خبرگزاری مهر - گروه استانها: دشت کبودرآهنگ در شمول دشت‌های ممنوعه و بحرانی است و دلیل آن استفاده بیش‌ازحد از آب‌های زیرزمینی منطقه عنوان می‌شود.
خاک دارای خلل و فرج است که با آب پر می‌شود و وقتی آب تخلیه شود و خلل و فرج خالی شود، فضایی داخل مجموعه خاک ایجاد می‌شود که باید با عنصری پر شود اما ازآنجاکه داخل زمین چیزی جز خاک وجود ندارد با خاک پر می‌شود و همین امر باعث تشکیل فرو چاله شده و حجم عظیمی از خاک پایین می‌ریزد.
وضعیت پیش‌آمده در ایجاد فرو چاله‌ای به عمق ۶۰ متر در دشت کبودرآهنگ همدان نشان‌دهنده این است که تا عمق ۶۰ متری زمین هیچ‌گونه رطوبتی در خاک دشت وجود نداشته است وضعیت پیش‌آمده در ایجاد فرو چاله‌ای به عمق ۶۰ متر در دشت کبودرآهنگ همدان نشان‌دهنده این است که تا عمق ۶۰ متری زمین هیچ‌گونه رطوبتی در خاک دشت وجود نداشته است.
آنچه عنوان شد بخشی از صحبت‌های مدیرکل محیط‌زیست استان همدان در خصوص دلایل شکل‌گیری فرو چاله در دشت کبودرآهنگ است که در گفتگو با خبرنگار مهر به بررسی وضعیت پیش‌آمده پرداخته است.
عادل عربی در این خصوص در گفتگو با مهر بابیان اینکه وضعیت به وجود آمده و ریزش زمین تا عمق ۶۰ متر در کوتاه‌مدت و میان‌مدت اصلاً برگشت‌پذیر نیست، گفت: احیای زمین در بلندمدت نیاز به بیش از نیم‌قرن کار و تلاش دارد.
وی بابیان اینکه باید طبیعت را به حال خود رها کنیم و از منابع آبی دشت کبودرآهنگ و منطقه موردنظر استفاده نشود و یا تغذیه مصنوعی صورت گیرد تا به حالت پایدار برسد، گفت: در همه جای دشت این خطر وجود دارد که بحران انسانی ناشی از ایجاد فرو چاله و فرونشست ایجاد شود.
مدیرکل محیط‌زیست استان همدان بابیان اینکه در اراضی روستاها و مراکز شهرها فرونشست که یک پدیده سطحی است اتفاق می‌افتد، ادامه داد: فرو چاله نقطه‌ای و فرونشست سطحی است به‌طوری‌که فرو چاله با یک نوع فرسایش خاک و از بین رفتن خاک همراه است.
زمینی که دچار فرو چاله شده از دست می‌رود و غیرقابل استفاده است
وی با تأکید بر اینکه زمینی که دچار فرو چاله شده از دست می‌رود و غیرقابل استفاده است، گفت: دشتی که دچار فرونشست شده به دلیل فشردگی خاک و عدم نفوذ آب به داخل خاک حاصلخیزی خود را از دست می‌دهد و خاکی که اجازه نفوذ آب را ندهد عملاً ازدست‌رفته است.
عربی با اشاره به بازدیدش از فرو چاله ایجادشده در نزدیکی روستای کردآباد کبودرآهنگ، عنوان کرد: فرو چاله روبروی شهرک صنعتی ویان ایجادشده و در آن منطقه مشخص است که آب حاصل از بارندگی به دریاچه تبدیل‌شده و نفوذ نکرده است که این امر نشان‌دهنده آن است که خاک فشرده‌شده و اجازه عبور آب به داخل لایه‌های خاک را نمی‌دهد.
وی با اشاره به پیشنهاد محیط‌زیست برای جلوگیری از تکرار این فاجعه عنوان کرد: باید با برنامه‌های کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت ضمن جلوگیری از استفاده بیش‌ازحد از منابع آبی برنامه‌ریزی لازم صورت گرفته و برای معیشت مردم منطقه و دشت‌ها جایگزین تعریف کنیم تا به‌نوعی مدیریت زیست بومی برای آن دشت حاکم شود.
منابع آب، خاک و هوا در دشت کبودرآهنگ دچار بحران شده است
عربی بابیان اینکه منابع آب، خاک و هوا در دشت کبودرآهنگ دچار بحران شده است، گفت: باید به نحوی مدیریت کنیم که اجزای اصلی حیات به روند اصلی خود برگردند.
