دردسر تغییر رشته با استقرار کامل نظام جدید آموزشی

به گزارش خبرنگار مهر، سال تحصیلی ۹۷-۹۸ نخستین سال استقرار پایه ۱۲ در نظام جدید آموزشی ۶.۳.۳ است و هرچند به گفته مسئولان آموزش و پرورش این نهاد کاملا آمادگی استقرار این پایه هست و تدوین کتاب ها و آموزش معلم ها و... انجام پذیرفته و مشکلی برای سال تحصیلی جدید در استقرار کامل نظام آموزشی ۶.۳.۳ وجود ندارد اما به نظر می رسد همچنان آموزش و پرورش در پیش بینی فراز و نشیب های این تغییر و تحولات آموزشی و پاسخ به موقع به شبهه ها توانایی بالایی ندارد. از جمله فراز و نشیب های استقرار پایه ۱۲، این است که تکلیف دانش آموزانی که می خواهند درون شاخه ای (مثلا از ریاضی به تجربی) تغییر رشته بدهند چیست؟

سوالی که دانش آموزان،معلمان و مشاوران را با چالش رو به رو کرده است و با وجود آیین نامه های متوسطه دوم، ابهاماتی در آن وجود دارد. چنانچه در توضیحات بعدی مشخص می شود؛ نتیجه سخن مسئولین مشاوره مناطق و مشاوران مدارس با مسئولین رده بالاتر در وزارتخانه متفاوت است. در حالی که برای دانش آموزان سال آخرنظام قبلی ( که هم اکنون آخرین دوره روزانه آن از پیش دانشگاهی فارغ التحصیل می شوند) به وضوح مشخص بود که در صورت کسب نمره قبولی در امتحان تغییر رشته، امکان تغییر رشته وجود دارد. 

معصومه اسماعیلی یکی از اولیای دانش آموزی که در منطقه سه آموزش و پرورش تحصیل می کند به خبرنگار مهر گفت: پسر من از ترم دوم پایه ۱۱ تصمیم به تغییر رشته گرفته است اما مشاور مدرسه می گوید امکان تغییر رشته از پایه ۱۱ به ۱۲ وجود ندارد. دو سه تا دیگر از دوستان پسرم هم همین مشکل را دارند در حالیکه در نظام قدیم از پایه ۱۰ به پایه ۱۱ می شد تغییر رشته داد. الان چرا باید جلوی تغییر رشته را بگیرند.

برای پیگیری این موضوع با مشاوران مناطق ۳ و ۵ و همچنین مسئول دفتر مشاوره دو منطقه دیگر آموزش و پرورش تهران که برخی خواستند نامشان قید نشود، موضوع را در میان گذاشتیم که جملگی با تایید این موضوع که هیچ بخشنامه و قانونی برای امکان تغییر رشته درون شاخه ای از پایه ۱۱ به ۱۲ که باید در شهریور امسال برگزار شود وجود ندارد، از بلاتکلیفی دانش آموزان گلایه کردند.

جعفر ابراهیمی مشاور مدارس تهران و روان شناس تربیتی به خبرنگار مهر گفت: براساس آئین‌نامه هدایت تحصیلی ۶.۳.۳ و اهداف طراحی شده در آن، به طور معمول و فراگیر امکان تغییر رشته از پایه ۱۱ به ۱۲ وجود ندارد، هر چند استثنایی در سه جا از آیین نامه های موجود، به منظورامکان تغییر رشته لحاظ شده است اما به دلیل شرایط خاص مندرج در آن، فراگیر نبوده و شامل همه دانش آموزان داوطلب تغییر رشته از پایه ۱۱ به ۱۲ نمی شود. لذا رافع مشکل موجود تغییر رشته از پایه ۱۱ به ۱۲ نیست! 
 

امکان تغییر رشته وجود دارد اما هنوز ابلاغ نشده است

عباس سلطانیان، معاون آموزش دوره متوسطه دوم وزارت آموزش و پرورش در گفتگو با خبرنگار مهر با رد هرگونه شائبه درباره عدم امکان تغییر رشته از پایه ۱۱ به ۱۲ گفت: آموزش و پرورش بنا ندارد جلوی امکان تغییر رشته را بگیرد. ما یک تغییر رشته درون شاخه ای داریم و یک تغییر رشته بین شاخه ای که با هم متفاوت است و قوانین متفاوتی دارد. 

