حسین شیخ رضایی، عضو هیأت علمی مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور و همچنین مدیر نشر کرگدن در گفت‌وگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: برای برپایی نمایشگاه کتاب سال ۹۸ ثبت نام از ناشران بسیار دیر یعنی در اواخر اسفند سال گذشته (۱۳۹۷) انجام شد و امسال هم قرار است که به دلیل عدم همزمانی با ماه رمضان، نمایشگاه ۱۰ روز زودتر یعنی در چهارم اردیبهشت افتتاح شود.
وی افزود: نشر کرگدن برای حضور در نمایشگاه ثبت نام کرده است، اما تا امروز (یعنی ۲۶ فروردین) مشخص نکرده‌اند که بالاخره غرفه‌ای به ما تعلق می‌گیرد یا خیر؟ تماس مکرر با اتحادیه ناشران هم فایده‌ای دربر نداشته چرا که یا کسی پاسخگو نیست یا اینکه می‌گویند چند روز دیگر مشخص می‌شود. در این فاصله اندک تا روز افتتاحیه نمایشگاه من به عنوان مدیر یک انتشارات هنوز نمی‌دانم که غرفه‌های ناشران تعیین شده یا خیر تا بتوانم برنامه‌ریزی درستی برای حضور مناسب در نمایشگاه داشته باشم.
بی‌نظمی‌هایی که هرسال تکرار می‌شوند
شیخ رضایی ادامه داد: نمی‌دانم چرا هر سال اتحادیه ناشران و کتابفروشان و نهاد برگزار کننده با این آشفتگی نمایشگاه را برگزار می‌کنند؟ اگر هم بر فرض تا چند روز آینده مساله غرفه‌های ناشران مشخص شود، چطور می‌توان مثلاً برای حضور میهمانان برنامه‌ریزی کرد؟ همانطور که می‌دانید وضعیت صنعت نشر کشور روزهای خوبی را سپری نمی‌کند و اقتصاد کتاب در امسال بحرانی خواهد بود. به همین دلیل شرکت در نمایشگاه برای همه ناشران اتفاقی مهم و حیاتی است، چرا که بخش مهمی از فروش سالیانه‌شان در نمایشگاه انجام می‌شود. با توجه به این شرایط، این بی‌نظمی که حتی کسی نیست تا خبری درباره موافقت با حضور یا عدم حضور ناشران در نمایشگاه بدهد، عجیب و تأسف آور است.
نشر کرگدن برای حضور در نمایشگاه کتاب امسال ثبت نام کرده است، اما تا امروز (یعنی ۲۶ فروردین) مشخص نکرده‌اند که بالاخره غرفه‌ای به ما تعلق می‌گیرد یا خیر؟ تماس مکرر با اتحادیه ناشران هم فایده‌ای دربر نداشته و کسی پاسخگو نیست مدیر نشر کرگدن همچنین هویت نمایشگاه کتاب تهران را نیز نامعلوم خواند و گفت: نمایشگاه کتاب تهران پدیده منحصر به فردی است و مانند بقیه اتفاق‌ها ماهیت و هویت مشخصی ندارد اکنون چند سال است که درباره مکان برگزاری آن بحث و جدل می‌شود. بعد از چند سال برگزاری در مصلی، برای یک دو دوره محل برگزاری را به شهرآفتاب انتقال داده و بعد دوباره آن را به مصلی برگرداندند. جالب آنکه در هر دو مکان زیرساخت‌ها مناسب نیست و نمی‌توانند راه چاره‌ای برای جلوگیری از ورود آب به غرفه‌ها در صورت بارانی بودن روزهای برگزاری نمایشگاه، پیدا کنند. برای مساله بغرنج دسترسی به نمایشگاه هم هنوز که هنوز است راه چاره‌ای پیدا نکرده‌اند.
