوانی است بسیار کوچکتر از پلنگ، در رنگ و شکل مثل آن و دنباله آن کمتر از شبری، و در تنکابن «پلنگ مول» نامند و در خواص مانند پلنگ.

وشق در ادبیات فارسی هم بارها مورد استفاده قرار گرفته است، گاه به معنای خود جانور و گاه به معنای پوستین آن:

تا گریزی از وشق هم از حریر / زو پناه آری به سوی زمهریر (مولانا)

وشق نیفه‌های شبستان فروز / چو خال شب افتاده بر روی روز (نظامی)

هر دوش نیست قابل این نازنین وشق / هر گوش نیست لایق این طرفه گوشوار (محتشم کاشانی)

کبکان وشق‌پوش ز بس لاله که خوردند / منقار همه‌ گشت عقیقی به‌ کمر بر (امیر معزی)

هرچند واژه وشق به ندرت در مطالب تخصصی مرتبط با حیات وحش مورد استفاده قرار گرفته اما خوشبختانه برخی دائره‌المعارف‌های روزآمد، وشق (لینکس) و سیاه‌گوش (کاراکال) را با جزئیات کامل و صحیح به مخاطب معرفی کرده‌اند.

خبرگزاری مهر بر اساس رسالت رسانه‌ای خود، در راستای اطلاع‌رسانی صحیح به مخاطبان و به منظور جلوگیری از ادامه اشتباهی رایج، با در نظر گرفتن مستندات و منابع موجود از این پس، واژه سیاه‌گوش را به عنوان معادل فارسی کاراکال و وَشَق را به عنوان برابرنهاد فارسی لینکس مورد استفاده قرار خواهد داد.