به گزارش خبرگزاری مهر، نمایشگاه بین‌المللی قرآن، چهارم خردادماه به کار خود پایان داد؛ رویدادی که درباره نحوه برگزاری و کیفیت آن، بحث‌های متعددی مطرح بوده است. در سال‌های نه‌چندان دوربخش هنری نمایشگاه جز پرمخاطب‌ترین بخش‌های آن بود، زیرا عوامل جذابیت این بخش شکل و ساختاری صحیح داشت، اما در دوره‌های اخیر به‌ویژه امسال این بخش فروغ چندانی ندارد و عوامل این افول را می‌توان در چند نکته بررسی کرد. برای مثال اگر آثار خوشنویسی دوره بیست‌وهفتم را با دوره دهم مقایسه کنیم متوجه کوچک‌ترین تغییری نخواهیم شد. این مسئله سبب شده تا مخاطبان ثابت نمایشگاه قرآن از تماشای آثار تکراری خسته شوند و این بخش بازدید کمتری داشته باشد و البته برخی تابلوهای ارائه شده در نمایشگاه برای برخی مخاطبان خاص ارائه شده‌اند و برای همین نباید توقع داشت تا هر بیننده‌ای با آن ارتباط برقرار کند و همین امر به تبع در بحث فروش آثار نیز تأثیرگذار است.
قسمت دیگری از بخش هنری نمایشگاه به وسایل صحنه سریال‌های تاریخی سیما اختصاص دارد. این قسمت نیز در مقایسه با چند دوره پیش افت کیفی محسوسی پیدا کرده است. در سال‌های قبل نیز سالنی بزرگ که در آن‌ها وسایل صحنه سریال‌های «مختارنامه» یا «یوسف پیامبر» به نمایش درمی‌آید، وجود داشت اما امسال این ابزارآلات فرسوده در یک راهروی نهایتاً ۱۰ متری در معرض دید عموم قرارگرفته است و به همین جهت باید از مسئولان پرسید که این ابزارها می‌توانند چه جذابیتی برای بازدید کنندگان داشته باشند.
ابراهیم سعید زاده که ۴۵ ساله است درباره این بخش از نمایشگاه می‌گوید: سال‌هاست به نمایشگاه قرآن می‌آیم، اما هرسال بخش هنری آن را فرسوده‌تر از سال‌های قبل می‌بینیم. همین امر سبب شده تا احساس کنم مسئولان قصد دارند صرفاً یک بخش هنری برگزار کرده باشند، و برگزاری ضعیف یک بخش، هیچ جذابیت و لذتی برای بازدیدکنندگان این رویداد به همراه ندارد. درباره بخش ابزارآلات صحنه سریال‌های تلویزیونی نیز باید بگویم بیش از این‌که این قسمت شبیه بخش هنری باشد بیشتر شبیه سمساری است و وسایلی که برای نمایش انتخاب شده‌اند به‌شدت مستعمل‌اند.
وی افزود: درباره بخش خوشنویسی نمایشگاه هم بهتر است چیزی نگویم، چون به‌شخصه اثر جدیدی در آن مشاهده نکرده‌ام، البته قبول دارم در خوشنویسی برخی آیات به‌عنوان پایه در خوشنویسی بارها تکرار می‌شوند، اما به نظر این شکل نمایش آثار خوشنویسی حداقل برای مخاطبان عام نمایشگاه هیچ‌گونه جذابیتی ندارد.
اولین شاخصه برای هر بازدیدکننده‌ای، جذابیت ظاهری است که متأسفانه این بخش فاقد آن است، اما درباره بخش کاریکاتور هم باید تأکید کرد؛ چهره‌هایی که برای نمایش در این بخش انتخاب شده‌اند تکرار مکررات‌اند و هیچ جذابیتی برای بازدیدکنندگان ندارند، به‌ویژه چهره ترامپ را بارها در نمایشگاه‌های مختلف مشاهده کرده‌ایم، البته بنیاد روایت فتح درباره اکران این کاریکاتورها در نمایشگاه قرآن اظهار کرد که این آثار در آرشیو روایت فتح است و مسئولان بخش هنری نمایشگاه بدون هماهنگی و کسب اجازه این آثار را در معرض دید عموم قرار داده‌اند.
درباره بخش کاریکاتور نکته دیگری که توجه را به خود جلب می‌کند توضیحات بلند بالای زیر هر تصویر است که ظاهراً قرار است توضیح تکمیلی برای هر اثر باشد در صورتی‌که هر اثر باید گویای محتوایش باشد.
بخش عکس نمایشگاه دقیقاً همان رویکرد بخش خوشنویسی را پیموده است و عکس‌هایی که در این قسمت می‌بینیم، تصویرگر بخش‌هایی از فیلم‌هایی نظیر اخراجی‌ها، رسوایی، مختارنامه، بادیگارد و… هستند، البته با وجود تکرار فکر می‌کنم حداقل در جذب تماشاگر، این قسمت بیشتر مورد توجه مخاطبان قرار گیرد، چون با دیدن برخی از صحنه‌ها، تصاویری آن آثار در مقابل دیدگانشان جان می‌گیرد.
مهدی حسن‌پور، ۳۰ ساله درباره بخش هنری نمایشگاه می‌گوید: بخش هنری نمایشگاه نسبت به سال‌های قبل افت فاحش کمی و کیفی دارد، اما به‌هرحال بخش عکس نمایشگاه از نگاه من، یکی از قسمت‌های نسبتاً جذاب است که نظر بازید کننده را بیشتر به سمت خود سوق می‌دهد و البته کارگاه‌های بخش هنری هم چندان برای مخاطب جذاب نیست، چون مردم دوست دارد در خلق آثار هنری درگیر شوند.
امسال هم مانند سال‌های گذشته برخی هنرمندان در بخش هنری مشغول به فعالیت‌اند و آثار هنری گوناگونی را در لحظه برای مخاطبان خلق می‌کنند. که این بخش سبب توقف کوتاهی در میان بازدیدکنندگان می‌شود و البته به ندرت شاهد خرید آن‌ها از این محصولاتیم و البته عمده اساتیدی که در این نمایشگاه حضور دارند از چهره‌های برجسته و سرشناس عرصه‌های هنری نیستند. در بسیاری از هنرهای کارگاهی مثل خوشنویسی بازدید کننده با نگارش یک کلمه گام ابتدایی را برای تجربه هنری بر می‌دارد و اما در نمایشگاه قرآن چنین چیزی مشاهده نمی‌شود و گویی برگزاری این کارگاه‌ها یک رفع تکلیف در این زمینه است.
اما بخش نقاشی، نمایشگاه را باید مهجورترین قسمت آن توصیف کرد که در آن تنها چند اثر کلیشه‌ای به نمایش درآمده است و اغلب تابلوهای رنگ بویی از ماه ضیافت قرآن ندارند و بیشتر به مفهوم ایثار و شهادت پرداخته‌اند.
جاوید سحرخواه بازدید کننده‌ای که ۵۵ ساله است درباره این آثار می‌گوید: ماه رمضان در جهان اسلام، ماه شادی و جشن است، پس باید یاد بگیریم با زبان شادی مضامین قرآنی را به مخاطبان منتقل کنیم، اما آن چیزی که در بخش هنری به‌ویژه در حوزه نقاشی و عکس شاهدش هستیم بیانگر چنین اتفاقی نیست، معضلی که بارها نسبت به آن تذکر داده شده، اما نمی‌دانم، چرا هیچ‌گاه رفع نمی‌شود.
وی ادامه داد: من چندی پیش از یک نمایشگاه هنری در کشور مالزی دیدن کردم. در آنجا لحظات بسیار شادی را در نمایشگاه تجربه کردم، اما در عموم نمایشگاه‌های ایرانی، چنین اتفاقی رخ نمی‌دهد، البته خوشبختانه این موضوع در بخش کودک و نوجوان درک شده است، اما مخاطب بزرگسال هم نیاز به شادی و امید دارد.
در ادامه این گزارش با علی تن مسئول بخش هنری نمایشگاه و چند تن از اساتید هنری این قسمت، گفت‌وگویی انجام‌شده که مشروح آن را در زیر می‌خوانید.