این عضو هیأت علمی مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور، شیوه حضور صنف‌های غیر از نشر در نمایشگاه کتاب را نیز نابسامان خواند و ادامه داد: احتمالاً مانند صدا و سیما به نمایشگاه کتاب هم دستور داده‌اند که خودش باید هزینه‌های خودش را دربیاورد. به همین دلیل هم مخاطب از درب ورودی مصلی تا شبستان باید تعداد زیادی از غرفه‌های صنف‌های دیگر مثل شرکت‌های خدمات ارتباطی و… را تحمل کند.
شکل برگزاری نمایشگاه کتاب تهران زننده است
شیخ رضایی اضافه کرد: شکل برگزاری نمایشگاه کتاب واقعاً زننده است. نه فضای مناسبی برای نشستن وجود دارد و نه فضای درخوری برای عرضه کتاب. همیشه هم بدترین و نامناسب‌ترین فضاها را به بخش کودک و نوجوان اختصاص می‌دهند. آنها در روزهای آفتابی باید گرما را تحمل کنند و در روزهای بارانی آب گرفتگی غرفه‌ها را. در هر دوره هم وضعیت برگزاری نمایشگاه نامنظم و زننده بوده و هر سال هم مسئولان دلایلی را برای نابسامانی‌ها می‌آورند، اما سال بعد هیچ تغییری در روند برگزاری رخ نمی‌دهد.
مترجم کتاب «علم، جامعه، اخلاق: جستارهایی در ابعاد اجتماعی و اخلاقی علم» ضابطه حضور ناشران در نمایشگاه کتاب را هم نامناسب توصیف کرد و گفت: تنها دلیل حضور ناشران در نمایشگاه کتاب مساله فروش است، اما از آن طرف در همه دوره‌های برگزاری شاهد بوده‌ایم ناشرانی که کتابسازی کرده و یا در کار چاپ کتاب‌هایی هستند که مجوز نشرش باطل شده، غرفه‌های بزرگی می‌گیرند و ناشرانی که کتاب‌های خوب تولید می‌کنند یا در نمایشگاه حضور ندارند و یا متراژ غرفه‌ای که به آنها تعلق می‌گیرد، کم و در جای نامناسبی است.
شکل برگزاری نمایشگاه کتاب واقعاً زننده است. نه فضای مناسبی برای نشستن وجود دارد و نه فضای درخوری برای عرضه کتاب. همیشه هم بدترین و نامناسب‌ترین فضاها را به بخش کودک و نوجوان اختصاص می‌دهند به باور شیخ رضایی نمایشگاه کتاب در ساخت جریان فرهنگی برای معرفی کتاب نیز ناتوان است. او در این باره نیز اشاره کرد: شما به عنوان مخاطب نمی‌توانید جریان فرهنگی خاصی را در کنار نمایشگاه کتاب تهران ببینید که بتواند کتاب را به خوبی معرفی کند. جلسات جنبی نمایشگاه نیز مطلوب نیست و به صورت «از سر بازکنی» برگزار می‌شوند. به طور کل شیوه برگزاری نمایشگاه کتاب تهران به عنوان مهم‌ترین اتفاق فرهنگی در کشور به هیچ عنوان مطلوب و مناسب شأن کشور نیست.
رویدادهای مربوط به کتاب باعث تضعیف اقتصاد نشر می‌شوند
شیخ رضایی در بخش دیگری از این گفت‌وگو شیوه برگزاری عموم رویدادهای مربوط به کتاب در ایران را نامناسب خواند و اضافه کرد: بی‌نظمی در برگزاری رویدادهای فرهنگی فقط محدود به نمایشگاه کتاب تهران نمی‌شود. سال گذشته یکی از کتاب‌های نشر کرگدن برگزیده جایزه کتاب سال شد. از ناشر و مترجم کتاب برای حضور در آئین اختتامیه در تالار وحدت دعوت کردند. در این مراسم هم که هرسال توسط خانه کتاب که زیر نظر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، برگزار می‌شود بی‌نظمی خاصی به چشم می‌خورد.