وی ادامه داد: ما بخشنامه مربوط به تغییر رشته از پایه ۱۱ به ۱۲ را نوشته و در کمیته مربوطه مستند سازی شده و دو هفته دیگر به کل کشور ابلاغ می کنیم. در آن اینکه چه دروسی باید امتحان گرفته شود ذکر شده و اینکه شرایط تغییر رشته چیست. اما قانون کلی قبلا مشخص بوده است. 

ابهامات یک تغییر

پس از سخنان سلطانیان بار دیگر با ابراهیمی موضوع را مطرح کردیم. ابراهیمی با ارائه مستندات از عین متن آیین نامه ها، استثناء موجود در آیین نامه را این گونه توضیح داد: یک استثناء در تبصره ۳ ماده ۸۸ آیین نامه متوسطه دوم تحت عنوان تغییر شاخه یا رشته ذکر شده است بدین صورت که در موارد خاص تغییر رشته درون شاخه ای در پایه یازدهم انجام خواهد شد.

وی ادامه داد: استثناء دیگری به همین مضمون در آئین‌نامه ساماندهی وظایف و اختیارات کمیسیون خاص در دو سطح وظایف و اختیارات کیمسیون خاص استان و وظایف و اختیارات کیمسیون خاص مناطق ونواحی ذکر شده است. در بند ۱۴ بخش کمیسیون خاص استان و همچنین بند ۱۷ بخش کمیسیون خاص مناطق و نواحی، تبصره ای به طور کلی برای امکان تغییر رشته قرار داده شده است، اما با توجه به شرایط درج شده در این دو بند، تنها شامل دانش آموزان « با نیازهای ویژه و انتقالی » می شود. بدین صورت که اگر رشته هماهنگ با پایه بالاتر دانش آموز در شهر محل سکونت وی و یا شهری به آن منتقل شده است ، وجود نداشته باشد، می تواند در خواست خود را مبنی بر ادامه تحصیل در یک رشته دیگر به کمیسیون خاص ارائه دهد تا در صورت موافقت، امکان تغییر رشته فراهم شده و در رشته دلخواه ثبت نام و ادامه تحصیل دهد. همچنین به دلیل اینکه مصادیق «نیاز های ویژه » ذکر نشده است، نیاز به تفسیر داشته و معنای واحد و یکسانی از آن برای تمامی مناطق کشور از آن فهمیده نمی شود.

به گفته وی سومین جایی که در مورد امکان تغییر رشته پایه ۱۱ به ۱۲ ذکر به میان آمده، بند آخر آیین نامه تغییر رشته است. در این بند ، متن تبصره ۳ ماده ۸۸ با متن اختیارات کمیسیون خاص تجمیع شده و چنین آمده است: تغییر رشته درون شاخه ای در پایان پایه یازدهم در شرایط خاص مطابق با بند ۱۷ از ماده ۴ وظایف و اختیارات کمیسیون خاص مناطق و نواحی موضوع بخشنامه شماره ۷۶۶۲۸مورخ ۱۲/۰۵/۱۳۹۵آیین نامه ساماندهی وظایف و اختیارات کمسیون خاص، مصوب سومین جلسه کمیسیون های معنی شورای عالی آموش و پرورش تاریخ ۰۷/۱۱/۱۳۹۴ انجام می شود.

این مشاور با سابقه مدارس اظهار کرد: طبق متن ها موجود آیین نامه متوسطه دوم مصوبه ۹۳۲ شورای عالی آموزش و پرورش، و آیین نامه کمیسیون خاص و نیز آیین نامه تغییر رشته، به هرصورت برای تغییر رشته پایه ۱۱ به ۱۲ محدودیت زیادی وجوددارد چون ؛ اولاً ؛ تغییر رشته فقط درون شاخه ای است. ثانیاً ؛ برای تغییر رشته پایه ۱۱ به ۱۲ در هر سه جا از آیین نامه های موجود استثناء قائل شده و تنها موارد خاص ذکر شده است. ثالثاً ؛ مصداق «موارد خاص » آن مبهم بوده و فعلاً هیچ دستورالعمل قابل استنادی به منظور تشخیص یکسان از موارد خاص برای کل کشور ابلاغ نشده و تشخیص آن تنها در اختیار کمیسیون استان و در سطح پایین تر در اختیار کمیسیون نواحی و مناطق قرار گرفته است. با تمام این تفاصیل از برخی مسئولین زیربط در مناطق و استان هم شنیده شده است که مواردخاصی که درسال تحصیلی ۹۷-۹۶ برای درخواست تغییر رشته در پایه ۱۱ داشته ایم، طبق نظر کمیسیون خاص استان ، موارد خاص آن شامل شهرهایی مثل تهران نمی شود. در حالی که آیین نامه به عنوان قانون لازم الاجرا ، باید جامع و مانع بوده و تفاسیر مختلف و نتایج متضاد به همراه نداشته باشد.

این مشاور در ادامه توضیحات خود گفت: علاوه بر عدم وضوح و مبهم بودن شرایط خاص تغییر رشته پایه ۱۱ به ۱۲ در آیین نامه موجود و فراگیر نبودن آن برای تمامی دانش آموزان داوطلب ،در برخی مناطق بخشنامه ای صادر شده که با صراحت می گوید که امکان تغییر رشته پایه ۱۱ به ۱۲ وجود ندارد. در این بخشنامه آمده است که مدیران محترم برای پیشگیری از اتلاف هزینه انسانی و اقتصادی کشور، آن دسته از دانش آموزان پایه نهم و دهم را که به تایید مشاوران، انتخاب رشته مناسبی نداشته اند را به منظور برنامه ریزی مشاوره ای خاص به کارشناسی مشاوره معرفی کنند.

ابراهیمی در پایان گفت و گوی خود اظهار امیدواری کرد با توجه کاستی های فعلی در حیطه حرفه مشاوره، و عدم آگاهی قبلی دانش آموزان، اولیاء ایشان و حتی برخی مدیران و معلمان از محدودیت امکان تغییر رشته پایه ۱۱ به ۱۲ ، بررسی مجددی توسط مسئولان  محترم تصمیم گیرنده وزارت آموزش و پرورش، به خصوص شورای عالی آموزش و پرورش و اداره کل مشاوره ، به عمل آورند و حداقل برای سال تحصیلی آینده ( ۹۸-۹۷ ) که اولین سال اجرای پایه ۱۲ است ، فــــقط برای یـک بار فــرجه قائل شده و استثناء امسال را برای تمامی دانش آموزان پایــه ۱۱ داوطلب برای تغییر رشته، زمینه ای فراهم شود تا امکان آن برای همه داوطلبین، به روشنی و بدون ابهام وجود داشته باشد.

بازگشت به سوالات مبهم

با وجود تایید معاون آموزش دوره متوسطه دوم و توضیحات برخی از مشاوران مدارس از جمله جعفر ابراهیمی جای سوالات زیادی باقی می ماند. اینکه چرا بسیاری از اولیا، مشاوران و مدیران مناطق از چنین قانونی بی خبر هستند؟ تکلیف دانش اموزانی که قید تغییر رشته را زده اند و یا هنوز نمی دانند چه دروسی را باید در کمتر از یک ماه برای امتحان بخوانند، چیست؟ آیا نمی شد آموزش و پرورش که می دانست سال تحصیلی پیش رو استقرار کامل نظام آموزشی را دارد از بهمن ماه اقدام به ابلاغ بخشنامه می کرد؟ چرا بخشنامه ها در مناطق آموزش و پرورش باید مغایر با یکدیگر باشد؟

و بزرگترین سوال این است که بخشنامه ای که نیمه تیرماه تکلیف تغییر رشته را مشخص می کند آیا به کار دانش آموزان پایه ۱۲ سال تحصیلی پیش رو می آید؟