به گزارش خبرنگار مهر، امروز به واسطه رشد و توسعه زیرساخت‌های مخابراتی و اینترنتی در ایران و به تبع آن گسترش فعالیت کاربران در شبکه‌های اجتماعی، نه تنها روزنامه‌ها و نشریات مکتوب، بلکه رادیو و تلویزیون نیز به لحاظ رسالت خبررسانی اهمیت خود را نسبت به گذشته از دست داده‌اند. با این حال هنوز تیترهای اول روزنامه‌ها و گاهی نحوه صفحه آرایی آن در صفحه اول دارای اهمیت است و در هدایت افکار عمومی دارای نقش مؤثری است.
از آنجایی که سهم برخی از مردم در مطالعه روزنامه‌ها به تیترهای اول آن بر می‌گردد، اهمیت آنها در موضوع هدایت افکار عمومی مضاعف هم می‌شود. با توجه به این ملاحظه نگاهی به تیترهای اول روزنامه‌ها در سال گذشته نشان می‌دهد تعداد محدودتری از روزنامه‌های سراسری در انتخاب تیترها وسواس لازم را به خرج داده اند و عناصر بصری صفحه اول (اغلب نیم تای بالای این صفحه) را به گونه‌ای قرار داده‌اند که به محض رؤیت در مقابل نگاه مخاطبان در پیشخوان مطبوعات به خودنمایی بپردازد. با این حال نمی‌توان گفت روزنامه‌های سراسری به لحاظ استانداردهای حرفه‌ای نمره قبولی نگرفته‌اند یا در جریان سازی‌های مدنظر در موضع سیاسی شأن انفعالی عمل کرده‌اند.
این گزارش قصد دارد با مرور کردن بعضی وقایع سال ۹۷ که در آینه مطبوعات و تیترهای اصلی روزنامه‌ها گنجانده شده، تیترهای جالب روزنامه‌های سراسری را فارغ از گرایش جناحی و سیاسی آنها مورد بررسی قرار دهد. تذکر این نکته لازم است که تیتر زنی و صفحه آرایی ضمن اینکه دارای استانداردهایی است دارای وجوه ذوقی هم هست که این موضوع در برداشت مخاطب هم تأثیرگذار است. به همین دلیل انتخاب تیترهای جالب روزنامه‌ها در این گزارش نسبی بوده و تا حدی سلیقه نویسنده این مطلب هم در آن دخیل شده است.
یک سر و هزار سودا
روزنامه‌ها در سال گذشته به طور رسمی فعالیت شأن را از روز چهاردهم فروردین آغاز کردند، بسیاری از روزنامه‌ها هم تیتر اول خود را تحت تأثیر صحبت‌های مقام معظم رهبری در حرم امام رضا «ع» در روز اول فروردین، به فرمایشات ایشان اختصاص داده بودند. روزنامه کیهان نوشت: «در صورت استفاده از ظرفیت‌های داخلی جز ۱۲ اقتصاد دنیا می شویم»، روزنامه آفتاب یزد با طرحی از اسحاق جهانگیری سراغ اولویت‌های دولت در این سال رفت و تیتر زد: «یک سر و هزار سودا» اما با گذشت یکی دو روز از پایان تعطیلات هنوز هم تیترها به اتفاقات نوروزی اختصاص داشت، به عنوان مثال روزنامه شهروند، ارگان سازمان هلال احمر از فداکاری سربازی که در تعطیلات نوروز جان جان ۵ مسافر را نجات داده بود با تیتر «سرباز جانفشان» عمل فداکارانه او را برجسته کرد.
دلار شوخی‌اش گرفته است
با گذشت قریب به یک هفته از تعطیلات نوروزی موضوع گرانی‌ها با محوریت دلار در تیترهای اول خودنمایی کرد. هفت صبح، صبح ۲۳ فروردین تیتر «دلار شوخی اش گرفته است» را در معرض نگاه مخاطبانش قرار داد. روزنامه همدلی هم تیتر «چک افسری صاحبخانه ها» را انتخاب کرد. روزنامه اعتماد هم با عکسی از آیت الله مکارم شیرازی صبح روز ۲۳ فروردین تیتر اول را به عبارت «اعدام کنید» به نقل از او اختصاص داد.