مترجم کتاب «فلسفه ذهن، یک راهنمای مقدماتی» برگزاری همه رخدادهای مربوط به کتاب در ایران را نامناسب توصیف کرد و گفت: بی‌نظمی‌ها در برگزاری مراسم اختتامیه جایزه کتاب سال نیز هر سال تکرار می‌شود. ببینید تالار وحدت که آماده برگزاری مراسم است و اسامی برگزیده‌ها نیز مشخص، چرا متولی نمی‌تواند مراسم را به نحوی مطلوب برگزار کرده و با احترام از میهمانان دعوت کند؟ چرا نمی‌توانند تدبیری برای کنترل جمعیت داشته باشند؟ چرا از تعیین محل نشستن میهمانان عاجزند تا درگیری برای حضور در مراسم بوجود نیاید؟ اصولاً رخدادهای کتابی در ایران نامناسب و ضعیف برگزار می‌شوند. وضعیت برگزاری نمایشگاه‌های استانی کتاب نیز تعریفی ندارد. این مسائل بر دیده شدن کتاب‌ها تأثیر گذاشته و باعث تضعیف اقتصاد نشر می‌شود.
تازه‌های نشر کرگدن برای نمایشگاه کتاب امسال
مدیر نشر کرگدن در بخش انتهایی این گفت‌وگو درباره تازه‌های این انتشارات در نمایشگاه کتاب امسال گفت: در نمایشگاه کتاب امسال اگر حضور داشته باشیم سه عنوان کتاب تازه را در کنار دیگر کتاب‌های نشر کرگدن به مخاطبان عرضه خواهیم کرد: «درباب حذف احزاب سیاسی» نوشته سیمون وی و ترجمه سنبل رشیدی، «سه فلسفه زندگی» نوشته پیتر کریفت و ترجمه بتول قزل‌بیگلو و «نظریه معرفت در پدیدارشناسی: هوسرل، هایدگر، مرلوپونتی» نوشته هنری پیترزما و ترجمه فرزاد جابرالانصار.
رخدادهای کتابی در ایران نامناسب و ضعیف برگزار می‌شوند. وضعیت برگزاری نمایشگاه‌های استانی کتاب هم تعریفی ندارد. این مسائل بر دیده شدن کتاب‌ها تأثیر گذاشته و باعث تضعیف اقتصاد نشر می‌شود شیخ رضایی در معرفی این آثار اشاره کرد: کتاب «در باب حذف احزاب سیاسی» کتاب کوچک و کلاسیکی است که نویسنده در آن استدلال می‌کند که وجود احزاب سیاسی به لحاظ اخلاقی قابل توجیه نیست. در کتاب دوم نیز نویسنده به طور مفصل به نظریه معرفت در سنت پدیدارشناسی پرداخته و نظریات سه فیلسوف مهم و اثرگذار یعنی هوسرل، هایدگر و مرلوپونتی را بررسی می‌کند تا نشان دهد که هرکدام از این اندیشمندان درباره معرفت چه گفته‌اند و چه پاسخ‌هایی به شکاکیت داده‌اند؟
وی در پایان گفت: معمولاً مسائل معرفت در سنت فلسفه تحلیلی بررسی شده اما تفاوت این کتاب در پرداخت این مبحث در سنت پدیدارشناسی است. کتاب «سه فلسفه زندگی» نیز در حوزه فلسفه عملی و معنای زندگی قرار می‌گیرد. نویسنده در این اثر سه کتاب از عهد عتیق یعنی «جامعه»، «کتاب ایوب» و «غزل غزل‌های سلیمان» را انتخاب و سعی کرده از دل این کتاب‌ها سه رویکرد و سه معنای زندگی را بیرون بکشد و بگوید که این کتاب‌ها در دوران معاصر نیز حرفی برای گفتن دارند و مباحث‌شان مربوط به قرون اولیه نیست.
نظر شما