راه مواجهه غرب با روسیه دیپلماسی است نه تحریم

خبرگزاری مهر، گروه بین الملل-جواد حیران نیا-فاطمه محمدی پور: هنوز روزهای سپری شده از موج گسترده اخراج دیپلمات های روس از کشورهای اروپایی به دلیل مرگ مشکوک سرگئی اسکریپال، جاسوس روس در بریتانیا، به یک سال نرسیده که «امانوئل ماکرون» رئیس جمهور فرانسه خواستار نزدیکی اروپا و روسیه شده و از لزوم کمک گرفتن از مسکو برای مشکلات امنیتی اروپا سخن گفته است.

رئیس جمهور فرانسه روز دوشنبه اظهار داشت که بحث ها در مورد موضوعات مربوط به مسائل دفاعی و امنیتی اروپا باید با مشارکت روسیه انجام شود.

ماکرون با اشاره به لزوم بازنگری در معماری دفاعی و امنیتی اروپا گفت: امروز، ما باید خودمان مسئولیت و تضمین امنیت و حاکمیت اروپا را به عهده بگیریم. باید یک گفتمان جدید در مورد امنیت سایبری، سلاح های شیمیایی، سلاح های کلاسیک، درگیری های منطقه ای، امنیت فضایی و حفاظت از مناطق قطبی با روسیه صورت بگیرد. اروپا دیگر نمی تواند به آمریکا اعتماد کند تا امنیتش را تامین کند. امروز اروپا نیاز دارد تا مسئولیت امنیت و حاکمیت خود را تضمین کند. ما باید همه از نتایج پایان جنگ سرد درس بگیریم.

ماکرون خاطرنشان کرد که پیش نیاز اجباری برای دستیابی به پیشرفت واقعی در روابط با مسکو پیشرفت قابل توجهی در بهبود وضعیت بحران اوکراین و همچنین پایبندی به مقرراتی است که توسط سازمان امنیت و همکاری اروپا در رابطه با وضعیت ناظران در دونباس صادر شده است.

در خصوص این اظهارات خبرنگار مهر گفتگویی با « مارک فینو» دیپلمات فرانسوی و محقق حوزه های تروریسم، خاورمیانه، کنترل تسلیحات، امنیت اروپا، حقوق بشر و ... تنظیم نموده که در ادامه می آید.

«مارک فینو» دیپلمات سابق فرانسوی که از سال ۲۰۰۴ تا ۲۰۱۳ در «مرکز سیاست امنیتی ژنو» (GCSP) فعالیت کرده است، اکنون یک عضو اجرایی این سازمان است. وی در حال حاضر فعالیت های مربوط به گسترش تسلیحات را رهبری می کند.

او در سال ۱۹۷۷ با ورود به وزارت خارجه فرانسه ابتدا در بخش همکاری های نظامی مشغول به کار شد. طی سال های ۱۹۷۷ تا ۱۹۷۸ مشاور کنسول در کنسولگری فرانسه در لنینگراد (شوروی سابق) بود. پس از بازگشت به پاریس و در سال های ۱۹۷۹ تا ۱۹۸۲ در اداره اروپا (کنفرانس امنیتی و همکاری اروپا - CSCE) به فعالیت پرداخت و در سال های ۱۹۸۲ تا ۱۹۸۳ نیز عضو هیئت نمایندگی فرانسه در نشست های این سازمان بود.

در این سال ها پیش از انتخاب به عنوان دبیر اول سفارت فرانسه در ورشو، همچنین به عنوان رئیس ستاد دبیرخانه وزارت خارجه خدمت کرد. در سال های ۱۹۸۷ تا ۱۹۸۸ وی دبیرکل هیئت نمایندگی فرانسه در نشست های CSCE در وین بود. در سال های ۱۹۸۹-۱۹۹۳ او به عنوان مشاور دوم در نمایندگی فرانسه در کنفرانس خلع سلاح در ژنو و عضو هیئت نمایندگی فرانسه در کمیته اول مجمع عمومی سازمان ملل متحد در نیویورک خدمت کرد. از سال ۱۹۹۳ تا ۱۹۹۶، او رئیس اداره اطلاع رسانی (و سخنگوی وزارت امور خارجه) در پاریس بود.