استعفا میوه ممنوعه بهشت
در همین روزها موضوع استعفای محمد علی نجفی از شهرداری تهران مطرح بود و این موضوع هم در بعضی روزها در لابه لای تیترهای خودنمایی می‌کرد، روزنامه ابتکار ممانعت شورای شهر از کناره‌گیری نجفی را در تیتر «استعفا میوه ممنوعه بهشت» جلوه‌گر کرد.
حمله مشقی
روزهای پایانی فروردین موضوع همه موشکی محور غربی-آمریکایی به مراکز تخلیه شده جبهه مقاومت در سوریه در کانون توجه روزنامه‌ها قرار گرفت. صبح ۲۶ فروردین وطن امروز تیتر زد: «حمله مشقی»، اعتماد هم «موشک بازی» را به عنوان تیتر اول اختصاص داد. صبح روز بعد با توجه به صحبت‌های سید حسن نصرالله، جوان در بالای صفحه اول خود تیتر زد: «نصرالله: هوا را بمباران کردند!».
خسته!
روزهای ابتدایی وطن امروز در حالی آغاز می‌شود که انتقادها به حسن روحانی شدت بیشتری پیدا می‌کند، وطن امروز تیتر «خسته!» را در نقد به رئیس جمهور در کمتر کردن سفرهای استانی بر می‌گزیند، روحانی هم در یک سخنرانی کابینه‌اش را مورد نقد قرار می‌دهد. همین موضوع هم که به رسانه‌ها خوراک داده است دستمایه تهیه تیترهای اول می‌شود. فرهیختگان برای مطلبی گزارشی تیتر اول «حمله به کابینه در انظار عمومی؟» انتخاب می‌کند. در روزنامه‌های جناح مقابل نگاه‌ها با چشم اندازی بلندتر به انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۴۰۰ است، آفتاب یزد با تیتر «مثلث ۱۴۰۰» صحبت از ائتلاف سه‌گانه علی لاریجانی، ناطق نوری و روحانی کرده است.
حالا برعکس
نقدهای دو جناح در اواسط اردیبهشت ادامه دارد، وطن امروز تیتر «حالا برعکس» را که معنای خاصی دارد در تناقض صحبت‌های روحانی طی سفر استان خراسان رضوی و شهرهای سبزوار و نیشابور به رخ او می‌کشد. در حالی که شرق به سراغ پیام رسان های داخلی رفته و مالکیت آنها را با تیتر «چه کسانی سهامدار پیام رسان های داخلی هستند» برجسته کرده است.
سود کثیف
روزنامه جهان صنعت در روز ابتدایی سومین هفته اردیبهشت موضوع شانس بیشتر شرکت‌های کوچک و متوسط اروپایی برای تجارت با ایران را در مقایسه با شرکت‌های داخلی با تیتر اول «تجارت با تنفس مصنوعی» مطرح کرد و فردای آن روز آفتاب یزد هم با تیتر کوتاه «سود کثیف» خبر از موج به کارگیری بیماران اوتیسم در بعضی مشاغل می‌دهد که باعث شده کارفرمایان آنها از این عمل خود سودهایی کسب کنند.
سفارت خون
آخرین روزهای اردیبهشت تیتر اول روزنامه‌ها تحت تأثیر اقدام آمریکا مبنی بر افتتاح سفارت در قدس اشغالی به این موضوع اختصاص دارد، در حالی که عکس یک اغلب روزنامه‌ها نیز از این قاعده مستثنی نیست. جوان نوشت: «جنون صهیونیستی سکوت جهانی»، اعتماد: «سفارت خون» و هفت صبح تیتر زد: «روز خشم»
پرجام
در روز ۳۱ اردیبهشت هم تحت تأثیر جلسه‌ای که محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه با نمایندگان مجلس داشت صفحه اول روزنامه جوان با تیتری «پرجام» آذین شد.
