به گزارش خبرنگار مهر، چهارمین نشست تخصصی «گفتمان چهل سالگی موسیقی فجر» شنبه شب ۲۷ بهمن ما با موضوع «تاثیر تحولات فرهنگی و اجتماعی موسیقی ایران» با حضور اسماعیل بنی اردلان مدرس دانشگاه و پژوهشگر و نکیسا هدایت زاده مدرس دانشگاه با مشارکت بخش پژوهش سی و چهارمین جشنواره موسیقی فجر و شبکه رادیویی «گفت و گو» در طبقه سوم تالار وحدت تهران برگزار شد.
هنر برای ایرانی ها یکی از نمادهای نزدیکی با خداست
رضا مهدوی دبیر بخش پژوهش سی و چهارمین جشنواره موسیقی فجر و کارشناس برنامه «سازبانگ» در ابتدای این نشست بیان کرد: بحثی که امشب مد نظر قرار دادیم دربرگیرنده جوانب زیادی است که می تواند در کشور رو به توسعه ایران به عنوان یکی از مهم ترین مباحث مورد بررسی قرار گیرد و ما امشب از شما بزرگواران می خواهیم تا درباره تاثیر تحولات فرهنگی و اجتماعی موسیقی ایران نظرات خود را ارائه دهند.
اسماعیل بنی اردلان پس از صحبت های مهدوی ضمن ارائه تعاریفی از فرهنگ و نسبت آن با موضوعات هنری گفت: قبل از هر چیزی که می خواهم بگویم که فهم ما از فرهنگ چیست ؟ فرهنگ از نظر ما ایرانی ها تاریخ تلاش معنوی مردم سرزمین ایران است که تقریبا بیان گر احوال روحی انسان ها را نشان می دهد. این موضوع به نوعی نسبت ما با رحمت الهی را نشان می دهد . این نسبت که اسم آن رحمت الهی است سازنده فرهنگ ماست که نماد آن برای انسان قابل فهم می شود. وقتی ما از هنر صحبت می کنیم پس طبیعتا از فرهنگی صحبت می کنیم که در برگیرنده دیانت است. از این سو ایرانی ها از طریق هنر توانستند معنویت با خداوند را از این طریق همگانی کنند. هنر نزد ما ایرانیان کاری به مثابه کشف است بنابراین تلاش ایرانی ها در حوزه هنر مصادقی از فرهنگ است که هنرمند در آن حجاب ها را برمی دارد تا به خداوند نزدیک شد. وجه اشتراک همه هنرها از موسیقی گرفته تا هنرهای دیگر در این است که همه بیان گر حس وحدت است که ما را به توحید دعوت می کند.
وی در ادامه صحبت های خود پیرامون مواجهه مردم با موسیقی و تحولات اجتماعی در این حوزه طی دهه های مختلف بیان کرد: اساسا هنر از جمله موسیقی در مرحله اول جنبه تعلیمی دارد. در اینجا جامعه به هنر احتیاج دارد تا انسان را از روزمرگی و نا آرامی ها به فکر و ارامش برساند بنابراین موسیقی در سنت ما کارکرد طبیعت را دارد که حس آرامش در آن ما را با پرسش وادار کرده و ما را از هیاهوهای دنیوی خارج می کند. در این راه قطعا موسیقدان و هر هنرمند دیگری دراین راه تمام تلاش خود را به کار می گیرد تا تمام مولفه هایی که برای کشف حقیقت دست پیدا می کند را به مخاطب خود القا کند.
اهالی موسیقی همیشه در جامعه تاثیرگذارند
نکیسا هدایت زاده مدرس دانشگاه هم درادامه صحبت های بنی اردلان به موضوع تحولات فرهنگی و اجتماعی موسیقی ایران اشاره کرد و توضیح داد: به طور حتم موسیقی همواره با فرآیندهای اجتماعی در ارتباط است. در این چهل سال ما شاهد فرآیندهای اجتماعی متغیر بودیم که بر اساس آن پدیده های فرهنگی موسیقی را نیز دچار تغییر کرده است. اگر بخواهیم ابتدای انقلاب را در نظر بگیریم موسیقی به عنوان تهییج کننده مردم برای انقلاب نقش موثری ایفا کرد. ما دیدیم موسیقی در دوران دفاع مقدس هم نقش بسیار پررنگی داشت. در دوره سازندگی موسیقی بود که به کمک نیاز جامعه به آرامش آمد، این موسیقی در دوره اصلاحات موجب شکوفایی موسیقی پاپ شد و تا به امروز که به دلیل رسانه های مختلف ، موسیقی همچنان پویاست و بستر اجتماع را برای پیشبرد اهداف اجتماعی را تغذیه می کند. در این راه هنرمندان همیشه جزو اولین کسانی بودند که نقش پیشگامان تحولات اجتماعی را ایفا کرده و با ذوق و خلاقیتی که داشتند روی جامعه پیرامون خود تاثیر می گذاشتند.
