محمد عارف به خبرنگار مهر گفت: «حبیب: انسان‌شناسی دفاع مقدس» کتابی درباره شهید حبیب‌الله جواهری است که اصالتا اهل خمینِ استان مرکزی بود. او چوپان بود و هیچگاه در دوران تحصیلش موفقیتی کسب نکرد و در نمرات خوبی در دوران تحصیل نمی‌گرفت. یک انسان کاملا معمولی بود و بعدها در شرکت نفت اهواز مشغول به کار شد و از طریق همین نهاد نیز به جبهه رفت و پس از مدتی شهید شد.
وی افزود: مطالعاتی که روی این انسان داشتم نشان داد که اگر او شهید هم نمی‌شد، شهید زنده بود. نامه‌هایش از جبهه به خانواده، دوستان و همشهریانش، نامه‌هایی آکادمیک و علمی است. بسیار انسانی معمولی و در عین حال فرهیخته بود. من در این کتاب به تحلیل شخصیت او بر اساس نظریات برانیسلاو مالینوفسکی، از مشهورترین انسان‌شناسان قرن بیستم، پرداختم. همچنین در این کتاب به اثبات این نکته پرداختم که دفاع مقدس با جنگ تفاوت دارد.
عارف ادامه داد: من برای تالیف این کتاب با ۲۰ نفر از نزدیکان این شهید گفت‌وگو کرده و درباره کنش‌های معمول روزانه او پرسیدم. به عنوان مثال یکی از سوالاتم این بود که معمولا لباس‌هایش را از چه رنگ‌هایی انتخاب می‌کرد؟ بعد نظریات مالینوفسکی را روی این داده‌ها پیاده کرده و جواب گرفتم. نتایجم از تحلیل شخصیت او را وقتی خانواده‌اش خواندند، تصدیق و تایید کردند. از دیگر داده‌های من برای تحلیل شخصیت او آنالیز وصیتنامه و نامه‌هایش به دیگران بودند. به طور کل در تحقیقم اسناد زیادی از این شهید برجسته و در عین حال معمولی به دست آمد. او به یک شناخت‌شناسی خاصی رسید که بر مبنای آن توانست خوب زندگی کند. زندگی متفاوت و نگاهی عالی به جهان داشت.
این انسان‌شناس و مدرس دانشگاه همچنین به برخی از نامه‌های شهید حبیب‌الله جواهری اشاره کرد و گفت: در شبی حبیب نامه‌ای به خدا نوشته و درخواست می‌کند که خدا شهادت را نصیبش کند. در این نامه از نکات منفی شخصیتش و بدبختی خود می‌گوید. در همان شب نامه‌ای نیز به برادرش نوشته و در آن از فروش موتور شخصیش توسط برادر به قیمت ۱۳ هزار تومان اظهار خوشحالی می‌کند و به برادر تاکید می‌کند که با این پول برای خرید یک موتور هوندا ثبت‌نام کند. این تناقض دارد، اما وقتی آن را با کلام خدا مقایسه کنیم، تناقضش حل می‌شود. خدا در قرآن می‌گوید که جوری زندگی کنید که هر آن ممکن است مرگ به سراغ شما بیاید و همچنین زندگی شما به‌گونه‌ای باشد که انگار ۱۰۰ سال دیگر هم زنده هستید.
عارف در پایان گفت: کتاب سه بخش دارد. بخش اول «درآمدی بر انسان‌شناسی دفاع مقدس» نام دارد. در بخش دوم ۲۰ خاطره از شهید حبیب‌الله جواهری درج شده و در بخش سوم تحلیل من از شخصیت این شهید ارائه شده است. با توجه به اینکه با رویکردم توانستم به شناخت و تحلیل درستی از این شخصیت برسم، می‌توان این ضرورت را مطرح کرد که ما در تحلیل دفاع مقدس می‌توانیم از رویکردهای انسان‌شناسانه غربی‌ها بهره ببریم.
«حبیب: انسان‌شناسی دفاع مقدس» نوشته دکتر محمد عارف با شمارگان هزار و ۱۰۰ نسخه، ۲۰۰ صفحه و بهای ۲۵ هزار تومان از سوی نشر طهوری روانه کتابفروشی‌ها شده است.
محمد عارف، نویسنده این کتاب دکترای تخصصی انسان‌شناسی هنر از کشور ارمنستان دارد و هم‌اکنون در دانشکده صدا و سیما، دانشکده هنر و معماری دانشگاه آزاد واحد تهران مرکز و دانشگاه اراک تدریس می‌کند. او همچنین ریاست انجمن مردم‌شناسی ایران را در سابقه فرهنگی خود دارد.
عارف در سال‌های ۱۳۸۹ و ۱۳۹۰ موفق به دریافت تندیس بلورین پژوهشگر برتر رشته هنر و معماری از دانشگاه آزاد اسلامی و در سال ۱۳۹۱ نیز به عنوان پژوهشگر برتر هنر و معماری در سراسر دانشگاه‌های ایران شناخته شده است.
از دیگر تالیفات منتشر شده عارف می‌توان به «کمیجان سرزمین شگفت انگیز مادها و تات‌ها: انسان‌شناسی نمایش»، «درخت گیان»، «باران و بوران»، «شب واقعه»، «پشت درهای خاکی»، «شور شیرین»، «شب بوهای هویزه» و «جریره» اشاره کرد.
نظر شما