جنگ بعد از فتح خرمشهر؛ چرا جنگ ادامه یافت

خبرگزاری مهر، گروه سیاست-علی‌محمد نائینی*: چرا جنگ ادامه یافت؟ چرا بعد از فتح خرمشهر وارد خاک عراق شدیم؟ چه عواملی مانع تبدیل شدن پیروزی جمهوری اسلامی ایران پس از فتح خرمشهر به یک پیروزی استراتژیک، جهت پایان جنگ بود؟ آیا امکان نداشت، جنگ در مدت کوتاه‌تری پس از فتح خرمشهر به پایان رسد؟

طرح این‌گونه سؤالات و مشابه آن پیرامون چرایی ادامه جنگ پس از خرمشهر، اولین بار پس از دفاع مقدس توسط نهضت آزادی و لیبرال‌ها با اهداف سیاسی مشخص، مطرح گردید. در حالی که در سال ۱۳۶۱، بعد از فتح خرمشهر، فضای حاکم بر کشور و جبهه‌های جنگ، تعقیب متجاوز تا سقوط رژیم بعث عراق بود و به هیچ وجه اینگونه سؤالات در زمان جنگ مطرح نگردید.

شایان ذکر است؛ اگر صلح و پایان جنگ را مجموعه‌ای از آتش‌بس، عقب‌نشینی، تعیین متجاوز، پرداخت غرامت و چند عامل دیگر بدانیم، باید بگوییم پس از فتح خرمشهر هیچگونه پیشنهاد صلحی ارائه نشد و شورای امنیت سازمان ملل و دیگران تنها آتش‌بس و شرایط نه جنگ و نه صلح را توصیه ‌کردند.

در پاسخ به سوال چرایی ادامه جنگ پس از فتح خرمشهر، سه راه‌کار پیش روی فرماندهان جنگ و مسئولان سیاسی وجود داشت که هر کدام نیازمند الزامات و شرایطی بشرح ذیل بود:

با توجه به فراهم نبودن شرایط و الزامات راه‌کارهای اول و دوم، پس از جلسات متعدد کارشناسی در سطوح بالای نظام جمهوری اسلامی و در نهایت پس از رفع تردیدهای اولیه در مورد تداوم جنگ، با تدبیر و تصمیم حضرت امام رضوان‌الله‌علیه و با هدف تعقیب متجاوز که یکی از اصول منطقی و متعارف جنگ در دنیا می‌باشد، جنگ پس از فتح خرمشهر بدلایل منطقی و عقلانی زیر ادامه یافت:

۱- رهایی از شرایط نه جنگ، نه صلح و فراهم شدن شرایط پذیرش صلح شرافتمندانه و واقعی.

۲- کسب امتیاز از عراق برای پشتوانه سیاسی با توجه به عدم تمکین مجامع بین‌المللی.

۳- غیر قابل اعتماد بودن صدام با توجه به تجارب تاریخی.

۴- ضرورت تنبیه متجاوز و دریافت غرامت.

۵- تضمین لازم برای جلوگیری از سازماندهی و تجاوز مجدد ارتش عراق.

۶- رسیدن به خط پدافندی مطمئن و آزادسازی سایر مناطق اشغالی.

۷- رسیدن به طرحی که متضمن صلح واقعی باشد و شناسایی متجاوز و پرداخت غرامت را شامل شود.

*رئیس مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس