خبرگزاری مهر ، گروه استانها- زینب السادات هاشمی: شهربانو رجبی نسب با ۲۲ سال سابقه، معلمی است خوش اخلاق و کار بلد که برای شناخت بهتر و بیشتر ویژگی های اخلاقیش باید پای صحبت دانش آموزان وی نشست.
خود من هم کلاس پنجم ابتدایی افتخار شاگردی وی را داشتم و به وضوح مشاهده کردم که دانش آموزان مدرسه علاقمند شاگردی این معلم مهربان بودند، به خوبی به خاطر دارم، بعضی از دانش آموزان والدین خود را به مدرسه می آوردند تا با مدیر صحبت کند، تا سال تحصیلی را در کلاس خانم رجبی بگذرانند، بی اختیار یاد شعر معروف محمد حسین نظیری نیشابوری افتادم که می گوید: « درس معلم ار بود زمزمهٔ محبتی، جمعه به مکتب آورد طفل گریزپای را» اما دلیل این محبوبیت و موفقیت چیست، برای این که بیشتر با این رمز موفقیت و شیوه صحیح تربیتی دانش آموزان آشنا شویم، در آستانه روز معلم، میهمان خانم معلم مهربان سال های کودکی شدیم و با وی به گفتگو نشستیم.
* اولین روز مدرسه را چگونه شروع می کنید؟
روز اول مدرسه فقط به فکر تعامل با دانش آموزانم هستم و کاملا تدریس را کنار می گذارم، در این روز فقط به دانش آموزان توجه می کنم و چون من در پایه های پنجم و ششم تدریس می کردم و چندین سال در یک مدرسه تدریس داشتم، اسم اکثر دانش آموزان را می دانستم ولی با این حال یک عکس از کلاس می گرفتم و با دستگاه چاپگر مدرسه روی برگه «آ. چهار» چاپ کرده و از خود دانش آموز می خواستم. تا نام خودشان را به اضافه یک لقب خوب که خودشان دوست دارند کنار عکس خود بنویسند.
با هر خودکار و با هر رنگی و آن عکس را روی میزم قرار می دادم و به طور غیر مستقیم اسم همه دانش آ موزان را یاد گرفته و ارتباط اولیه را برقرار می کردم.
بعد از یک ارتباط اولیه تمام خصوصیات اخلاقی خود و انتظاراتم را خیلی شفاف و روشن بیان می کردم به طور مثال می گفتم «سر کلاس آدامس نجوید» ، به انتظارات دانش آموزان گوش می دادم، به طور مثال می گفتند «ما دوست داریم به گردش علمی برویم» ، در طول سال به فکر انتظارات آن ها بودم و هر بار که می توانستم آن ها را برآورده کنم به آنها می گفتم با توجه به درخواستی که ابتدای سال از من داشتید تصمیم گرفتم این کار را انجام دهم.
من نمی گذارم ظاهر دانش آموزان و یا موارد بازگو شده از زبان معلمان سال های گذشته بر من تاثیر بگذارد و سعی می کنم در کارهایم و تدریسم و ارتباط با دانش آموزانم از کسی تقلید نکنم بلکه همان رفتارهای خود را داشته باشم و تاثیر رفاقت غیر مستقیم روز اول را تا پایان سال حس می کنم.
* در تدریس خود از چه روش ها و شیوه هایی استفاده می کنید که تفاوت ایجاد کند؟
در تدریس خود اگر سؤالی پرسیدم حتما تا پایان زنگ باید به جواب برسم، همیشه سعی کردم، مطلب تازه ای برای دانش آموزان داشته باشم، نکات تکراری را با یک روش متفاوت مثلا تشکیل کلاس در حیاط و یا مکان دیگر تدریس می کردم.
عقیده دارم خواندن دانش آموزان و تند خوانی بر همه دروس آنها تاثیر دارد، بنابر این هر روز در صدد تقویت رو خوانی دانش آموزان بودم.
همیشه قبل از تدریس وسایل کمک آموزشی خود را آماده کرده و سعی داشتم برای همه تدریس هایم وسایل کمک آموزشی داشته باشم.
* حقوق معلمی در مقایسه با بسیاری از مشاغل کم تر است، چطور معلم شدید ؟
علاقه شدید به معلمی داشتم.
