خبرگزاری مهر - گروه استانها - ساره نوری: زنان دورتادور نرده‌های چوبیِ مشبک نشسته و از بالا نظاره‌گر هستند، سیاه‌پوش با چشمانی سرخ از گریه پایین را نگاه می‌کنند، از این بالا سکویی بزرگ پیدا است. سکویی که دورتادورش مردان نشسته‌اند. دیوارهای کاه‌گلی با پارچه‌های مشکی پوشیده شده و جمعیت در حال زیادشدن است.
اینجا تکیه بالا محله روستای «بَرغان» واقع در شهرستان ساوجبلاغ است، روستای نزدیک کرج و پایتخت که ایام محرم میزبان عزاداران حسینی است. این تکیه یکی از تکیه‌های مشهور کشور است که بسیاری از تعزیه‌خوانان به نام ایران اینجا روی صحنه می‌روند.
زنی جوان که از کرج آمده به خبرنگار مهر می‌گوید: هرسال به همراه خانواده برای دیدن تعزیه به روستای بَرغان می‌آییم.
یکی دیگر از بانوان حاضر در تکیه که از اهالی بَرغان است، می‌گوید: هرساله محرم پذیرای مردمی هستیم که از نقاط مختلف کشور برای دیدن تعزیه می‌آیند، برای ما افتخاری بزرگ است که از عزاداران حسینی پذیرایی کنیم.
وی می‌گوید: سری که بچرخانید عزادارانی را می‌بینید که به عشق امام حسین (ع) از راه دور و نزدیک آمده‌اند تا نظاره‌گر تعزیه باشند.
صدای بازیگران تعزیه شنیده می‌شود به پایین نگاه می‌کنم تعزیه‌خوان نقش علی‌اکبر (ع) را در لباس سفید و تعزیه‌خوان نقش امام حسین (ع) را در لباس سبز می‌بینیم اشقیا یا بازیگرانی که نقش سپاه دشمن را بازی می‌کنند، لباس‌های قرمز به تن دارند، صدای طبل در فضا پیچیده و تعزیه آغاز می‌شود، صدای به هم خوردن شمشیرها شنیده می‌شود و بازیگران هرکدام نقش خود را اجرا می‌کنند.
وقتی شمر شمشیر به دست در میان میدان نعره می‌کشد صدای ضجه حاضران بلند می‌شود، زن و مرد پیر و جوان اشک می‌ریزند گویی صحنه عاشورا پیش چشمانشان زنده شده، اشقیا و اولیا به‌نوبت اجرا می‌کنند.
در روستای بَرغان به‌جز اجرای تعزیه رسوم دیگری نیز در ماه محرم اجرا می‌شود ازجمله چادر زنی، فرش کوبی و سیاه کوبی. درگذشته، چادری به مساحت یک هزار مترمربع روی دیوار حسینیه اعظم پهن می‌شد که عزاداران به دور از برف و باران به عزاداری بپردازند ولی با قرار گرفتن چتر بالای حسینیه دیگر مراسم چادر زنی برگزار نمی‌شود.
فرش کوبی یکی از اقدامات اهالی برای استقبال از ماه محرم بوده است به‌طوری‌که در سال‌های گذشته مردم از یک ماه قبل از شروع محرم در مراسم فرش کوبی شرکت می‌کردند ولی این مراسم دیگر اجرا نمی‌شود.
به گفته اهالی در حال حاضر مراسم سیاه کوبان در روستا اجرا می‌شود در این مراسم خانواده‌ها پارچه‌های سیاهی را تهیه می‌کنند و بر درودیوار روستا می‌زنند، درگذشته نوشته‌های روی پارچه‌ها را با ابریشم می‌بافتند و وقتی پارچه‌ها بر درودیوار روستا نصب می‌شد خبر از فرارسیدن ماه محرم می‌داد.
می‌توان گفت؛ به لحاظ پایداری چادر زنی در حال فراموشی است و سیاه کوبی کاملاً زنده است و هرساله مردم با شور حسینی این مراسم را برگزار می‌کنند، اما از همه زنده‌تر برگزاری تعزیه در حسینیه اعظم است؛ زیرا تعزیه به‌عنوان بخشی از مراسم سوگواری ماه محرم بیانگر وجهی از تاریخ دینی شیعیان و نشان‌دهنده رخدادی واقعی در جهان تشییع است، تعزیه از گذشته‌های دور وجود داشته و تاکنون ادامه دارد. مرحوم ناظم، مرحوم ملأ محمد بکایی و ملأ قاسم بکایی از تعزیه‌خوانان مشهور برغانی هستند که خود به‌نوعی صاحب سبک بودند.
حسینیه اعظم بَرغان در ضلع شمالی میدان روستا واقع‌شده و دارای دوطبقه است، طبقه همکف یا اول، دارای ۱۰ حجره است و مخصوص عزاداران است، شاه‌نشین (ضلع شمالی بنا نقطه مقابل در) فضای ورودی مردانه و زنانه، اتاق تعزیه‌خوان‌ها، رخت‌کن، انبار، راه‌پله‌ها، تخت تعزیه‌خوان‌ها و کف بنا نیز از دیگر فضاهای موجود در این بنای تاریخی است.
طبقه اول ویژه مردان است و همچنین در طبقه دوم معجرها و راهروهایی وجود دارد که زنان در آن مکان‌ها به مراسمات مذهبی می‌پردازند. ساختمان حسینیه از غیرچوبی و دیوارها همه از خشت خام و کاه‌گل هستند، این مکان در سال ۱۳۸۲ با شماره ۱۰۸۲۴ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
سر در حسینیه سال ۱۳۶۷ شمسی بازسازی‌شده است و عمر بنا تا همان تاریخ ۵۴۰ سال بیان‌شده است یعنی ساخت حسینیه به حدود سال‌های ۸۶۰ ه – ق (زمان فرمانروایی آخرین شاه رستمدار) نسبت داده می‌شود و محتمل است پایه‌گذاری این بنا به‌عنوان تکیه مربوط به همان سال‌ها باشد، زیرا ایجاد هر بنایی در یک مکان آن‌هم با این وسعت و دقت اغلب بدون سابقه و علت نیست، در سرستون شرقی بخش شاه‌نشین سال ساخت بنا ۹۳۱ ه – ق ذکرشده است و در دوران قاجاریه بناشده است و معمار آن استاد اسماعیل بنا بوده است.
نظر شما