خودکفایی در ساخت تجهیزات آزمایشگاهی نفتی

دکتر سید شهاب الدین آیت اللهی، مدیر پژوهشکده بالادستی نفت دانشگاه صنعتی شریف و استاد تمام دانشکده مهندسی شیمی و نفت این دانشگاه در خصوص تاکیدات مقام معظم رهبری بر بهره مندی از توانایی های محققان کشور در زمینه ازدیاد برداشت از مخازن نفتی و به کارگیری دانش و فناوری ایرانی در این حوزه به خبرنگار مهر گفت: نفت در کشور ما یک سابقه صد ساله  دارد که در طول این مدت به جای صیانت از منابع، حفظ تولید یک اصل بوده و همه تلاشها روی آن متمرکز شده اند.

تاکنون تحولات در حوزه نفت فقط بصورت ظاهری و بر اساس نیاز کوتاه مدت بوده اند ولی اگر بخواهیم تغییراتی در این حوزه صورت بگیرد باید بر اساس «تجاری سازی»، «تغییرات حوزه انرژی» و «نیازهای بازار جهانی برنامه ریزی» کنیم
وی با بیان اینکه صنعت باید تحول پذیر باشد و حتماً در یک دوره صد ساله می توان متحول شد، گفت: تاکنون تحولات در حوزه نفت فقط بصورت ظاهری و بر اساس نیاز کوتاه مدت بوده اند ولی اگر بخواهیم تغییراتی در این حوزه صورت بگیرد باید بر اساس «تجاری سازی»، «تغییرات حوزه انرژی» و «نیازهای بازار جهانی برنامه ریزی» کنیم.

به گفته آیت اللهی، با توجه به اینکه اکنون مشکل در زمینه ازدیاد برداشت از مخازن نفتی کشور، شناسایی شده، بنابراین باید برنامه ای برای رفع این مشکلات تدوین کنیم؛ حتماً می توانیم در این زمینه نیز موفق باشیم.

 مدیر پژوهشکده بالادستی نفت دانشگاه صنعتی شریف بیان داشت: در زمانی نه چندان دور، تعداد متخصصان ما در این زمینه از انگشتان دست تجاوز نمی کرد، اما با برنامه ریزی مناسب و حمایت از دانشگاههای برتر، کشور ما در حوزه نفت سر ریز نیروی انسانی به خارج از کشور داشت.

استاد تمام دانشکده مهندسی شیمی و نفت با تاکید بر بهره مندی از توانایی نخبگان و استفاده از ظرفیت های کشور عنوان کرد: حرکت اخیر وزارت نفت در واگذاری طرح های ازدیاد برداشت به ۹ دانشگاه و مراکز پژوهشی کشور را می توان در جهت دستیابی به این هدف ارزیابی کرد که باید با جدیت و رفع مشکلات و موانع آن ها ادامه یابند.

وی با تاکید بر اینکه برای پیشرفت در حوزه نفتی، بعضی تغییرات ساختاری، مدیریتی و نیز فرهنگ سازی مورد نیاز هستند، گفت: می بایست رویکرد نظام به منابع نفتی از شکل استفاده مصرف بودجه ای به سرمایه گذاری تغییر کند.

وی گفت: تغییر ساختار شرکت ملی نفت و شرکتهای تابعه، اعمال برخی از سیاستهای اصل ۴۴ در این زمینه( با در نظر گرفتن قانون اساسی) برای یافتن مسئولی پاسخگو می تواند از راهکارهای تغییر و تحول در عرصه نفت باشد تا مطالبات مقام معظم رهبری در این زمینه محقق شود.

مدیر پژوهشکده بالادستی نفت دانشگاه صنعتی شریف افزود: اکنون پس از یکصد سال، کسی نمی تواند گزارشی هرچند ابتدایی از عملکرد متولیان مخازن نفت و گاز کشور در استفاده بهینه از این منبع عظیم ملی ارائه کند.

آیت اللهی خاطر نشان کرد: اگر تغییر و تحول در عرصه نفت و رویکرد نظام به حوزه نفتی تغییری ساختاری کند و ما برای هر بشکه از نفتی که در زمین باقی می ماند و از دست می دهیم، مجبور به پاسخگویی باشیم، آن زمان است که می توان از تحقیقات و نوآوری در زمینه ازدیاد برداشت به صورت واقعی استفاده کرد.

وی با تاکید بر انجام تحقیقات و نوآوری در زمینه ازدیاد برداشت، بیان داشت: اگر این اتفاقات رخ ندهد و همچنان با رویکرد تولید محور برای رفع نیازهای روزانه و بر اساس برنامه های کوتاه مدت، پیش برویم، فقط می توانیم به صورت مرتب چاههای جدید حفر کنیم که خود افزایش هزینه های بعدی را به دنبال خواهد داشت.

استاد تمام دانشکده مهندسی شیمی و نفت با تاکید بر اینکه جوانگرایی و تخصص محوری در انتخاب مدیران از جمله عوامل مهم دیگری است که باید در حوزه نفتی مد نظر قرار گیرند، گفت: هر چند مهم تر از این دو، پایداری مدیران در مناصب تصمیم گیری کلان می تواند بر پاسخگو بودن آنها در تصمیم گیریهای کلان مخازن نفتی که عمری چند ده ساله دارند، تاثیر گذار باشد.