وی با تأکید بر اینکه در این راستا همکاری مردم و دستگاه‌های مسئول با رویکرد مدیریت زیست بومی تنها راه است، گفت: دو دشت بحرانی رزن – قهاوند و دشت کبودرآهنگ در استان همدان وجود دارد که بیشترین فرو چاله‌ها در این دو دشت تشکیل‌شده است
وی تأکید کرد: فرو چاله ایجادشده نتیجه استفاده بیش‌ازحد از منابع آبی در کشاورزی و صنعت و نتیجه عملکردها طی ۳ دهه گذشته است.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای همدان نیز در خصوص فرو چاله ایجادشده در گفتگو با مهر اظهار داشت: دشت کبودرآهنگ از محدوده‌های حوزه رودخانه قره‌چای با وسعت ۳ هزار و ۴۴۸ کیلومترمربع در شمال استان همدان واقع‌شده است.
سهم دشت کبودرآهنگ از فروچاله‌های ایجادشده در دشت‌های استان همدان به‌مراتب بیشتر از دیگر دشت‌ها است منصور ستوده بابیان اینکه این دشت از شمال با دشت زنجان و قزوین از جنوب با دشت بهار و قهاوند از شرق با دشت رزن و از غرب با گل‌تپه-زرین‌آباد در ارتباط است، گفت: فرونشست سطح زمین‌بر اثر برداشت بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی یکی از رویدادهایی است که در استان همدان مشاهده‌شده اما در این میان سهم دشت کبودرآهنگ از فروچاله‌های ایجادشده در دشت‌های استان همدان به‌مراتب بیشتر از دیگر دشت‌ها است.
وی به اقدامات مطالعاتی در این خصوص اشاره کرد و گفت: طول دوره آماربرداری دشت کبودرآهنگ حدود ۲۹ سال است.
دشت کبودرآهنگ به میزان ۴۲ متر افت سطح آب داشته است
منصور ستوده بابیان اینکه در این دشت‌ها چاه‌های پیزومتری حفاری‌شده که به ما اجازه می‌دهد در هر زمان میزان افت سطح آب دشت را رصد کنیم و با این اعداد به‌دست‌آمده هیدرو گراف دشت را رسم می‌کنیم، افزود: طی این ۲۹ سال آماربرداری متأسفانه دشت کبودرآهنگ به میزان ۴۲ متر افت سطح آب داشته است که بیشترین افت را در بین دیگر دشت‌های استان شامل می‌شود.
ستوده بابیان اینکه در حال حاضر بر اساس میانگین جهانی ۷۰ درصد آب در بخش کشاورزی، ۱۰ درصد شرب و ۲۰ در بخش صنعت مصرف می‌شود و این در حالی است که در استان همدان ۹۰ درصد آب در بخش کشاورزی و ۱۰ درصد در مصرف خانگی و صنعت مصرف می‌شود، گفت: دشت‌های استان همدان با افت آب‌های زیرزمینی مواجه هستند و بیشترین افت آب مربوط به دشت کبودرآهنگ به میزان ۴۲ متر است.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای همدان اظهار داشت: از سال ۷۱ پیشنهاد ممنوعیت کشاورزی در دشت کبودرآهنگ را داده بودیم که طبق قانون توزیع عادلانه آب مصوب شده اما متأسفانه همچنان بیشترین مصرف این دشت مربوط به بخش کشاورزی است.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای همدان بابیان اینکه تمام دشت‌های استان همدان ممنوعه و از این تعداد دشت‌های رزن، قهاوند، کبودرآهنگ و اسدآباد دشت‌های ممنوعه بحرانی هستند، عنوان کرد: متوسط میزان بارندگی در کشور ۲۴۰ میلی‌متر در سال و این میزان در استان همدان سالانه ۳۳۰ میلی‌متر است.
ستوده افزود: دولت توجه ویژه‌ای به بحث آب داشته و پروژه‌های مختلفی را در دست اجرا دارد که مهم‌ترین آن طرح احیاء و تعادل بخشی منابع آب زیرزمینی است که دارای ۱۵ ریز پروژه است و ۱۱ پروژه آن در حوزه آب منطقه‌ای است که می‌توان انسداد چاه‌های غیرمجاز و نصب کنتورهای هوشمند آب و برق و تشکیل گروه‌های گشت و بازرسی را از مهم‌ترین بخش آن نام برد که هدف آن تعادل در بخش آب است.
