به گزارش خبرگزاری مهر، دوازدهمین قسمت برنامه تلویزیونی «شب شعر» دیشب دوشنبه ۳ دی با موضوع «شعر زنان در ایران» از آنتن شبکه چهار سیما پخش شد.
شروع برنامه با طرح سوال «فروغ، اولین کسی که نشانه های شخصی زنانه را وارد شعر کرد» و «آیا شعر زنانه مردانه داریم؟» همراه بود که فریبا یوسفی شاعر و منتقد در پاسخ گفت: اگر نفس شعر را در نظر بگیریم، فرقی نمی‌کند که به شعر زنانه یا مردانه اطلاق شود. اما از آن‌جهت که تفاوت‌هایی بین شعری که شاعرش زن است، با شعری که شاعرش مرد است به‌طور طبیعی ایجاد می‌شود، می‌توانیم اینها را جدا کنیم. از یک تاریخی به بعد که بیشتر شعر معاصر را در بر می‌گیرد، این تفاوت‌ها بسیار روشن شد. بعد از پروین اعتصامی، فروغ فرخزاد اولین کسی بود که نشانه‌های شخصی زنانه را وارد شعر کرد. این ویژگی‌ها به صورت علمی قابل بررسی است.
زهره الله‌دادی دستجردی پژوهشگر و عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی نیز گفت: زبان‌شناسی اجتماعی می‌گوید عواملی چون سن، جنسیت و طبقه اجتماعی می‌توانند مستقیما بر زبان تاثیر بگذارند. زن، زبان خود و چیزهایی که با آن درگیر است مانند آشپزی را وارد شعر می کند. وقتی زبان می‌تواند زنانه شود پس شعر هم زنانه می‌شود. اما یک‌سری مسائل مثل عشق و محبت عام هستند و فارغ از جنسیت هستند.
محمود اکرامی‌فر مجری برنامه در ادامه این سوال را مطرح کرد که «مؤلفه های شعر زنانه و مردانه چیست؟» الله‌دادی دستجردی در پاسخ گفت: نقش‌هایی که زن می‌پذیرد مانند نقش مادری و معشوق می‌توانند از سوی زنان با ظرافت بهتری بیان شوند. نقش معشوق بیشترین نقشی است که خانم‌ها در شعر داشتند.
در بخش دیگر این نشست، یوسفی در پاسخ به این سوال که «کدام نقش زنان در شعر مردانه پر رنگ تر است؟» گفت: نقش معشوق بیشترین نقشی است که خانم‌ها در شعر داشتند و بعد نقش مادر بوده است. اما در ادبیات معاصر نقش‌های متفاوتی مانند نقش همسر را هم می‌بینیم.
الله‌دادی دستجردی هم در بخشی از این میزگرد درباره لالایی گفت: مفهوم لالایی‌ها در زمان معاصر متفاوت شده است. به‌این‌معنا که جنبه‌های مهر مادری در آن کمرنگ شده و جاهایی خشمناک می‌شود و می‌گوید مادری سخت است و او را از نقش‌های دیگر وا داشته است.
یوسفی هم در مورد ویژگی‌های شعر زنان گفت: نشانه‌های زبانی و موضوع عاطفه و موضوع‌های مطرح‌شده در شعر زنان متفاوت است. حضور زنان در جامعه در تمام مشخصه‌های زیربنایی یک شعر خودش را نشان داده است.
در ادامه دکتر الله دادی دستجردی به شعر زنان در دوران مشروطه که نوعی شعر اعتراضی و مرد ستیزانه بود و روند دوران گذار از سنت به مدرنیته اشاره کرد. یوسفی هم درباره نقش زن در شعر گفت: در گذشته تصویر زن در شعر بیشتر تخیلی است اما در زمان معاصر این تشبیه‌ها عینی‌تر شده‌اند.
در بخشی از این گفتگو، الله‌دادی شخصیت نوعی یا تیپیک در شعر شاعران به نام گذشته، در ژانر غنایی و عاشقانه را یک شخص با ویژگی‌های غیرواقعی و یکسان دانست و گفت: اما در شاهنامه یا ژانرهای اجتماعی این نگاه متفاوت می‌شود و زن چهره خاص دارد. اما در شعر مشروطه شاعران مرد خود را به عنوان حامی زنان معرفی کردند.
نظر شما