متاسفانه در تلویزیون شرایط خوبی حکمفرما نیست و بعضا موسیقی هایی تولید یا پخش می شود که تناسب چندانی با ارتقای گوش شنیداری مردم ندارد.اسماعیل بنی اردلان در ادامه این نشست به نقش موسیقی اصیل ایرانی در حوزه تحولات اجتماعی میان مخاطبان اشاره کرد و گفت: موسیقی اصیل ایرانی با حقیقت وجودی ما پیوند دارد و شما نمی توانید این حقیقت را در نسبت خاصی قرار دهید. شما می بینید که ایرانی ها در این حوزه دارای پیشرفت های زیادی هستن دو این اصولی است که مخاطب را به سمت خود جلب کرده و اداراکات حسی او را تحریک می کند. همین موضوع موجب تحول و رسیدن به تذکره و تاملی می کند که ما تجلی آن را در تحولات اجتماعی می بینیم. یکی از مهم ترین مصداق های این موضوع واقعه عاشوراست که تجلی گاه این هنر ناب ایرانی است که هم هنرمند و هم تحولات اجتماعی نقش اساسی را برای مخاطب ایفا می کند.
این مدرس دانشگاه تصریح کرد: دانش را نمی توان انکار کرد و طبیعتا امکانات جدید این فضا را فراهم می کند که بیان هنرمند بیشتر و گسترده تر شود. اما فراتر از این امکانات موضوع تربیت است که باید توسط این ابزار قدرتمند به پیشرفت هایی در عرصه فرهنگ و هنر برسیم . اگر اهمیت دادن به بازشناسی میراث گذشته نداشته باشیم آینده را نمی توانیم به خوبی هدایت کنیم. این امر در جامعه ای که مادی تر شده نقش هنرمندان را دوچندان می کند. هنرمندان وقتی این معرفت را پیدا کنند قطعا ابزار هم می تواند نقش مهمی را در این چارچوب ایفا کند .
نکیسا هدایت زاده هم در ادامه صحبت های بنی اردلان توضیح داد: بحث موسیقی در اخلاق هم یکی از موارد مهمی در حوزه تحولات اجتماعی است که می تواند به عنوان یک قدرت در قالب انتزاعی ترین هنر نقش مهمی را ایفا کند. شما می بینید که موسیقی از همان آغاز انقلاب تا کنون پررنگ تر از همه هنرها تاثیرات خود را در حوزه تحولات اجتماعی انجام داده است و می توان گفت که تاثیر گذاری این هنر بیشتر از همه هنرهاست.
رضا مهدوی در این بخش از نشست بود که به موضوع تاثیر گذاری موسیقی های امروزی در فرایند های اجتماعی و نقش مثبت ومنفی آن در تهییج اجتماع اشاره کرد و از کارشناسان حاضر خواست نظر خود را پیرامون این موضوع ارائه دهند.
وقتی موسیقی به جنبه تعلیمی و تربیتی کمتر توجه می کند
اسماعیل بنی اردلان در این بخش گفت : طی چند ساله اخیراتفاقات خوبی در حوزه پژوهش های دانشگاهی صورت گرفته که همین موضوع اتفاق مبارکی است و موجب ایجاد خط های جدید فکری است که نشات گرفته از توجه نسل جوان برای جهانی شدن است. اما همان طورکه گفتم غلبه ای که جهان در حوزه مادی شدن دارد دامن ما را هم گرفته و شما می بینید موسیقی به جنبه تعلیمی و تربیتی کمتر توجه می کند. اگرچه در دوران مختلف انقلاب اسلامی تاثیر موسیقی را در شور درست می بینیم اما مدتی است که موسیقی در شعر دارای ضعف های زیادی شده است و خوشبختانه همین نقدها موجب شده که پرسش ایجاد شود. همین درک بسیار خوبی است این یعنی ما آگاهی پیدا کردیم که امیدوارم مسیرش به سمت تولید موسیقی درست و با کیفیت هدایت شود.به نظر من در همین جشنواره ها طرح این مسائل باعث می شود که شما پرسش هایی را ایجاد کند . البته که پاسخ به این پرسش ها چندان دارای اهمیت نیست اما همین که فضایی ایجاد شده که دراین زمینه پرسش ایجاد شود اتفاق ارزشمندی است.
