عربستان برخی فعالیت‌های هسته‌ای خود را پنهان می‌کند

خبرگزاری مهر- گروه بین الملل: «محمد بن سلمان» ولیعهد سعودی در راستای سیاست خود مبنی بر حرکت به سمت هسته‌ای شدن، اخیرا در شهر «ملک عبدالعزیز» هفت پروژه استراتژیک از جمله یک رآکتور هسته‌ای را مورد بهره‌برداری قرار داد.

افتتاح اولین رآکتور تحقیقاتی در عربستان سعودی توسط «محمد بن سلمان» در شرایطی اتفاق افتاد که هنوز هیچ توافقی میان واشنگتن و ریاض درخصوص ماهیت فعالیت های هسته ای عربستان سعودی به امضاء نرسیده است. لذا سعودیها با افتتاح این رآکتور به واشنگتن این پیام را مخابره کردند که فارغ از هرگونه نتیجه ای که مذاکرات دو طرف به آن منجر شود، در اجرای تصمیم اتخاذ شده خود مصرّ هستند. این در شرایطی است که آمریکایی ها به شدت اصرار دارند تا عربستان سعودی تمامی تکنولوژی هسته ای مورد نیاز خود را از شرکت های آمریکایی تهیه کند.

در این راستا خبرنگار مهر گفتگویی با پروفسور «فرانک فن هیپل» انجام داده که در ادامه آمده است.

حوزه تحقیقاتی «فن هیپل» معاون اسبق امنیت ملی کاخ سفید در زمینه علوم و فناوری شامل مواردی چون کنترل تسلیحات اتمی و منع اشاعه هسته‌ای، انرژی و توازن سیاست‌گذاری در عرصه های تکنولوژی است. وی، پیش از پیوستن به دانشگاه «پرینستون»، به مدت ۱۰ سال مشغول تحقیق در زمینه فیزیک نظری ذرات بنیادی بود و به طور خاص به نگارش آثاری با موضوع پایه و اساس فنی منع اشاعه هسته‌ای و راهکارهای خلع سلاح، آینده انرژی اتمی و بهینه‌سازی اقتصاد سوخت خودرو علاقه دارد. هیپل در سال ۱۹۹۳ به پاس تحقیقات ارزشمندش، موفق به دریافت فلوشیپ موسسه «مک آرتور» شد. وی که دارای مدرک دکتری از دانشگاه آکسفورد است، در حال حاضر عضو هیئت مدیره پنل بین المللی درباره مواد شکافت پذیر است.

*عربستان سعودی، راکتور هسته ای تحقیقاتی خود را در شهر عبدالعزیز راه اندازی کرد، در حالیکه هنوز در مورد فعالیتهای هسته ای با ایالات متحده امریکا به توافق نرسیده است. برخی معتقدند که این یک پیام از سوی عربستان سعودی به ایالات متحده امریکا است مبنی بر این که فعالیت های هسته ای خود را حتی بدون آمریکا ادامه خواهد داد. نظر شما چیست؟

من نگران علاقه عربستان سعودی به فناوری هسته ای هستم.  بخشی از علاقه آن ممکن است به تولید برق مربوط باشد. اما امروزه راه های ارزان تر زیادی برای انجام این کاروجود دارد – به ویژه استفاده از انرژی خورشیدی در عربستان سعودی.

من فکر می کنم بخشی از علاقه عربستان به قدرت هسته ای ناشی از این واقعیت باشد که برخی از فناوری های هسته ای می تواند استفاده دوگانه داشته باشد. این فناوری ها گزینه سلاح هسته ای را مطرح می کنند.

*عربستان سعودی اصرار دارد غنی سازی اورانیوم و بازتولید آن را خود انجام دهد در حالی که ایالات متحده آمریکا «استاندارد طلایی» را در این توافق با ریاض می خواهد که غنی سازی و بازفرآوری را شامل نمی شود. بر اساس معاهده ۱۲۳ آیا ایالات متحده در نهایت تقاضای ریاض را رد خواهد کرد؟

دولت ترامپ  در این مورد تقسیم شده است. برخی افراد در وزارت امور خارجه به شدت به عدم گسترش تسلیحات هسته ای اعتقاد دارند و از «استاندارد طلایی»[عدم غنی سازی اورانیوم و بازفراوری] حمایت می کنند. برخی افراد در وزارت انرژی بیشتر نگران این موضوع هستند که  آنچه از صنعت راکتور هسته ای ایالات متحده باقی می ماند، می تواند فرصت مالی نادر را برای فروش راکتور به عربستان سعودی فراهم کند.

