به گزارش خبرنگار مهر، شمارۀ ۱۵۰ فصلنامۀ اطلاعات حکمت و معرفت با عنوان «ادبیات عرفانی فارسی در هند» در خردادماه ۱۳۹۸ با هفت نوشتار در بخش ویژه‌نامه، چهار مقاله در بخش اندیشه و نظر و ۴ نوشتار در بخش کتاب و یک گزارش منتشر شد.
دبیری این شماره از ویژه‌نامۀ اطلاعات حکمت و معرفت را مسعود فریامنش به عهده داشته است که در بخشی از سخن دبیر چنین نوشته است: «از جمله وجوه مشترک فرهنگی ایران و هند، که موضوع این شماره فصلنامه حکمت و معرفت است، می‌توان به سنت نگارش ملفوظات اشاره کرد که در حلقات صوفیان پارسی‌گوی هند پدید آمد، طی قرون و اعصار نضج گرفت و به یکی از مهم‌ترین ژانرهای‌ادبیات عرفانی در تصوف هند، به‌ویژه در سلسله چشتیه، مبدل گشت. گفتنی است بااینکه ثبت و ضبط سخنان پیران تصوف ایران همچون بایزید، ابوالحسن خرقانی، ابوسعید ابوالخیر، شمس تبریزی، مولانا جلال‌الدین بلخی و دیگران در میان اهل تصوف سابقه داشت، در هند ژانر ملفوظات، نظر به اختصاصات آن، چندی نپایید که به قالب ادبی رایجی برای نقل تعالیم شفاهی صوفیان چشتی مبدل گشت، آنچنان‌که اغلب مشایخ این سلسله چاره‌ای جز این ندیدند که گفتارهای خویش را به این قالب مکتوب درآورند. در واقع اهمیت این ژانر ادبی، که در جای خود سخت متأثر از سنت کهن سیره‌نویسی و نقل حدیث بود، زمانی آشکارتر می‌شود که در نظر داشته باشیم که مشایخ سلف چشتی به‌سبب تأکید بر تعلیم شفاهی دست به تألیف کتاب نمی‌بردند؛ پیدایش ژانر ملفوظات، سبب شد که طریقه آنان به‌ناگاه در سنت ادبی تمام‌عیاری مجال ظهور یابد و راه انتقال تعالیمشان به نسل‌های بعدی چشتیه هموار شود.»
ویژه‌نامه پس از سخن دبیر مشتمل بر هفت نوشتار است. به رسم معمول، این دفتر نیز با گفتگویی با دکتر فتح‌الله مجتبائی با عنوان «ادبیات دینی هندوان به زبان فارسی» درباره پیوندهای مشترک ایران و هند آغاز شده است. «در این گفتگو استاد مجتبائی، در مقام هندشناسی برجسته، به معرفی و بررسی جریان ترجمه متون دینی هند از زبان سنسکریت به زبان فارسی، دلایل و انگیزه‌های ظهور این جریان در سنت هندو – ایرانی، و همچنین معرفی برخی از مهم‌ترین آثاری که در این سنت پدید آمده‌اند، پرداخته است.»
نخستین مقاله با عنوان «تفسیر سنت اولیا نگاری در هند» به قلم کارل ارنست است که ترجمه مسعود فریامنش به فارسی برگردانده است. مقاله کارل ارنست، استاد ممتاز اسلام‌شناسی در بخش مطالعات ادیان دانشگاه کرولاینای شمالی، متضمن بحثی خواندنی درباب فرایند نگارش اولیاءنامه‌ها در عهد سلاطین، عصر مغولان و دوره‌های پس از آن، و مشتمل بر بررسی چهارچوب کلی پاره‌ای از مهم‌ترین اولیاءنامه‌ها است. از نکات شایان توجه در تحقیق ارنست این است که اولیاءنامه‌ها، به‌ویژه در عهد مغول، در بافت و زمینه‌ای کاملاً سیاسی تألیف شده‌اند و هم‌پوشانی فزاینده اهداف وغایات سیاسی یکی از درون‌مایه‌های اصلی این‌گونه آثار است.
دومین مقاله با عنوان «اخبار عرفای چشتی در عهد سلطنت» مقاله‌ای از محمدحبیب‌الله، استاد فقید دانشگاه اسلامی علیگره و از محققان هندی پیشرو در مطالعه ملفوظات، و با ترجمه سارا حاجی‌حسینی، مشتمل بر گزارشی دقیق از فرایند پیدایش و شکل‌گیری ملفوظات و تذکره‌های متقدم چشتی است.