نکیسا هدایت زاده نیز در ادامه صحبت های بنی اردلان بیان کرد: با توجه به شرایط فعلی جامعه قطعا تاثیرپذیری از بیرون جامعه نیز اتفاق افتاده است ما باید بدانیم که در این زمینه کوتاهی هایی صورت گرفته که تاثیرات آن را امروز در جامعه خودمان می بینیم . متاسفانه ما در این زمینه آموزش های درستی را به مردم ندادیم و شما می بینید خیلی از مخاطبان هنرمندان غربی را بیشتر از هنرمندان ایرانی به واسطه پررنگ شدن تبلیغات می شناسند. ما باید اموزش را نه حتی تخصصی بلکه برای نسل جوان آغاز کنیم که آنها با موسیقی ایرانی ما بیگانه نشوند و به طور حتم بخشی از قوی ترین ابزار تبلیغ کشورمان موسیقی است. اما متاسفانه ما در حال باز کردن مجال برای ورود موسیقی غربی به ایران هستیم که تبدیل به جریان قالب ما شده است. البته با ثبت سازهای ما به نام ایران در فهرست معنوی یونسکو اتفاقاتی افتاده اما شما می بینید خیلی از فرهنگ ها در تلاشند که به صورت کاذب فرهنگ خود را جایگزین فرهنگ ما کنند. ما اگر در این حوزه عجله نکنیم قطعا با مشکلاتی مواجه می شویم . ما باید موسیقی ردیف دستگاهی ایران را بدانیم و این مایه تاسف است که در کلاس دانشگاه دانشجو خوانندگان غربی و آثارشان را می شناسند اما هیچ گونه آشنایی با موسیقی اصیل خودمان ندارد.
رسانه ها در تقویت گوش شنیداری ضعیف عمل کردند
وی گفت: موسیقی همیشه همراه همه انقلاب ها بوده و شما می بینید که با نام بردن بسیاری از انقلاب ها همه این انقلاب یک پیشینه صوتی در ذهن ما شکل می گیرد. به اعتقاد من این موسیقی بوده در بسیاری موارد مردم را در ایام منتهی به پیروزی انقلاب اسلامی به خیابان ها برای تظاهرات کشانده و موجب شکل گیری جریان موثری برای پیروزی انقلاب اسلامی ایران شده است.
این مدرس دانشگاه در بخش پایانی صحبت های خود با اشاره به راهکارهای توسعه کیفیت در حوزه موسیقی توضیح داد: کلید حل این معما آموزش است یعنی اگر شما ذائقه شنیداری مخاطب را تربیت کنید، قطعا مخاطب هم برای شنیدن موسیقی عادت می کند . به عبارتی گوش او تربیت می شود برای شنیدن موسیقی خوب که حتی خودش از موسیقی های مخرب گریزان می شود.
بنی اردلان درباره نقش رسانه در تقویت گوش شنیداری مخاطبان برای شنیدن موسیقی درست اظهار کرد: اگر رسانه ها روز به روز در حال گسترش هستند نباید نگران عوارض آن بود. خود دانش می تواند کمک بسیار خوبی به تقویت گوش شنیداری مخاطبان داشته باشد. متاسفانه رسانه های ما در این حوزه ضعیف هستند گویی اینکه مدیریتی در این حوزه به ویژه در تلویزیون وجود ندارد. گرچه در رادیو اتفاقات خوبی افتاده اما متاسفانه در تلویزیون شرایط خوبی حکمفرما نیست و بعضا موسیقی هایی تولید یا پخش می شود که تناسب چندانی با ارتقای گوش شنیداری مردم ندارد.
نظر شما