اگر کسانی که علاقمند حمایت از صنعت هسته ای آمریکا هستند در دولت حاکم شوند من فکر می کنم که چالش بزرگی برای انعقاد یک توافق ۱۲۳ غیر استانداد طلایی در مجلس نمایندگان  وجود خواهد داشت - مجلسی که توسط دموکراتها در آغاز ماه ژانویه کنترل خواهد شد. اینکه آیا مجلس سنا به مجلس نمایندگان در مورد این موضوع ملحق خواهد شد یا نه را نمی دانم.

*آیا عربستان سعودی توافق هسته ای با آمریکا شبیه توافقی که واشنگتن با امارات متحده عربی امضا کرده است را می پذیرد؟

عربستان سعودی به طرق مختلف نشان می دهد که این نوع توافق را نمی خواهد. در عربستان سعودی بحث سازش مطرح است به این معنی که تا زمانی که ایران توسط برجام محدود می شود، عربستان سعودی موافقت می کند محدود شود.

عدم توانایی انجام آنچه ایران به طور طبیعی می تواند انجام دهد باعث ایجاد نارضایتی در عربستان سعودی می شود. این یکی از دلایلی است که من ترجیح می دهم ایران برنامه غنی سازی ملی خود را به یک برنامه چند ملیتی تبدیل کند که عربستان سعودی و دیگر کشورها می توانند به آن ملحق شوند.

من این موضوع  را در ایالات متحده نیز مطرح کرده ام. از آنجایی که برنامه غنی سازی ملی ما خصوصی شد و پس از آن ورشکسته شد، اکنون تنها کارخانه غنی سازی در ایالات متحده  امریکا متعلق به شرکت اورنکو Urenco است.

*آمریکا به خوبی می داند که اگر سعی در تعریف شرایط محکم و جدی در توافق احتمالی با عربستان سعودی داشته باشد،  ممکن است ریاض متمایل به همکاری هسته ای با روسیه و چین یا کره جنوبی شود. واشنگتن چگونه این مشکل را حل خواهد کرد؟

من کارشناس نیستم اما فکر نمی کنم که کره جنوبی بتواند نیروگاه های هسته ای خود را به عربستان سعودی بفروشد اگر عربستان سعودی قرارداد ۱۲۳ با آمریکا را امضاء نکند.

این مهم  به دلیل طراحی بسیاری از راکتورهای هسته ای کره جنوبی توسط ایالات متحده امریکا است. ایالات متحده امریکا نمی تواند مانع روسیه یا چین شود - همانطور که قادر نبود روسیه را از ساخت راکتورهای بوشهر در ایران منع کند.

من شک دارم که چین یا روسیه بتوانند عربستان سعودی را با فناوری غنی سازی یا بازفرآوری تجهیز کنند، اما اگر کره شمالی بتواند از این کشورها استفاده کند، عربستان سعودی نیز احتمالا می تواند استفاده کند.

این یکی از دلایلی است که من از  امتناع عربستان سعودی برای موافقت با پروتکل الحاقی ناراحت هستم. این مهم نشان می دهد که ممکن است عربستان سعی کند برخی از فعالیت های هسته ای خود را پنهان کند.

*برخی می گویند که ایالات متحده هرگز با اعطای یک امتیاز استراتژیک مانند غنی سازی به عربستان سعودی که می تواند تعادل قدرت را علیه اسرائیل تغییر دهد، موافقت نخواهد کرد. نظر شما در این مورد چیست؟

اسرائیل به طور آشکار علیه برنامه غنی سازی ایران مبارزه کرده است. من به این موضوع نزدیک نیستم تا از این موضوع آگاه باشم که آیا اسرائیل برای توافقنامه ۱۲۳ «استاندارد طلایی» عربستان سعودی مبارزه می کند یا خیر.

البته، من فکر نمی کنم که سلاح های هسته ای اسرائیل یا ایالات متحده امریکا توسط رهبران معقول، قابل استفاده باشند. با این حال، نگران رهبرانی هستم که کاملا منطقی نیستند. در ایالات متحده و روسیه، جایی که برخی از سلاح های هسته ای بر روی ماشه قرار دارند، واقعا نگرانی وجود دارد. من همچنین در مورد هشدارهای دروغین حمله های ناخواسته و به طور فزاینده ای در مورد هکرها نگران هستم.