سومین با عنوان مقاله «بازبینی خیرالمجالس»، نوشته پل جکسن، ترجمه فرزاد مروجی، حاوی بحثی مستوفی و دقیق درباره خیرالمجالس حمید قلندر است.
چهارمین مقاله «طنین صدای استاد: سبک ملفوظات در تصوف آسیای جنوبی»، نوشته آمینا استاینفلز، ترجمه محمداحسان مصحفی، مشتمل بر گزارشی از شکل‌گیری و تحلیل الگوهای ساختاری ملفوظات با تکیه بر ملفوظات سیدجلال‌الدین بخاری است.
مقالۀ پنجم را با عنوان «سبک ملفوظات درتصوف آسیای جنوبی» امینا استاینفلز نگاشته و محمد احسان مصحفی به فارسی ترجمه کرده است.
ششمین مقاله «مروری بر ادبیات شطاریه» نوشته محمدرضا عدلی دربردارنده گزارشی تازه از مهم‌ترین آثار طریقه شطاریه، همچون لطایف غیبیه شاه‌عبدالله شاری، معدن‌الاسرار شیخ قاضن شطاری، جواهر خمسه شیخ محمد غوث گوالیاری و… با استفاده از نسخه‌های خطی این آثار است.
پایان‌بخش ویژه‌نامۀ فصلنامه، مقاله‌ای است از مسعود فریامنش درباره شرح احوال زین‌الدین شیرازی و افکار و ملفوظات او، هدایه‌القلوب و عنایه علام‌الغیوب. او از صوفیان بزرگ دکن است که ملفوظات او حاوی مطالب نغز عرفانی و درآکنده از اشعار شاعران بزرگ ایران است. گفتنی است که دیگر مقالات این دفتر نیز هر یک به نحوی با موضوع ادبیات عرفانی در شبه قاره هند ارتباط دارند.
بخش دوم نشریه «اندیشه و نظر» نام دارد و مشتمل بر چهار مقاله است که به ترتیب عبارتند از: «هانری کربن و سنّت گرایی» به قلم انشاالله رحمتی، فضیلت‌باور (شکل گیری اخلاق‌باور بدون قرائن) به قلم ریچارد ایمزبری و ترجمه علی قنبریان، «ادراک از منظر ابن عربی (تجلی حق در صور اشیا)» به قلم سیروس علی زرگر و ترجمه علیرضا رضایت» آخرین مقاله نیز «متون هینه یانه در تاریخ فارسی قرن چهاردهم میلادی (یادداشتی بر بعضی از منابع مورد استفاده رشید الدّین)» نام دارد که گریگوری شوپن نگاشته و محمّد منتظری به فارسی برگردانده است.
بخش سوم فصلنامه با عنوان «کتاب» به دبیری منیره پنج‌تنی مشتمل بر چهار نوشتار است که به ترتیب عبارتند از: «طراحی بر پایۀ علوم اعصاب شناختی»، «رابطه علوم شناختی و هنر»، «پرسش از معنای معاصرت در هنر ایران»، «انقلاب مفهومی پیامد مدرنیسم». نخستین نوشتار به بررسی موضوع طراحی بر پایۀ علوم اعصاب‌شناختی و معرفی کتابی با همین عنوان به قلم مارکو مایوکی و ترجمۀ صالح طباطبایی اختصاص دارد. «انقلاب مفهومی پیامد مدرنیسم» هم مشتمل بر بررسی مجموعۀ دو جلدی تاریخ هنر معاصر جهان به قلم علیرضا سمیع‌آذر است. منیره پنج‌تنی علاوه بر بررسی دو کتاب مذکور «رابطۀ علوم‌شناختی و هنر» را با صالح طباطبایی و «پرسش از معنای معاصرت در هنر ایران» را با علیرضا سمیع‌آذر به گفت‌وگو گذاشته است.
آخرین بخش نشریه با عنوان گزارش به قلم ساسان یغمایی به معرفی مجمع فلاسفه ایران با عنوان «تبلور هم‌اندیشی و ترویج عقلانیت در مجمع فلاسفه ایران» اختصاص دارد.
شمارۀ ۱۵۰( زمستان ۱۳۹۷ و بهار ۱۳۹۸) فصلنامۀ اطلاعات حکمت و معرفت ویژۀ «ادبیات عرفانی فارسی در هند» با مدیر مسئولی و سردبیری دکتر انشاالله رحمتی با بهای ۱۵ هزار تومان در اختیار علاقه مندان قرار گرفته است.
نظر شما