دلایل شکست مکرر درمان ناباروری/شانس موفقیت باروری

به گزارش خبرگزاری مهر، با وجود تحقیقات بسیاری که در زمینه باروری و لقاح آزمایشگاهی صورت گرفته است، بیش از نیمی از جنین‌های منتقل‌شده در سیکل‌های لقاح آزمایشگاهی لانه‌گزینی پیدا نمی‌کنند. عدم وقوع حاملگی به دنبال حداقل ۲ یا ۳ بار انتقال جنین با ۲ جنین یا بیشتر با کیفیت خوب در هر سیکل به عنوان شکست مکرر در لانه گزینی مطرح می‌شود که علل درمان شکست مکرر لانه گزینی جنین از جنبه های مختلف قابل طرح و بررسی است.

سهیلا عارفی جراح و فلوشیپ زنان، زایمان و ناباروری، در تشریح شکست مکرر IVF ، گفت: در واقع عدم حاملگی پس از دو الی سه بار استفاده از روش های  کمک باروری  همچون IVF و میکرواینجکشن به معنای شکست مکرر در IVF نام برده می شود.

وی با اشاره به اینکه بسیاری از عوامل اثرگذار در شکست IVF ناشناخته هستند، افزود: در حقیقت ما پس از دو الی سه بار شکست در IVF نگران وجود مشکلی در درمان می شویم. در بسیاری از اوقات بیماران با یک بار عدم موفقیت به پزشک مراجعه می کنند تا از وجود مشکل یا عدم وجود آن مطلع شوند اما باید گفت در واقع فرآیند باروری در انسان ها به گونه ای است که صد در صد اتفاق نمی افتد و دلایل متعددی برای موفقیت یا عدم موفقیت در لانه گزینی و یا عدم لانه گزینی وجو دارد که تنها بخشی از این دلایل شناخته شده هستند و بخشی دیگر نیز همچنان ناشناخته اند. به همین علت است که با وجود تمام مطالعات و تحقیقاتی که انجام می پذیرد، هنوز به نتیجه ای قطعی  در خصوص موفقیت IVF دست نیافته ایم.

عارفی در ادامه افزود: بررسی هایی وجود دارد که می تواند در صورت وجود علت عدم موفقیت در IVF آن علل را به ما نشان دهد که باز هم تاکید می کنم، پس از دو الی سه بار شکست در IVF باید به آنها توجه شود. این علل می توانند جنینی و یا رحمی باشند که در بیشتر مواقع علل اصلی به سیستم ایمنی و عدم تعادل در مخاط رحم فرد برمی گردد.

وی با بیان اینکه در لانه گزینی یک پیوند نیمه پدری و نیمه مادری داریم، تصریح کرد: در IVF باید رحم مادر را برای پذیرش جنینی که نیمی از آن، از خودش نیست، آماده کنیم همانند انجام پیوند کلیه. بنابراین، این پیوند به یکسری از تعادل ها و عوامل فعال ایمونولوژیک نیاز دارد که از جمله ثابت شده ترین عواملی است که می تواند در پذیرش یا عدم پذیرش جنین از سوی مادر نقش داشته باشد.

عارفی در ادامه تاکید کرد: نگرانی ها و استرس های بیماران در عدم موفقیت لانه گزینی بسیار تاثیرگذار است و منجر به پذیرش یا عدم پذیرش جنین توسط رحم می شود.

عضو تیم تخصصی مرکز درمان ناباروری ابن سینا، در تشریح روش های پذیرش بهتر جنین در زنانی که دچار شکست مکرر IVF هستند، گفت: ما باید در ابتدا اطمینان یابیم بیمارانی که سابقه چسبندگی های داخل شکم دارند، آندومتریوز داشته، به تازگی جراحی شده اند و یا سابقه چسبندگی های داخل شکم دارند از لحاظ وجود التهاب مزمن و عفونت داخل لوله ها بررسی می شوند تا این عوامل سبب بروز مشکل در روند لانه گزینی نشود.

وی همچنین افزود: در این بیماران ما در مرکز درمان ابن سینا با استفاده از دستگاه هیستروسکوپی وضعیت مخاط را به صورت کاملا نزدیک مشاهده کنیم زیرا در بسیاری از مواقع ممکن است این بیماران چسبندگی های ظریفی داشته باشند که در سونوگرافی قابل مشاهده نباشد، بنابراین استفاده از روش هیستروسکوپی از جمله روش هایی است که بهره گیری از آن توصیه می شود. زیرا این روش ها جهت آماده سازی رحم برای لانه گزینی، کاملا قطعی و مشخص شده هستند.

