به گزارش خبرنگار مهر، اولویه روآ، نویسنده و پژوهشگر ارشد در «مرکز ملی تحقیقات علمی فرانسه» (CNRS) و از جمله نظریه پردازان شناخته شده حوزه سیاسی و اجتماعی اخیراً در دو مصاحبه‌ای که انجام داده به موضوع تغییرات اساسی در فرهنگ اجتماعی فرانسه پرداخته است. او در این گفت‌وگوها اشاره کرد که: امروز در جامعه‌ای به سر میبریم که از نظر فرهنگی دیگر مسیحی نیست.
وی در مصاحبه نخست با هفته نامه ماریان در همین ارتباط می‌افزاید: مدت مدیدی بود که اروپا به رغم کاهش اعتقادات دینی کماکان از فرهنگی بر پایه ارزش‌های مسیحی به حیات خود ادامه می‌داد، اما شاهد آن هستیم که از دهه ۶۰ میلادی این روند سیر نزولی به خود گرفته است. البته کاتولیک‌ها کماکان می‌خواهند که به حرف‌هایشان توجه شود اما می‌دانند که چنین نیست.
روآ در این مصاحبه در خصوص اینکه آیا مسیحیان در اروپا (و فرانسه) به اقلیت دینی مانند سایر اقلیت‌های دینی مبدل شده‌اند، می‌گوید: مسیحیان اولین افرادی هستند که با هم سطح قرار دادن آنها با مسلمانان یا یهودیان مخالفت می‌کنند. آنها هر چند می‌دانند که اعمال مذهبی آئین مسیحیت چندان رعایت نمی‌شود اما کماکان مسیحیت را به دلایل تاریخی و فرهنگی مذهب غالب می‌دانند و معتقدند که جامعه اروپای غربی هویت مسیحی خود را حفظ کرده است. از آن طرف همه می‌بینند که کلیساها خالی است و از کشیش‌های آفریقایی برای این اماکن استفاده می‌شود. اگر بخواهیم شاخص مسیحیت را اعتقاد به خدا و پیروی دستورات کلیسایی بدانیم عملاً آنها در اقلیت هستند. کاتولیک‌های از فشار و آزار لائیک‌ها همچنین از نوعی لائیسیته دگماتیک صحبت می‌کنند اما در دل خود از خیانت جامعه بی دین به خود ناراحتند. آنها مایلند به حرف‌هایشان گوش داده شود اما می‌دانند که چنین چیزی رخ نمی‌دهد. لذا می‌توان گفت امروز در جامعه‌ای زندگی می‌کنیم که از نظر فرهنگی دیگر مسیحی نیست. تلخی کار برای کلیسا در این نکته است.
این پژوهشگر در مصاحبه دیگری با هفته نامه نوول ابسرواتور نیز در همین ارتباط به همین موضوع پرداخته و به طور مثال در پاسخ به سوالی در مورد اینکه با کم رنگ شدن مسیحیت ما (غرب) چه پاسخی در برابر (گسترش) اسلام داریم، می‌گوید: در این خصوص دو شیوه نا مناسب اتخاذ می‌شود که یکی از آنها مخالف نشان دادن اسلام با ارزش‌های لیبرال (مانند سکولاریسم، فمینیسم، حقوق همجنس گرایان و …) می‌باشد و دوم مغایرت آن با ارزش‌ها و هویت مسیحی اروپاست. این در حالی است که ارزش‌هایی مورد قبول کلیسای کاتولیک خود در مغایرت با ارزش‌های لیبرالی است. در بسیاری از زمینه‌ها (مانند آزادی بیان، توهین به مقدسات دینی، تساوی زن و مرد، همجنس گرایی و…) مسیحیان معتقد به مسلمانان (بیش‌تر از لیبرال‌ها) نزدیکترند. ضمن اینکه نباید فراموش کرد که این مسلمانان نبودند که در اعتراض به ازدواج همجنس گرایان در خیابان‌ها دست به تظاهرات زدند بلکه مسیحی‌ها بودند. پس چگونه می‌توان تضادهای موجود بین ارزش‌های مسیحی و ارزش‌های اروپای لیبرال را نادیده گرفت؟
وی در بخش دیگری در مورد مسلمانان نیز می‌گوید: اسلام در فرانسه از أواخر دهه ۸۰ میلادی با ظهور پدیده حجاب در فرانسه بیش از پیش دیده شد و به این ترتیب کسی که پیشتر در فرانسه مهاجر شناخته می‌شد این بار با عنوان مسلمان معرفی شد. اما این اتفاقات از بیرون نیز با طرح موضوع نامزدی ترکیه برای پیوستن به اتحادیه اروپا در سال ۱۹۸۷ که هیچ گاه کم‌ترین بختی برای موفقیت نداشت، تقویت شد. اگر چه برخی از نمایندگان پارلمان اروپا برای جلوگیری از این امر خواستار درج ریشه‌های مسیحی اروپا در قانون اساسی اروپا بودند، هدف این کار صرفاً کنار زدن ترکیه بود که تازه در آن زمان ترکیه لائیکی بود که حجاب در دانشگاه‌هایش را ممنوع کرده بود. بر اساس نظرسنجی‌های صورت گرفته امروز تمام آن‌هایی که خود را مسیحی معرفی می‌کنند غالباً به اعمال و دستورات دینی مسیحیت عمل نمی‌کنند.
وی همچنین به نقش پوپولیستها در انتخابات مختلف برای جذب آرای مسیحیان (مثلاً آمریکا یا برزیل) اشاره کرده و می‌گوید: سو تفاهم بزرگ در این خصوص در این نکته است که پوپولیستها طرفدار هویت مسیحی هستند نه مسیحیت. آنها از اروپای مسیحی صحبت می‌کنند فقط برای اینکه بگویند اروپا مسلمان نیست بدون اینکه بتوانند از حد برگزاری پیک نیک با سوسیس خوک یا شراب قرمز فراتر روند. همین موضوع هویت مسیحی است که به کاریکاتوری برای مسیحیت مبدل گردیده است. با این حال کلیسای مسیحی (با حمایت ضمنی از پوپولیستها) امیدوار است که پوپولیستها بتوانند قوانینی را وضع کنند تا مذهب و قوانین دینی را به جامعه باز گردانند. اما این محاسبه غلطی است زیرا مردم برای مقابله با نخبگان، تکنوکراتهای بروکسل (اروپایی) و مسلمانان به پوپولیست ها رأی می‌دهند.
این پژوهشگر فرانسوی در خصوص کاهش رفتار دینی در اروپا می‌گوید: همه جا در اروپا انجام اعمال دینی با کاهش روبه‌روست. شمار افراد عامل به مسیحیت در اروپا ۵ تا ۱۰ درصد بیش‌تر نیست این در حالی است که شمار بی دین‌ها طی ده سال گذشته از ۶ درصد به ۱۴ درصد افزایش یافته است. البته این وضعیت در جهان اسلام (به ویژه ایران) حتی ترکیه و تونس مشهود است به همین دلیل هم السیسی در مصر اخیراً تصمیم گرفته است که بی دینی را مشمول مجازات قرار دهد.
وی در پایان در پاسخ به این سوال که حال با تمام این توضیحات آیا می‌توان گفت که اروپا کماکان مسیحی است یا نه، می‌گوید: اروپا مسیحی بوده و آثاری از آن مشهود است اما دیگر نیست. کلیسای مسیحی امروز با بحران‌های جدی روبروست و مسائلی مانند رسوایی‌های کودک آزاری و فساد از آن جمله می‌باشد از همین رو مشروعیت خود را برای چنین جایگاه مهمی را از دست داده است.
معرفی اولیویه روآ
اولیویه روآ متولد ۱۹۴۹ در یک خانواده پروتستان فرانسوی است و در زمینه فلسفه و مطالعه زبان‌های شرقی موفق به گرفتن مدرک دکترا در فلسفه و همین طور علوم سیاسی شد. اولیویه روا همچنین در انستیتوی ملی زبان‌های شرقی (اینالکو) پاریس زبان فارسی را فرا گرفت.
وی در سال ۱۹۸۸، مشاور دفتر هماهنگی‌های افغانستان سازمان ملل متحد بوده و در زمره معدود کسانی است که مدتی زیادی را در میان قبایل و مردم افغانستان سپری کرده و به گونه‌ای ملموس، با نحوه زندگی دهقانان افغانی آشنا شده است. وی تز دکترای خود را درباره «جامعه در افغانسان معاصر» گذراند. روا استاد مدرسه مطالعات عالی در علوم اجتماعی و انستیتوی ملی زبان‌های زنده شرقی است (اینالکو) و یکی از برجسته‌ترین کارشناسان مسائل افغانستان است و در زمینه مسائل اسلام سیاسی، خاور میانه و آسیای مرکزی نیز تحقیقاتی دارد. تخصص وی در مسائل پیرامون رابطه بین دین و سیاست و همچنین مباحثِ مربوط به اسلام سیاسی و تأثیرات آن بر جوامع اروپایی و اسلامی از او چهره‌ای برجسته در میان متخصصان جنبش‌های جدید اسلامی ساخته است.
اولیویه روا از سال ۲۰۰۹ استاد دانشگاه اروپایی فلورانس در ایتالیا است. علاوه بر این، روا مقالات بسیاری درباره روابط خارجی ایران نوشته است و این نوشته‌ها، پایه گذار موج جدیدی از تحقیقات ایرانشناسی از انقلاب شده است. از الیویه روا کتب و مقالات زیادی در زمینه مسائل اسلام سیاسی معاصر به چاپ رسیده است که برای نمونه، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
«جهاد و مرگ»، «جذابیت جهانی دولت اسلامی»، «افغانستان: اسلام و نوگرایی سیاسی»، «شکست اسلام سیاسی»، «اسلام در آسیای جنوبی; دیدگاه منطقه ای»، «ترمیدور ایران با همکاری ژان فرانسوا بیارت و فریبا دلخواه»، «قومیت و سیاست در آسیا مرکزی»، «طلاب و علما در مقاومت افغانستان»، و....
این گزارش را رایزنی فرهنگی ایران در پاریس تهیه کرده و برای انتشار در اختیار خبرگزاری مهر قرار داده است.
نظر شما