خبرگزاری مهر - گروه استانها: ششمین اختر تابناک آسمان امامت حضرت امام جعفر صادق(ع) در روز جمعه ۱۷ ربیع‌الاول سال ۸۳ هجری در مدینه و در زمان عبدالملک بن مروان بن حکم دیده به جهان گشودند و در سال ۱۱۴ هجری قمری پس از شهادت پدرشان در سن ۳۱ سالگی به امامت رسیدند و دوران امامتشان با اواخر حکومت بنی امیه و اوایل حکومت بنی‌عباس مصادف بود.
جامعه اسلامی در دوران امامت امام صادق(ع) با فراز و نشیب‌ها و تحولات فرهنگی، سیاسی و اجتماعی مهمی روبه‌رو بود. از نظر فرهنگی دوران امامت امام صادق(ع) با تحولات فرهنگی، سیاسی و اجتماعی مهم و پیدایش فرقه‌ها و گروه‌های مختلف بود و شرایطی فراهم شد که امکان بیشتری برای ترویج علوم فراهم بود و معارف دینی فرصت بیشتری برای اظهار داشت.
انتخاب لقب رئیس مذهب برای امام صادق(ع) به این دلیل بود که این امام بزرگوار به جهت آزادی عملی که بر اثر درگیری امویان و عباسیان به وجود آمد، توانست در حد وسیعی به توسعه فکری مذهب تشیع بپردازد و این معنا، نفی تلاش دیگر امامان نیست.
ششمین امام شیعیان همواره مبارزی نستوه و خستگی‌ناپذیر و یک انقلابی بنیادی در میدان فکر و عمل بودند، کاری که امام حسین(ع) به صورت قیام خونین انجام دادند، امام صادق(ع) در لباس تدریس و تأسیس مکتب و انسان‌سازی انجام دادند و جهادی راستین کردند.
ایشان بر اثر توطئه‌های منصور عباسی در سال ۱۴۸ هجری مسموم و در قبرستان بقیع در مدینه مدفون شدند. عمر شریفشان در این هنگام ۶۵ سال بود.
دوران امام صادق(ع) عصر جنبش فکری و فرهنگی بود
آیت‌الله سید محمد غروی در گفت‌وگو با خبرنگار مهر با اشاره به اینکه دوران امام صادق(ع) از نظر سیاسی دوره ضعف و تزلزل امویان بود، اظهار کرد: دوران این امام با گسترش شورش‌ها و نبردها، ظهور گرایش‌های مذهبی و نحله‌های انحرافی بود و این مسائل باعث شده بود که آزادی‌های سیاسی و مذهبی در حد گسترده‌ای در جامعه وجود داشته باشد.
عضو شورای عالی حوزه‌های علمیه کشور ادامه داد: مناسبات فرهنگی، سیاسی و اجتماعی با همسایگان باعث شده بود تا تغییرات و تحولات جدی پدید آید، پس از سقوط اموی‌ها، سفاح اولین خلیفه عباسی در دوره ۴ ساله حکومت خود برخورد تندی با شیعیان نداشت چرا که احساس می‌کرد امام صادق(ع) فعالیت سیاسی مبارزاتی جدی ندارد و از طرفی در کوفه تمرکز با شیعیان بود و شرایط برخورد تند علیه شیعیان را نداشت.
در دوران امام صادق(ع) حرکت علمی بهترین جایگاه برای حرکت سیاسی بود چون حرکت سیاسی عملاً به شکست می‌انجامید
وی افزود: امام صادق(ع) مانند سایر ائمه(ع) هیچ‌گاه از اثبات حقانیت خود در امامت دست برنداشتند و در واقع پرچمدار اسلام ناب محمدی و تبیین‌کننده فرهنگ تشیع بودند.
آیت الله غروی با اشاره به اینکه دوران امام صادق(ع) عصر جنبش فرهنگی و فکری و برخورد فرق و مذاهب گوناگون بود، عنوان کرد: امام صادق(ع) با توجه به فرصت مناسب سیاسی و نیاز شدید جامعه، دانشگاه بزرگی به وجود آوردند و در رشته‌های مختلف علمی و نقلی شاگردان بزرگی تربیت کردند و به همین دلیل مذهب تشیع به مذهب جعفری شهرت یافت.