از دوران کودکی، حتی قبل از رفتن به مدرسه وقتی با هم سالان خود بازی می کردم، به جای خاله بازی، من معلم می شدم و بقیه دانش آموزانم و چند ساعتی درس می دادم و مشغول کلاس داری می شدم ولی وقتی بزرگ تر شدم به غیر از عشق و علاقه، امنیت خاصی را در این شغل برای یک خانم دیدم و به این شغل گرایش پیدا کردم.
* اگر دوباره فرصت انتخاب شغل داشتید آیا غیر از معلمی شغل دیگری انتخاب می کردید؟
خیر، فقط معلمی و فقط معلمی، چون عقیده دارم به ثوابش، به برکتش، به اثراتش و سعادتش که به خوبی در زندگی روزمره ام حس می شود.
* به عقیده شما یک معلم خوب باید چه ویژگی هایی داشته باشد؟
عشق و علاقه به تدریس داشته باشد و خود را یک رهبر و الگو بداند، تا مراقب اعمال و رفتارش باشد.
کاملا به احتیاجات دانش آموزانش واقف باشد، در مورد دوره سنی و روان شناسی رشد دانش آموزانش اطلاعات کافی داشته باشد و نیاز هایشان را بداند.
یک معلم خوب نباید مشکلات خارج از مدرسه خود را وارد کلاسش کند و ثبات عاطفی و روانی داشته باشد، به دانش آموزانش احترام بگذارد و به آن ها نیز یاد بدهد، تا به دیگران، کوچک ترها و بزرگ تر ها احترام بگذارند.
* دانش آموزان تیز هوش با سایرین چه تفاوتی دارند؟
بین دانش آموزان تیز هوش با سایرین تفاوت خاصی وجود ندارد ولی باید ها و نباید های ذهنشان متفاوت است، یک معلم خوب باید طوری رفتار و تدریس کند، که به هیچ کدام از این ۲ گروه از دانش آموزان لطمه وارد نشود، چون دانش آموزان تیز هوش کمال گرا هستند.
* نحوه تشویق در دانش آموزان ضعیف چگونه است؟
تشویق باید ایجاد انگیزه کند چون اگر دانش آموزان انگیزه داشته باشند خیلی خوب درس می خوانند حتی دانش آموز تیز هوش هم اگر انگیزه نداشته باشد ضعیف می شود و فقط به شکلی مصنوعی یاد گیری را پشت سر می گذارد.
باید با تشویق به دانش آموز فهماند، مطالبی را که می آموزد، مفید است و اشتیاق را در او بیشتر کنیم، تشویق می تواند محبت کردن باشد و یا یک تشویق زبانی و شاید هم یک نگاه پر از معنی، ولی در بعضی از مواقع هدیه ای کوچک که طعم موفقیت را بچشند هم مناسب است.
دانش آموزان ضعیف فکر می کنند موفقیت فقط برای دانش آموزان دیگر است، ولی وقتی یک بار طعم آن را بچشند، سعی می کنند در دروس دیگر نیز پر تلاش ظاهر شوند.
*چه مسایلی می تواند مانع پیشرفت تحصیلی در دانش آموزان شود؟
موانع پیشرفت تحصیلی دانش آموز بیشتر مربوط به خود دانش آموز می شود و خانواده و معلم و جامعه نیز روی او تاثیر گذار است.
دانش آموز اگر تغذیه مناسب نداشته باشد و یا مشکلات خانوادگی داشته باشد، فرزند طلاق باشد و یا یکی از والدین معتاد باشد، خواب کافی نداشته باشد، دوستان نامناسب داشته باشد و خیلی از موارد دیگر نمی تواند خوب تمرکز کند و در تحصیل پیشرفت کند و اگر دانش آموزی خودش در برنامه ریزی مشکل داشته باشد و نتواند برای تفریح و مطالعه و دیگر کارهای خود برنامه ریزی کند، باز هم در پیشرفت تحصیلی دچار مشکل می شود.
ما دانش آموزانی داریم که هیچ گونه مشکل خانوادگی و موارد دیگر را ندارند، ولی باز هم نمی توانند، پیشرفت کنند آن ها افرادی هستند که روش مطالعه کردن و حل مسئله را بلد نیستند ،خیلی می خوانند ولی یاد نمی گیرند، چون روش را نمی دانند.
البته باید بگویم معلم و جامعه نیز در پیشرفت تحصیلی دانش آموز تاثیرات بسزایی دارد.