توهم
روزنامه سازندگی در روز دوم خرداد با طراحی صفحه‌ای که خاص این نشریه است، سخنرانی مایک پمپئو در آن مقطع را غیر راهبردی دانست و تیتر زد: «توهم».
با نزدیک شدن به اواسط خرداد و سالگرد درگذشت امام خمینی (ره)، این موضوع در تیتر روزنامه‌ها جای خود را پیدا می‌کند. شرق روز هشتم خرداد به نقل از سید حسن خمینی تیتری مبتنی بر تشویق به صرفه‌جویی زد: «سالگرد امام بدون ریخت و پاش»
به وقت افطار
فردای آن روز مراسم رد دعوت افطاری رئیس جمهور توسط هنرمندان به نشانه حمایت از اقشار ضعیف مردم صورت گرفت، توسط روزنامه جوان با تیتر «به وقت افطار» مورد توجه قرار گرفت. در حالی که نویسنده این گزارش عقیده دارد این رد دعوت افطاری نتیجه رفتار خود روحانی است چرا که او به مردم کم توجهی می‌کند و با سلبریتی ها می‌جوشد در حالی که آنها هم به او پشت کردند.
هیس
در همین روز روزنامه سازندگی تیتر درشت «هیس» را به صفحه اول خود می‌آورد تا ماجرای خبر تجاوز در یکی از مدارس پسرانه تهران از سوی کادر آموزشی آن را در کانون توجه قرار دهد.
هم غزه هم ایران
۱۰ روز بعد در حالی که مراسم روز قدس (آخرین جمعه ماه مبارک رمضان) و سالگرد ارتحال امام خمینی (ره) برگزار شده است، فرهیختگان در صفحه اول خود دو تیتر «هم غزه هم ایران» و «پیام ۱۴ خرداد» را که ماهیت شعارگونه دارد انتخاب کرد.
زندگی در کف و صابون
روز ۲۲ خرداد روزنامه هفت صبح مجدد موضوع گرانی‌ها را مدنظر قرار می‌دهد و تیتر خاص «زندگی در کف و صابون» را بر می‌گزیند که کنایه‌ای به طرح موضوع حباب سکه، دلار و خودرو است.
فعلاً هیچ
قریب به یک هفته مانده به پایان فصل بهار که دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا و کیم جونگ اون، رئیس کره شمالی بعد از یک دیدار، توافقنامه‌ای را امضا می‌کنند. موضوعی که برای رسانه‌های داخلی با اهمیت تلقی می‌شود. در این خصوص جوان تیتر «یک امضای امریکایی دیگر» را انتخاب می‌کند. اعتماد با هوشمندی خاصی در حالی که کلمه «هیچ» طی ماه‌های گذشته در تیتر روزنامه‌ها با بی حاصل بودن توافق برجام گره خورده است، تیتر «فعلا هیچ» برای این دیدار انتخاب می‌کند.
طلبکاری روحانی
جهان صنعت هم به روال عملکرد خود در این سال نقد به دولت را از زوایای گوناگون و به ویژه موضوع ارز مدنظر قرار می‌دهد. این روزنامه در این مقطع دو تیتر «بازی وارونه دولت» و «طلبکاری روحانی» را انتخاب کرد.
