مروری بر جنبش دانشجویی آمریکا در کتابی با ترجمه نادر فتوره‌چی

به گزارش خبرنگار مهر، «جنبش دانشجویی در آمریکا: رویدادها و قطعاتی از دهه ۶۰» با گزینش و ترجمه نادر فتوره‌چی برای نخستین بار در سال ۱۳۸۷ با شمارگان هزار و ۲۰۰ نسخه، ۱۶۸ صفحه جیبی و بهای دو هزار تومان از سوی انتشارات فرهنگ صبا منتشر شد.

دومین چاپ این کتاب کوچک در سال ۱۳۹۱ با شمارگان  هزار و ۶۵۰ نسخه، ۱۶۰ صفحه و بهای چهار هزار تومان توسط انتشارات رخداد نو در دسترس مخاطبان قرار گرفت و پس از آن دیگر هرگز تجدید چاپ نشد.

کتاب هشت بخش دارد که عناوین آن به ترتیب عبارتند از: «شیکاگو ۶۹: رویدادنگاری»، «بیانیه پورت هارون»، «آنچه می‌خواهیم، آنچه باور داریم»، «دو تا، سه تا... خیلی دانشگاه کلمبیا» نوشته تام هایدن، «انقلاب به سوی جامعه آزاد» نوشته ابی هافمن، «مانیفست هیپیزم» نوشته جری روبین، «انعکاس گذشته در جنبش دانشجویی عملگرا» نوشته ابی هافمن و «گفت‌وگو با تام هایدن». تام هایدن از رهبران انجمن دانشجویان دموکراتیک (SDS) فراگیرترین سازمان دانشجویی معترض در دهه ۶۰ آمریکاست.

این کتاب در اصل گزیده‌ای از بیانیه‌ها، مانیفیست‌ها و مصاحبه‌های مربوط به جنبش اعتراض دانشجویی در دهه شصت و پس از آن در آمریکاست. جنبش دانشجویی آمریکا در دهه ۶۰ پس از جنبش دانشجویی در فرانسه، به عنوان یکی از مهم‌ترین جنبش‌های انتقادی در جهان معاصر علیه نظام نئولیبرالیسم شناخته می‌شود. جنبشی که نتایجی درخشانی را به همراه داشت و توانست اکثر گروه‌های اجتماعی منتقد را با خود همراه کند. این جنبش توانست به خوبی هرچه تمامتر حکومت آمریکا را در در میان مردم این کشور به دلیل جنگ در ویتنام رسوا کند.

در بخش نخست تاریخ نگاری مهم‌ترین رخدادهای جنبش از ۱۵ اوت ۱۹۶۷ تا ۳۰ آوریل ۱۹۷۵ توسط فتوره چی گردآوری و ترجمه شدند. بخش دوم ترجمه اساسنامه اعلام موجودیت انجمن دموکراتیک دانشجویان (SDS) به عنوان فراگیرترین سازمان دانشجویی آمریکا در دهه ۶۰ به مخاطبان ارائه شده است. این اساسنامه به بیانیه پورت هارون مشهور است.

 «آنچه می‌خواهیم، آنچه باور داریم» با عنوان فرعی «مرام نامه و برنامه حزب پلنگ‌های سیاه» در اکتبر ۱۹۶۶ در همایش سراسری این حزب منتشر شد. این حزب عمده‌ترین گروه سیاه پوستان فعال در اعتراضات بود و محورهای این بیانیه خط مشی اصلی و عمده‌ترین مطالبات حزب سیاه پوستان در دهه ۶۰ را تا حدودی مشخص می‌کند. «دو تا، سه تا... خیلی دانشگاه کلمبیا»  نیز مقاله‌ای از تام هایدن درباره آغاز اعتراضات و اعتصابات در شیکاگوی سال ۶۸ است.«انقلاب به سوی جامعه آزاد» قسمتی از رفاعیه ابی هافمن از رهبران هی‌پی‌هاست که در جریان محاکمه در دادگاه معروف به «پرونده هفت متهم شیکاگو» در سال ۱۹۶۹ قرائت شد.

«مانیفست هیپیزم» شامل متن کامل سخنرانی جری روبین از رهبران جنبش هیپی‌ها در دهه ۶۰ میلادی در آمریکاست. در این سخنرانی که در جمع دانشجویان دانشگاه برکلی و در استادیوم ورزشی «برکلی کمپوس» انجام شده، وی به تشریح پاره‌ای از اقدامات هیپی‌ها در دوران مبارزات‌شان می‌پردازد. این سخنرانی پس از محکومیت او در دادگاه سال ۱۹۷۰ انجام شده است. «انعکاس گذشته در جنبش دانشجویی عملگرا» نیز متن سخنرانی ابی هافمن در نخستین همایش سراسری دانشجویان عضو کنوانسیون ملی است که در تاریخ ششم فوریه ۱۹۸۸ در دانشگاه راتگرز ایراد شد. هافمن در این سخنرانی درباره تاثیرات جنبش دانشجویی در دهه ۶۰ و درس‌هایی که از آنها می‌توان برای برساخت حرکت‌های جدید استفاده کرد، سخن گفت. در نهایت بخش آخر کتاب نیز شامل گفت‌وگوی نادر فتوره‌چی با تام هایدن است که در سال ۱۳۸۴ انجام شده بود.

به طور کل این کتاب شناخت نسبتا کاملی را از مهم‌ترین جنبش دانشجویی در دوران معاصر و همچنین یکی از مهم‌ترین جریان‌های انتقادی در آمریکا را به مخاطبان ارائه می‌دهد. زبان ترجمه کتاب نیز زبان روانی است.

مهم‌ترین ویژگی متن‌های ترجمه شده در کتاب تمرکز آنها به سنت تفکر انتقادی است و به نظر می‌رسد هدف اصلی از ارائه این کتاب تمرین دادن و حساس کردن تفکر انتقادی در میان جوامع است. مساله‌ای که امروزه مورد نیاز جنبش دانشجویی ایران است. به عنوان مثال اینکه امروزه علیرغم تمامی هشدارهای رهبری انقلاب و همچنین علما، اقتصاد ایران به سمت یک اقتصاد نئولیبرالی رفته و از آرمان‌های انقلاب فاصله گرفته، به دلیل نبود اندیشه انتقادی در میان دانشجویان است. کنشگری دانشجویان در عرصه‌های سیاست امری لازم است، اما نیاز به متون تئوریک دارد و این کتاب می‌تواند خلا موجود در این زمینه را برطرف کند. امید است که چاپ تازه‌ای از این کتاب اکنون نایاب به زودی در دسترس مخاطبان قرار بگیرد.