کنترل کشت و تحویل حجم آب در سقف ساعت کارکرد
وی گفت: با توجه به اخذ تصمیمات هیئت دولت در خصوص سازگاری با کم‌آبی؛ دولت مصوباتی داشته که می‌توان به کنترل کشت و تحویل حجم آب در سقف ساعت کارکرد اشاره کرد.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای همدان با اشاره به اهمیت فرهنگ‌سازی و آگاهی‌رسانی به مردم به‌خصوص کشاورزان در خصوص وضعیت منابع آب افزود: ترویج کشت‌های کم آب طلب در سطح مزارع موجود و تغییر کاربری آب چاه‌های کشاورزی برای تأمین آب صنایع و خدمات تولیدی به‌منظور افزایش اشتغال در روستاها ازجمله راهکارهای مقابله با کمبود آب است.
اصلاح و تعدیل پروانه بهره‌برداری چاه‌های مجاز دشت
وی گفت: یکی از راه‌های بسیار مهم در رسیدن به این مقدار آب قابل‌برنامه‌ریزی اصلاح و تعدیل پروانه بهره‌برداری چاه‌های مجاز دشت است.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان همدان تغییر الگوی کشت و تغییر راندمان آبیاری محصولات کشاورزی را از راه‌های گریز از بحران آب برشمرد و گفت: بر اساس هدف‌گذاری انجام‌شده از طریق طرح احیا و تعادل بخشی منابع آب زیرزمینی به دنبال حفاظت و مدیریت منابع آبی هستیم.
مدیرکل مدیریت بحران استانداری همدان نیز بابیان اینکه مدیریت بحران یک چرخه است و ما نمی‌توانیم در یکجا آن را متوقف کنیم، ادامه داد: در کلاسهای آموزشی خدمت مدیران بارها عنوان‌شده که ۳ اصل مدیریت بحران شامل پیشگیری، مقابله و بازسازی و باز توانی تعریف‌شده است.
علیمردان طالبی گفت: اگر ما بتوانیم در فاز پیشگیری به‌خوبی عمل بکنیم در فاز مقابله بسیار زحمات کمتری را متحمل خواهیم شد.
فروچاله به‌هیچ‌عنوان قابل‌بازسازی و ترمیم نیست
مدیرکل مدیریت بحران استانداری همدان افزود: بسیاری از نقاط دیگر استان همدان این استعداد را دارد که فرو چاله در آنجا نیز اتفاق بیفتد که این پدیده به‌هیچ‌عنوان قابل‌بازسازی و ترمیم نیست.
طالبی تأکید کرد: بهترین راهکار انجام کارهای علمی و تحقیقاتی و مطالعاتی است که باید هر چه سریع‌تر صورت پذیرد.
بر اساس آخرین آمار ارائه‌شده در حال حاضر در استان همدان ۲۵ فرو چاله پدید آمده که ۱۴ فرو چاله مربوط به دشت کبودرآهنگ بوده و ۱۱ فرو چاله دیگر در دشت رزن- قهاوند و روستاهای این منطقه ایجادشده و بیشترین عمق فرو چاله نیز مربوط به شهرستان کبودرآهنگ با ۶۰ متر است.
عده‌ای کشاورزان منطقه را عامل اصلی پدید آمدن این فرو چاله‌ها می‌دانند و معتقدند کشاورزان برای آبیاری، چاه‌های عمیق غیرمجاز حفر کرده‌اند و در پی پایین رفتن سطح آب‌های زیرزمینی، فرو چاله‌ها ایجادشده است.
همدان سرزمین کشاورزی نیست
عده‌ای دیگر نیز مسئولان را مقصر شمرده و معتقدند استان همدان سرزمین کشاورزی نیست و تشویق بیجای مسئولین به کشاورزی بدون در نظر گرفتن ویژگی‌های زیست‌محیطی پدیدار شدن فرو چاله‌ها در دشت‌های همدان و به‌ویژه کبودرآهنگ را موجب شده است.
قرار گرفتن نیروگاه مفتح در این دشت نیز شاید در ایجاد فرو چاله‌ها بی‌تقصیر نبوده چراکه در پی نیاز بالای نیروگاه به آب و حفر چاه‌های عمیق در این منطقه نتیجه‌ای جز پدید آمدن فرو چاله‌ها مورد انتظار نیست.
به‌هرحال هر چه باعث پدید آمدن فرو چاله‌ها شده باید سریع‌تر رفع شود چراکه فرو چاله‌ها که مانند غده سرطانی بر پیکر دشت‌های همدان چنبره زده‌اند نباید مورد بی‌توجهی قرار گیرند زیرا این علائم همان فریادهای خاموش زمین و هشداری جدی به انسان است که با برداشت بی‌رویه آب‌های زیرزمینی؛ این منبع خدادادی را بیش از این مورد سوءاستفاده قرار ندهد.
نظر شما