اقتصاد تو چال، روحانی توچال
تابستان ۹۷ در حالی آغاز می‌شود که خبر حضور روحانی در یکی از مناطق خوش آب و هوای شمال تهران افکار عمومی را حساس کرده بود. روزنامه وطن امروز در واکنش به این خبر صبح روز ۴ تیر تیتر زد: «اقتصاد تو چال، روحانی توچال»، به غیر از این موضوع در این روزها تب فوتبال آن هم از نوع جام جهانی در کشور داغ بود، در شرایطی که آخرین بازی ایران در روز چهارم تیر تمام شد و ناگزیر به کناره‌گیری شد. صبح روز پنجم به جرأت تمام روزنامه‌ها به این موضوع پرداختند. شرق تیتر «اشک و غرور» را با عکسی که شادمانی یکی از زنان ایرانی هوادار تیم ملی را نشان می‌داد در صفحه اول خود کار کرد. فرهیختگان تیتر زد: «شما صعود کردید به صدر قلب‌ها»، اعتماد با عکسی از سردار آزمون: «سربلند»
اعتیاد زنانه می‌شود
روز پنجم تیر روزنامه ابتکار با تیتر «زنگ تفریحی» به سراغ پرونده اعتیاد در مدارس رفت، موضوعی که چند روز بعد روزنامه آرمان با تیتر «اعتیاد زنانه می شود» آن را پی گرفت در حالی که در هر دو گزارش نسبت به موضوع رشد اعتیاد در سنین پایین هشدار داده شده بود.
پایان عصر بی خبری
روز یازدهم تیرماه خبر انتشار لیست گیرندگان ارز ۴۲۰۰ تومانی و نحوه مصرف آن در کانون توجه افکار مردم قرار گرفت. هفت صبح در این خصوص تیتر اولش را به عبارت «پایان عصر بی خبری» اختصاص داد. در شرایطی که دولت هم به واسطه اختصاص ارز تحت فشار قرار گرفته بود، روحانی در سخنرانی اعلام کرد اگر در شرایط تحریم‌ها فروش نفت ایران تحت تأثیر قرار بگیرد، هیچ تضمینی نیست که کشورهای دیگر بتوانند نفت شأن را از طریق تنگه هرمز صادر کنند. صحبت‌هایی که مورد توجه شخصیت‌های سیاسی داخلی قرار گرفت. روزنامه سازندگی در واکنش به این اظهارات روحانی تیتر: «نفت در برابر نفت» را انتخاب کرد. جوان ابراز خوشحالی قاسم سلیمانی، فرمانده سپاه قدس را نسبت به این موضوع برجسته کرد و با تیتری استنباطی نوشت: «قرار در تنگه»
پیشنهاد غریب آشنا
یکی دو روز بعد مجدد نقدها به سمت دولت از سرگرفته شد، چرا که اروپا در بسته پیشنهادی خود در خصوص تبادلات مالی به دنبال زمان بود، وطن امروز در واکنش به این قضیه تیتر زد: «بسته کش دار»، حسام الدین آشنا هم به عنوان واکنش به شرایط موجود (به ویژه مذاکره آمریکا و کره شمالی) پیشنهاد مذاکره با بخش‌هایی از آمریکا را مطرح کرد که ضد ترامپ هستند. روزنامه آفتاب یزد هم با عکسی کاریکاتوری از او تیتر زد: «پیشنهاد غریب آشنا» که ایهام خاصی در آن بود.
درس خارج
در نهایت در آخرین روزهای داغ تابستان آیت الله خامنه ای طی دیداری با مسئولان وزارت خارجه، راهبردهای سیاست خارجی را برای آنها تبیین کرد. موضوعی که در روزنامه وطن امروز با تیتر اول «درس خارج» برجسته شد.
حالا… یا حالا؟!
دومین ماه از تابستان در حالی شروع شد که سرعت نوسان دلار در بازار آزاد ارز شتاب گرفته بود و ترامپ هم با توئیت هایش قصد داشت مردم و مقام‌های سیاسی داخلی را تحریک کند. روزنامه ابتکار در واکنش به شرایط بازار ارز تیتر زد: «حالا … یا حالا؟!»، روزنامه اعتماد هم ششم مرداد با استفاده از صحبت‌های سردار سلیمانی تیتر زد: «حریف تو منم»، روزنامه ایران به عنوان ارگان دولت با طرح خاصی از چهره ترامپ از تیتر دو سطری «هرگز ایران را تهدید مکن!» استفاده کرد. جوان چند روز بعد دو تیتر «دستور آتش به شبه رسانه‌های ملک و ملکه» و «ترامپلوماسی با افکار عمومی ایران!» را در صفحه اول خود جانمایی کرد.
وعده تهران بدون گدا
روز هفتم مرداد تیتر جوان با عبارت «وعده تهران بدون گدا» به نقل از محمد علی افشانی، شهردار سابق در پیشخوان مطبوعات خودنمایی می‌کرد. فردای آن روز هم تیتر شرق به نقل از سخنگوی شورای نگهبان در خصوص رئیس این نهاد چنین ماهیتی داشت. این روزنامه اصلاح طلب در این خصوص نوشته بود: «آیت الله جنتی حق «وتو» ندارد»
روزگار خاکستری خبرنگاران
روز هفده مرداد که در تقویم ایران به عنوان روز خبرنگار مشهور است نیز در سال ۹۷ مورد توجه سردبیران روزنامه‌های سراسری قرار گرفت. اما به غیر از روزنامه آفتاب یزد که برای این روز طرحی چشم نواز انتخاب کرد و تیتر «روزگار خاکستری خبرنگاران» را برگزید در صفحه اول سایر روزنامه‌ها شکل برجسته ای نداشت.
قصاب کودکان
از روز بیستم خرداد به بعد با محکوم کردن جنایت‌های عربستان در یمن توسط سازمان ملل، موضوع جدیدی در رسانه‌های داخلی مطرح شد. روزنامه اعتماد تیتر «قصاب کودکان» را در این خصوص انتخاب کرد.
محاکمه پوست کلفت
شهریورماه در حالی آغاز شد که دادگاه‌های متهمان به فساد اقتصادی در کشور سر و صدای زیادی به راه انداخته بود. روزنامه وطن امروز درباره دادگاه حمید باقری درمنی تیتر زد: «محاکمه پوست کلفت» در همین شرایط گرانی‌های سرسام آور کالاها هم در کشور به حساسیت این دادگاه دامن می‌زد. روزنامه جوان درباره گران شدن پراید تیتر: «پراید ۳۸ میلیونی دولت دوازدهم» را انتخاب کرد. چند روز بعد ابتکار عبارت «اقتصاد در پوشک» را به عنوان تیتر اول برگزید.
قانع نشدیم
مجلس شورای اسلامی که از وضعیت اقتصادی ناراضی بود تحت فشار افکار عمومی روحانی را نزد خود فراخواند. در حالی که روز هفتم شهریور روزنامه شرق به نقل از نمایندگان مجلس تیتر زد: «قانع نشدیم»، این روزنامه برای این تیتر عکسی قرار داد که نشان می‌داد لاریجانی و علی مطهری در جایگاه ریاست صحن مجلس در حال گفت و گو هستند و روحانی با چهره‌ای که عبوس به نظر می‌رسد در جایگاه سخنرانی مجلس صحبت می‌کند.
کارگران مشغول کار شدند
در همین روزها با فشار رسانه‌های فارسی زبان بیگانه و شبکه‌های اجتماعی موضوع پرداخت نشدن حقوق کارگران نیشکر هفت تپه هم برای افکار عمومی به موضوعی حساس تبدیل شده بود، که در نهایت با ادامه همین فشار مسئولان دولتی به موضوع ورود کردند و ماحصل این قضیه به وعده پرداخت حقوق عقب افتاده آنها منجر شد. روزنامه اعتماد در همین رابطه با عکسی از یک کارگر محلی تیتر زد: «کارگران مشغول کار شدند».
مردم یادتان هست؟!
در همین مقطع جهان صنعت با تیتر «مردم قید میوه را هم بزنند!» و هفت صبح با تیتر اول «عجایب المالیات» مشکلات اقتصادی را برجسته می‌کردند. روزنامه وطن امروز هم با عکسی از اسحاق جهانگیری در زمان مناظره‌های تلویزیونی انتخابات دور دوازدهم ریاست جمهوری جمله‌ای کلیدی «مردم یادتان هست؟!» او را که در خاطره مردم باقی مانده است به تیتر اول خود تبدیل کرد.
نظر شما