علی تن مسئول، بخش هنری بیست‌وهفتمین نمایشگاه بین‌المللی قرآن درباره فعالیت‌های این بخش، اظهار کرد: بخش هنری نمایشگاه بیست‌وهفتم شامل قسمت‌های متنوعی است. ابتدا بخش هنرهای تجسمی که در آن هنرهایی چون خوشنویسی، کاریکاتور و نقاشی‌خط اکران شده‌اند. همچنین آثار هنری در قالب صنایع دستی در نمایشگاه عرضه شده‌اند. در این نمایشگاه، همچنین گالری عکسی از فیلم‌ها و سریال‌های تاریخی و دینی وجود دارد، البته گالری عکس اکساسوار صحنه برخی سریال‌های تاریخی هم در معرض دید علاقه‌مندان قرار گرفته است. نمایش خیابانی، یکی دیگر از فعالیت هنری نمایشگاه بیست‌وهفتم است. در این دوره ۶۵ اجرا توسط گروه‌های نمایشی اجرا شد و این نمایش‌ها توسط سه گروه به نمایش درآمدند.
تن درباره کارگاه‌های هنری نمایشگاه نیز اظهار کرد: کارگاه‌های هنری، همچون سال‌های قبل در نمایشگاه برپا شد. با این تفاوت که قرار بود امسال تنوع اجرا و استاد داشته باشیم. در ضمن به لحاظ کمی، هیچ‌گونه کمبودی نسبت به سال گذشته نداشته‌ایم، اما از بعد کیفیت، تلاش کرده‌ایم رشدمان محسوس باشد. دلیل این اتفاق حضور اساتیدی است که در این دوره تلاش کرده‌ایم از حضورشان در بخش‌های هنری نمایشگاه بهره بگیریم. درباره کارگاه‌ها نیز باید بگویم ما سال گذشته ۲۰ کارگاه در نمایشگاه برگزار کردیم و امسال هم تلاش کردیم در این زمینه پیشرفت داشته باشیم، هرچند برخی محدودیت‌ها دست ما را برای تولید آثار جدید بسته است.
وی در پایان درباره نحو حضور آثار تأکید کرد: در بخش هنرمندان آزاد، فراخوانی اعلام کرده‌ایم تا تمام هنرمندانی که خواهان حضور آثارشان در نمایشگاه هستند، برای ما اثر ارسال کنند. خوشبختانه استقبال به اندازه‌ای بود که ما مجبور به انتخاب در این زمینه شدیم. این امر نشان می‌دهد هنرهای قرآنی علاقه‌مندان فراوانی در سراسر ایران دارد و تنها کافی‌است آن‌ها را شناسایی و حمایت کرد.
ابراهیم حمزه، خوشنویس درباره چرایی حضورش در نمایشگاه قرآن اظهار کرد: از ۱۰ سالگی خوشنویسی را به صورت جدی آغاز کردم و تا به امروز بیست‌وپنج سال است که نستعلیق و شکسته کار می‌کنم. درباره حضورم در نمایشگاه قرآن هم باید بگویم ۱۰ دوره حضور در نمایشگاه را تجربه کرده‌ام و در دوره‌های بعد نیز اگر دعوت به عمل آید با کمال میل در نمایشگاه حاضر خواهم شد. امسال دو اثر در نمایشگاه قرآن دارم که یکی نستعلیق و دیگری شکسته است. در خط اول اسماءالحسنی را کار کرده‌ام و در اثر دیگرم هم آیه شریفه «وَإِن یَکَادُ الَّذِینَ کَفَرُوا لَیُزْلِقُونَکَ بِأَبْصَارِهِمْ لَمَّا سَمِعُوا الذِّکْرَ وَیَقُولُونَ إِنَّهُ لَمَجْنُونٌ» را خوشنویسی کرده‌ام. در ضمن در کنار حضور اثر به عنوان استاد نیز در نمایشگاه حضور دارم و هر روز کارگاه خوشنویسی برگزار می‌کنم.
این خوشنویس با بیان این‌که آثارش به صورت تخصصی برای نمایشگاه قرآن نوشته می‌شود، گفت: همیشه سعی کرده‌ام آثاری که قرار است در نمایشگاه شرکت کند، به صورت ویژه خوشنویسی شده باشد، برای همین از کارهای آرشیوی در نمایشگاه استفاده نمی‌کنم و همیشه کارم به صورت تخصصی برای همین رویداد خلق شده است. نکته دیگری که می‌خواهم به آن اشاره کنم این است که من از راه خوشنویسی ارتزاق نمی‌کنم، بلکه این هنر را تنها برای آرامش خود انجام می‌دهم، چون نگارش آیات قرآن، لذتی به همراه دارد که نمی‌توان آن را با توصیف کرد.