* بهترین خاطره ای که از کلاس و مدرسه دارید؟
سال های اولیه تدریس را سپری می کردم و یک ماه از سال تحصیلی گذشته بود، معلم کلاس سوم ابتدایی یکی از مدارس روستایی در ورامین به عنوان معاون در آن مدرسه منصوب شده بود و من به عنوان جایگزین در کلاس سوم مشغول به تدریس شدم روز اول به من گفت: همه شاگران کلاس بد نیستند، ولی یک شاگرد داری به نام «احمد» ، هر موقع اذیت کرد بفرست پیش خودم از نظر درسی که هیچ، دیکته هایش را چشم بسته صفر می دهم.
بعد از چند روز که من با دانش آموزان کلاسم کاملا آشنا شدم با «احمد» به طور خصوصی صحبت کردم و خواسته هایم را برایش گفتم، در مورد اهمیت خودش برایش صحبت کردم و به خواسته هایش گوش دادم ارتباط خوبی بین ما به وجود آمد، یک روز در پنجره دیدم معاون مدرسه( همان معلم سابق) احمد را تنبیه می کند، خیلی ناراحت شدم و در دفتر مدرسه با او صحبت کردم و پرسیدم دلیل تنبیه احمد چیست، گفت خیلی وقت بود تنبیه نشده بود، خواستم از یادش نرود و او را تنبیه کردم، ناراحت شدم و با او و مدیر مدرسه صحبت کردم و خواستم که دیگر شاهد این گونه موارد نباشم، خواهش کردم دیگر کسی شاگردان مرا تنبیه بدنی نکند، چون در روند تربیتی من تاثیر معکوس می گذارد.
خلاصه بعد از چندماه شاهد یک احمد جدید بودیم، بسیار مرتب، تمیز، درس خوان و با اخلاق.
با مادر احمد ارتباط خوبی برقرار کردم و می دانستم خصوصیات رفتاری احمد در خانه و محله نیز بسیار تغییر کرده ولی پدر او که راننده اتوبوس بود را هیچ گاه ملاقات نکرده بودم تا زمانی که جلسه اولیا و مربیان مدرسه بود، همه اولیا تشریف آورده بودند و مدیر، معاون و معلمین در آن جلسه حضور داشتند که مردی درشت هیکل از انتهای سالن بلند شد و گفت من با معلم پسرم احمد کار دارم که مدیر مدرسه کارش را پرسید وی جلو آمد و گفت «کدام یک از شما خانم ها معلم پسرم هستید؟ »
من از روی صندلی بلند شدم و گفتم «بفرمایید امرتان؟ »
دیدم او بر روی زمین زانو زد و اجازه خواست تا روی کفشم را ببوسد، من یک قدم عقب رفتم و خواستم از روی زمین بلند شوند ولی این پدر عزیز و گران قدر جای پای مرا بوسید و بعد بلند شد.
رو به جمعیت گفت «همه شما من و خانواده مرا می شناسید، می دانید که غرور من اجازه چنین کاری را نمی دهد، اما الان جای پای خانم رجبی را می بوسم چرا که به پسرم عزت داد و همه تغییرات رفتاری احمد را از لحاظ درسی و اخلاق متوجه هستند، من این را مدیون معلم خوبش می دانم و از او تشکر می کنم. »
* برای سایر همکاران چه توصیه ای دارید تا در تدریس موفق عمل کنند؟
مسائل و موارد زیادی است، که دست به دست هم می دهند تا ما در تدریس خود موفق باشیم، به طور مثال مطالب اصلی درس را در ساعتی از زمان تدریس کنیم که دانش آموز خسته نبوده و تمرکز داشته باشد.
یک تدریس زمانی موفق خواهد بود، که با مطالعه و برنامه ریزی باشد و معلم بداند که اطلاعات دانش آموزان در چه حد است و چقدر می تواند مطلب جدید به آن ها بگوید و به اطلاعات قبلی آن ها بیافزاید، البته مواردی چون خوش اخلاق بودن و ارتباط با دانش آموز نیز بر تدریس موفق تاثیر دارد.
بهتر است در حین تدریس و بعد از تدریس از دانش آموزان ارزیابی شود، تا مطالب گفته شده کاملا در ذهن آن ها نقش ببندد و ماندگار شود.
نظر شما