*صحبتهای ماکرون  رییس جمهور فرانسه درباره اینکه اروپا نباید دیگر به لحاظ امنیتی متکی به آمریکا باشد را چگونه ارزیابی می کنید؟

باید گفت که سخنان ماکرون در واقع بازگشت به موقعیت سنتی فرانسه در زمان شارل دو گل است؛ کسی که  به ایالات متحده برای تضمین امنیت اروپا اعتماد نکرد و بازدارندگی هسته ای مستقل فرانسه را توسعه داد. این  تحلیل، که تا حدی توسط آلمان نیز مطرح شده است، نتیجه سیاست انزواطلبی و یک جانبه ترامپ است.

*با روی کار آمدن ترامپ  و انتقاد او به کشورهای اروپایی در خصوص سهمیه بندی ناتو، اروپا تلاشهایی برای تشکیل ارتش مشترک اروپایی را آغاز کرده بود. با توجه به صحبتهای ماکرون به نظر می رسد تشکیل ارتش مشترک اروپایی جدیت بیشتری به خود بگیرد. نظر شما چیست؟

در واقع، اتحادیه اروپا منتظر دونالد ترامپ برای شروع سیاست مشترک امنیتی و دفاعی خود نماند، از جمله این مورد، درج ماده کمکی در قرارداد لیسبون بود که این ماده حتی قوی تر از نوع خود در پیمان ناتو است. 

اما تصمیم به حرکت به سوی یک دفاع مشترک و حتی یک ارتش مشترک هنوز هم به اتفاق رای نیاز دارد. انگلیس با این طرح مخالفت کرد، اما حتی پس از برگزیت، بعضی از کشورهای اتحادیه اروپا همچنان با آن مخالف هستند زیرا هنوز به ناتو بیشتر از اتحادیه اروپا اعتماد دارند.

*آیا اروپا اساسا قادر هست به لحاظ امنیتی مستقل از آمریکا باشد؟ اگر چنین است آینده ناتو به چه صورتی خواهد بود؟

حتی اگر اعضای غیر ناتو در اتحادیه اروپا وجود داشته باشند، هیچ برنامه ای برای جایگزینی ناتو با اتحادیه اروپا وجود ندارد. اتحادیه اروپا ابزارهای مدیریت بحران غیر نظامی و نظامی را توسعه داده است که بسیار مفید بوده اند برای مثال در آفریقا و یا مبارزه با دزدی دریایی؛ اما همواره با همکاری و به عنوان مکمل توانایی ناتو.

فقط اگر ایالات متحده تصمیم بگیرد از ناتو خارج شود، که به احتمال زیاد در آینده نزدیک محقق نمی شود، اتحادیه اروپا در رابطه خود با ناتو تجدید نظر خواهد کرد.

*برخی تحلیلگران سخنان اخیر ماکرون را نظم جدید غربی تعبیر کردند. آیا غرب وارد دوره ای نوین از نظم و مستقل از آمریکا خواهد شد؟

اگر ایالات متحده آمریکا سیاست ترامپ که دور کردن امریکا از اروپا است را بپذیرد، به عنوان مثال با خروج نیروهای بیشتر از اروپا، می تواند تعادل قدرت به نفع اروپا ایجاد شود.

اما به لحاظ نظامی، اروپا (جایی که در آن بودجه های دفاع حدود 1-2 درصد از تولید ناخالص داخلی است) هرگز نمی تواند با ایالات متحده آمریکا رقابت کند (جایی که بودجه دفاعی 4 درصد از تولید ناخالص داخلی است). اروپا غالبا به عنوان یک قدرت نرم باقی خواهد ماند.

*ماکرون در سخنان خود گفته روسیه نیز باید در مسایل امنیتی اروپا مشارکت داشته باشه باشد. این موضع را چطور ارزیابی می کنید؟

 این قضیه درست است که از زمان پایان جنگ سرد، بسیاری از فرصت ها جهت نزدیک کردن روسیه به ارزش های غربی و منافع مشترک از بین رفته است. اما اکنون، پس از اینکه  روسیه تلاش کرد قدرت و نفوذ جهانی خود را اغلب از طریق استفاده از نیروی نظامی (در گرجستان، اوکراین و همچنین در سوریه) بهبود بخشد، بیشتر سخت است تا روسیه را در امنیت اروپا بدون توجه به تاثیر جزای رفتار بد مشارکت داد.

اما تاریخ نشان داده است که روسیه لزوما با امنیت اروپا مرتبط است. بنابراین راه حل تنها می تواند از طریق مذاکرات، سازش، تعادل منافع و نیروها به دست آید نه از طریق تحریم ها یا انزوا.