وی در پاسخ به این سوال که چرا خوشنویسان تنها آیات قرآن را اسماً الحسنی را خوشنویسی می‌کنند؟ چنین پاسخ داد: خوشنویسی آیات قرآن، ریشه در تاریخ دارد، برای همین هم امروز چنین خصیصه در خوشنویسی دیده می‌شود، اما یک نکته در این میان وجود دارد، آن هم این‌که عموم علاقه‌مندانی که خواهان خرید آثار خوشنویسی هستند، بیشتر خریدار کارهایی هستند که در آن‌ها آیات قرآن خوشنویسی شده است، برای همین، طبیعی است که گرایش به سمت آیات قرآن در بین خوشنویسان بیشتر باشد.
حمزه در پایان گفت: هر روز در کارگاه‌هایی که برگزار می‌کنم نزدیک به ۲۰ اثر را خوشنویسی می‌کنم. این آثار را هم عموماً در قالب یک نمایشگاه به نمایش درمی‌آورم، همچنین سعی می‌کنم آثار تولیدی را به امکان مذهبی یا انقلابی هدیه کنم.
فضل‌الله فیضی، خوشنویس و منبت‌کار در گفت‌وگو با ستاد خبری نمایشگاه؛ از نمایشگاه بیست‌وهفتم قرآن مأمنی برای هنرمندان نام برد و گفت: بیش از ۱۵ دوره است که در نمایشگاه حضور پیدا می‌کنم. این مسئله نیز هیچ ربطی به مسائل مالی ندارد، چون بیرون از نمایشگاه شاید به لحاظ مادی می‌توانستم بیشتر درآمدزایی داشته باشم، اما این محل فضایی دارد که هر هنرمندی که علاقه‌مند به قرآن است، دوست دارد آن را تجربه کند. در حقیقت نمایشگاه قرآنی محلی است که برای علاقمندان قرآنی ایجاد انگیزه و ایده می‌کند تا کارهای بهتری خلق کنند. حداقل برای من این‌گونه بوده، چون هر ساله در نمایشگاه بهترین کارهایم را خلق می‌کنم.
وی افزود: نکته تأسف‌آور برایم این است که چرا چنین نمایشگاهی هر سال از کمیت و کیفیتش کاسته می‌شود، درصورتی‌که بهترین محلی که در آن می‌توان کار قرآنی انجام داد، نمایشگاه قرآن است، اما متأسفانه هرگاه قرار است صرفه‌جویی صورت گیرد، اولین جایی که به ذهن می‌رسد مراکز قرآنی است. نکته دیگر این‌که مسئولان هنری هم علاقه‌ای برای فعالیت قرآنی نشان نمی‌دهند و به نوعی کارکردن در این حوزه را برای خود مفید نمی‌دانند، پس در چنین شرایطی، طبیعی است نمایشگاه قرآن هر ساله از کمیت و کیفیتش کاسته می‌شود.
این هنرمند درباره چرایی به وجود آمدن چنین اتفاقی گفت: به نظرم دلیل اصلی به وجود آمدن چنین فضایی را در عملکرد مسئولان باید جست‌وجو کرد، چون آن‌ها با کردارشان به نوعی مردم را از این موضوعات دور کرده‌اند، درصورتی‌که اگر فرهنگ قرآنی در همه اقشار مورد توجه قرار گیرد شاهد خواهیم بود موضوعات قرآنی از پرمخاطب‌ترین بخش‌هایی هستند که در کشورمان وجود دارد.
وی در پایان با بیان این‌که هنرمندان قرآنی جز مظلوم‌ترین اقشار در میان هنرمندان هستند، گفت: متأسفم این را می‌گویم، اما هنرمندانی که در حوزه قرآن کار می‌کنند، مظلوم‌ترین اقشار در میان هنرمندان هستند، چون هنر آن‌ها عموماً خریدار لازم را ندارد، حتی ما در برپایی نمایشگاه اختصاصی با مشکل جدی روبه‌رو هستیم. این وضعیت در حالی است که مردم فکر می‌کنند افرادی که کار قرآنی می‌کنند تأمین مالی هستند، اما ای کاش می‌شد مظلومیت هنرمندان قرآنی را به مردم بازگو کرد.
نظر شما