وی بیان کرد: از ویژگی‌های شاگردان حضرت عدم انحصار به شیعیان، پراکندگی از مناطقی مانند کوفه، حجاز، نیشابور بود و علما و راویان زیادی از آن حضرت بهره برده‌اند تا آنجا که حدیث شناسان، شاگردان و اصحاب آن بزرگوار را چهار هزار نفر ذکر کرده‌اند.
تمرکز امام صادق(ع) بر اقدامات علمی
این استاد حوزه علمیه قم با اشاره به اینکه امام صادق(ع) تمرکز خود را روی اقدامات علمی گذاشته بودند، تصریح کرد: دوران ایشان بهترین فرصت برای بیان اسلام ناب محمدی در همه زمینه‌ها بود؛ به دلیل اختناق حاکم بر آن دوران مردم آمادگی مبارزه نداشتند و یاران و شیعیان حقیقی محدود بودند و حضرت به دنبال حفظ شیعیان از مرگ و پرهیز از ورود آن‌ها در فتنه‌های مختلف بودند.
وی ادامه داد: هم‌چنین بروز انحرافات اندیشه‌ای ایجاب می‌کرد که حضرت با تشخیص اولویت و در نظر گرفتن مصالح عمومی و شرایط زمانه، ورود در مسائل علمی را انتخاب کنند چون تشنگی عجیبی به وجود آمده بود که لازم بود امام ششم به آن‌ها پاسخ مناسب گوید و اسلام ناب را به همه معرفی کنند.
آیت الله غروی اضافه کرد: در دوران امام صادق(ع) حرکت علمی بهترین جایگاه برای حرکت سیاسی بود چون حرکت سیاسی عملاً به شکست می‌انجامید.
وی با اشاره به اینکه سال‌های آخر حیات امام صادق(ع) دوران سختی برای ایشان بود و به شدت تحت‌فشار بودند، خاطرنشان کرد: در این سال‌ها ارتباط برقرار کردن شاگردان حضرت به سختی بود چون دوران اختناق عباسی شروع‌شده بود.
فقه شیعه در زمان امام صادق(ع) مدون شد
عضو هیئت‌علمی دانشگاه قم نیز در گفت‌وگو با خبرنگار مهر، اظهار کرد: بعد از جریان عاشورا شیعه انسجام فکری و ایدئولوژیک پیدا کرد و منشأ این انسجام فکری از امام سجاد(ع) ایجاد شد و دوران امام باقر(ع) و امام صادق(ع) که دوران افول بنی‌امیه بود فقه شیعه مدون شد.
حجت‌الاسلام محمدرضا کریمی والا ادامه داد: چارچوب اسلام ناب توسط پیامبر(ص) مطرح شد، اما بعد از رحلت پیامبر اکرم انحرافات در رهبری جامعه آغاز شد و چارچوب‌های اسلام ناب محمدی کمرنگ شد و موضوعیت نداشت تا اینکه زمان امام صادق(ع) زمینه مطرح‌شدن دوباره تفکرات اسلام ناب محمدی ایجاد شد.
اگر کسی بخواهد سراغ مباحث دین اسلام برود باید سراغ امام صادق(ع) برود
وی با اشاره به اینکه رهبر و پیشوایان مذاهب چهارگانه اهل سنت شاگرد امام صادق(ع) بودند، ابوحنیفه می‌گوید فقیه‌تر از امام صادق(ع) ندیدم، افزود: در دوران امام صادق(ع) بحث‌های پیچیده‌ای مطرح شد و موضوعیت پیدا کرد که امام صادق(ع) یک پهلوان علمی متصل به علم لدنی بودند که شبهات و سؤالات را پاسخ می‌دادند.
این استاد حوزه و دانشگاه عنوان کرد: مکتب اسلام، مکتب جعفری است و در واقع اگر کسی بخواهد سراغ مباحث دین اسلام برود باید سراغ امام صادق(ع) برود.
حجت‌الاسلام کریمی والا بیان کرد: از شاخصه‌های اصلی تمدن اسلامی، علم و دانش است که در دوران امام صادق(ع)، دین اسلام به خاطر ورود برخی ایده‌ها و تفکرات به شکوفایی رسیده بود و منشأ این علم و دانش امام صادق(ع) بود که حضرت از این موقعیت محدود به‌خوبی استفاده کردند.
نظر شما