مدیر پژوهشکده بالادستی نفت دانشگاه صنعتی شریف تاکید داشت: تصمیم قطعی و هماهنگ مسؤلان نظام بر استفاده از تکنولوژی داخلی در زمینه ازدیاد برداشت، متمرکز ساختن فعالیتهای تخصصی در مراکز تحقیقاتی کشور، پرهیز از کشاندن اختلاف سلایق موجود در بدنه وزارت نفت و شرکت ملی نفت ایران به این موضوع ملی، همکاری بیشتر کارشناسان شرکتهای نفتی دولتی با دانشگاهها، در اختیار قرار دادن اطلاعات و حتی بعضی از چاههای مرده برای تستهای میدانی و نیز حل مشکل بودجه ای این تحقیقات از عوامل مهم موفقیت این خواست ملی است.

 وی افزود:  با توجه به سود آوری این کار برای صنعت نفت کشور و ارز آوری بسیار بالای فرآیندهای ازدیاد برداشتی، می توان از عواید آن مشکلات بودجه ای کارهای تحقیقاتی و عملیاتی را مرتفع کرد.

وی گفت: درزمینه نفت ظرفیتهای بسیار خوبی در کشور وجود دارد؛ علاوه بر مراکز تحقیقاتی ازدیاد برداشت در دانشگاههای برتر و آزمایشگاههای تجهیز شده در سالهای اخیر، چندصد فارغ التحصیل ایرانی در صنایع بالادستی نفت با مدرک دکتری که برخی از آنها در خارج از کشور مشغول هستند آمادگی دارند تا با پیوستن به مراکز تحقیق و توسعه داخلی برای توسعه این صنعت عظیم همکاری کنند.

مدیر پژوهشکده بالادستی نفت دانشگاه صنعتی شریف ادامه داد: حضور این نیروهای پر انرژی در کنار بیش از ۱۰۰ نفر از اعضای هیات علمی پر توان دانشگاهها که یا متخصص بالادستی بوده و یا با کارهای بین رشته ای می توانند به موضوع «ازدیاد برداشت» کمک کند، و نیز طرح های تحقیقاتی ارائه شده از وزارت نفت به دانشگاهها و مراکز تحقیقاتی، چشم انداز مثبتی را پیش روی قرار می دهد.

آیت اللهی افزود: تایید بیش از ۱۰ شرکت بزرگ و پر توان داخلی تحت عنوان شرکتهای اکتشاف و تولید نفت از سوی وزارت نفت، راه اندازی و ثبت شرکتهای دانش بنیان در زمینه ساخت مواد و تجهیزات که یکی از دستاوردهای آن خودکفایی کامل در ساخت تجهیزات مربوط به آزمایشگاههای ازدیاد برداشت است از دیگر نقاط قوت کشور نفت خیز و نخبه پرور ایران است.

تایید بیش از ۱۰ شرکت بزرگ و پر توان داخلی تحت عنوان شرکتهای اکتشاف و تولید نفت از سوی وزارت نفت، راه اندازی و ثبت شرکتهای دانش بنیان در زمینه ساخت مواد و تجهیزات که یکی از دستاوردهای آن خودکفایی کامل در ساخت تجهیزات مربوط به آزمایشگاههای ازدیاد برداشت است از دیگر نقاط قوت کشور نفت خیز و نخبه پرور ایران است.

استاد تمام دانشکده مهندسی شیمی و نفت با بیان اینکه استفاده از این امکانات عظیم و در پیش گرفتن راهکارهای مهم می تواند در این زمینه تحول آفرین باشد، گفت: همت جدی مسؤلان، همدلی کارشناسان در صنعت نفت کشور، عزم جدی محققان، برنامه ریزی مناسب و رفع تنگناها با توجه به تجربیات چند دهه اخیر چراغ راهی است که می تواند این مسیر را کاملاً روشن کند.

وی با بیان اینکه البته باید در نظر داشت که این کار زمان بر است، خاطر نشان کرد: برای اجرایی کردن نتایج این فعالیتها، نخست کارهای آزمایشگاهی و سپس تستهای نیمه صنعتی، اجرای پایلوت و در نهایت عملیات میدانی انجام خواهند شد که با صبر و مقاومت در مقابل سختی ها قابل انجام هستند.

آیت اللهی افزود: فعالیتهای متخصصان داخلی در حال ثمر دهی هستند که از جمله می توان به رفع برخی تنگناهای صنایع بالادستی نفت از جمله مباحث نرم افزاری، مطالعات میدانی، تهیه مطالعات جامع و نیز ساخت تجهیزات (میدانی و آزمایشگاهی) اشاره کرد. این تجربیات نشان می دهد که فناوری های تولید داخل می توانند راهکاری مناسب برای رفع مشکلات کشور در این زمینه باشند.

مدیر پژوهشکده بالادستی نفت دانشگاه صنعتی شریف خاطر نشان کرد: شرکتهای دانش بنیان در این زمینه تجربیات بسیار خوبی از خود بروز داده اند که مخصوصاً در زمینه ازدیاد برداشت می توان به ساخت و خودکفا شدن در زمینه تجهیزات آزمایشگاهی ازدیاد برداشتی، برخی مواد شیمیایی قابل تزریق در مخازن نفتی برای بهبود راندمان تولید و نیز تهیه نرم افزارهای مورد نیاز اشاره کرد.

وی تاکید کرد: بدیهی است در این دوران سخت اقتصادی و فشاری که بر صنایع کوچک وارد می شود، حمایت جدی از شرکت های دانش بنیان از اولویتهای جدی مسؤلان خواهد بود.