عارفی در خصوص درمان بیمارانی که بیش از هفت مرتبه دچار شکست در IVF شده اند، تشریح کرد: چنانچه تمام راه کارها و درمان های ممکن برای این بیماران انجام شده است و هنوز نتیجه نگرفته اند خصوصا بیمارانی که سن بالایی دارند، به درمان های جایگزین همچون اهداء تخمک و در صورت لزوم و توصیه جنین شناسان به اهداء جنین فکر می کنیم و به این ترتیب برنامه ی ما برای لانه گزینی تغییر می کند.

وی خاطرنشان شد: از جمله اقدامات کمک کننده و مفید دیگری که در صورت شکست مکرر لانه گزینی برای این بیماران در مرکز ابن سینا انجام می­شود، استفاده از رحم اجاره ای است که در بسیاری از موارد از اسپرم، تخمک و رحم زوجین استفاده شده و به رحم اجاره ای منتقل می شود. بنابراین استفاده از روش های کمک باروری می تواند برای این بیماران بسیار نتیجه بخش باشد.

مهشید بذرافکن جنین شناس و عضو تیم تخصصی مرکز درمان ناباروری و سقط مکرر ابن سینا با بیان اینکه علی رغم تلاش های صورت گرفته جهت درمان ناباروری و موفقیت هایی که بشر به آن دست یافته است، شانس موفقیت باروری در بهترین شرایط برای یک زوج چیزی در حدود ۵۰ درصد است، گفت: در واقع ۵۰ درصد از زوجینی که برای درمان ناباروری خود مراجعه می کنند با شکست مواجه هستند و بر اساس آمار جهانی در حدود ۱۲ درصد از این زوجین با شکست مکرر IVF روبرو بوده که در خصوص حل مشکل این افرادبه بهره گیری از کارآمدترین تکنولوژی ها و تخصص ها نیاز است.

وی در خصوص اختلالات جنینی اثرگذار در شکست مکرر لانه گزینی، تشریح کرد: بر اساس آنچه مطالعات نشان می دهند در فرآیند لانه گزینی، جنین یک سوم نقش دارد و دو سوم هم به عوامل مادری بر می گردد. بنابراین برای زوجی که به صورت طبیعی جهت بچه دارشدن اقدام می کنند، شانسی در حدود ۲۰ الی ۲۵ درصد وجود دارد و در ۵۰ درصد از موارد هم که زوجین به صورت طبیعی برای بارداری اقدام می کنند، بی آنکه مادر متوجه شود، بارداری به سقط منجر می شود که این امر نشان دهنده آن است که فرآیند لانه گزینی، فرآیندی صد در صدی نیست. بنابراین نقش جنین بسیار موثر است و افرادی که با شکست مکرر لانه گزینی  مواجه هستند از این موضوع مستثنی نبوده و حتی نقش جنین در آنها شدت بیشتری می یابد.

بذرافکن در ادامه تاکید کرد: راهکار ما در مرکز ابن سینا برای این افراد این است که ضمن تغییر تکنیک ها و استفاده از آنها، بهترین جنین ها را با کمترین تعداد و در بهترین زمان ممکن منتقل کنیم تا بتوانیم به موفقیت بیشتری دست یابیم.

عضو تیم تخصصی مرکز درمان ناباروری ابن سینا با اشاره به اینکه ترجیح برای درمان بیماری که با شکست لانه گزینی مراجعه می کند، استفاده از روش های غیرتهاجمی یا کم تهاجمی است، گفت: اولین راهکار مورد استفاده، انتقال جنین به رحم مادر در روز پنج و مرحله بلاستوسیست(هشت سلولی) است که یکسری تکنیک ها و دستگاه هایی همچون تایم لپس وجود دارد که از رفتار رشدی جنین فیلمبرداری می­کند و از این طریق می توان بهترین جنین را در بهترین زمان رشد  انتخاب کرد.

وی افزود: انتخاب بهترین نوع اسپرم، هچینگ کردن و برداشتن لایه محافظ از روی جنین به منظور آنکه جنین راحت تر بتواند به رحم نفوذ کرده و لانه گزینی انجام شود و نهایتا استفاده از روش های تهاجمی تر همچون تشخیص ژنتیکی جنین قبل از لانه گزینی (PGS)  از جمله روش ها ی دیگر جهت بالابردن کیفیت جنین برای موفقیت در لانه گزینی است.