خبرگزاری مهر، گروه استانها- زهرا بهرامی: «اوضاع چاپ بسیار بد است و در این حوزه هم شاهد رانت هستیم؛ مجبور هستم کتابی را که دو سال پیش با قیمت ۲۰ هزار تومان در بازار عرضه می‌کردم، اکنون با چندین برابر قیمت بفروشم؛ این موضوع باعث می‌شود عده‌ای فکر کنند کاسبی راه انداخته‌ام اما من نویسنده‌ام و کاسب نیستم». نویسنده، معلم، مدرس دانشگاه، محقق مورخ و مشهورترین چهره معاصر در زمینه پژوهش‌های فرهنگی، تاریخی و جغرافیایی گرگان و گلستان گفتگو با مهر را با جملات معترضه نسبت به اوضاع چاپ و نشر آغاز می‌کند.
اسدالله معطوفی از دهه پنجاه تاکنون عمر خود را به طور فعال و مستمر، معطوف به تحقیقات جامع پیرامون تاریخ استان گلستان و گرگان کرد و گواه این مدعا انتشار بیش از ۲۰ جلد کتاب ارزشمند است.
اوسانه زندگی، ضرب المثل‌ها و کنایات و باورهای مردم گرگان، استرآباد و گرگان در بستر تاریخ ایران، تاریخچه چهار شهر ترکمن نشین آق قلعه، گمیشان، کنبد و بندرترکمن، سنگ مزارها و کتیبه‌های تاریخی گرگان و استرآباد و … کتاب‌های معطوفی برای زدودن غبار از تاریخ و فرهنگ گرگان و دشت است و حدود ۴۰ دهه تلاش وی در شناساندن تاریخ، باستان شناسی، فرهنگ و تمدن و همچنین مردم نگاری منطقه گرگان باعث شده از وی به عنوان «پدر تاریخ گرگان» و «دایره المعارف زنده گرگان زمین» یاد کنند.
با این پژوهشگر و نویسنده گرگانی حول دو کتاب اخیرش که مجوز چاپ و نشر گرفته به گفتگو نشستیم؛ گفتگویی که با انتقاد از وضعیت بد بازار چاپ و نشر آغاز شد.
*ظاهراً دو کتاب جدید در حوزه تاریخ گرگان و استان گلستان آماده انتشار داریم، کمی راجع به این دو کتاب توضیح دهید.
بله مجوز چاپ گرفته‌ام اما وضع نشر اعم از کاغذ، جلد، صحافی، زینک و فیلم و … بد است که نمی‌توانم کتاب‌هایی را که با عشق نوشته‌ام منتشر کنم. وضع چاپ و نشر بسیار بد است در این حوزه هم شاهد رانت هستیم.
حدود دو سال قبل در چاپ اول کتاب «تاریخ کردکوی، بندرگز و علی‌آباد» را که هزار و ۲۰۰ صفحه است با مبلغ ۲۰ هزار تومان در بازار عرضه کردیم اما قبل از عید ۹۸ می‌خواستم با همان ناشر کتاب را چاپ دوم داشته باشم ناشر اعلام کرد دانه‌ای ۱۳۰ هزار تومان تحویل می‌دهد اگر بخواهیم درصد فروش کتابفروشی و تایپ و … را هم اضافه کنیم همان کتاب ۲۰ هزار تومانی را باید ۱۷۰ تا ۱۸۰ هزار تومان در بازار عرضه کنیم.
چه تصوری پیش می‌آید عده‌ای فکر می‌کنند معطوفی کاسب شده و کتاب ۲۰ هزار تومانی‌اش را حالا ۱۸۰ تومان عرضه می‌کند اما من کاسب نیستم و نویسنده‌ام.
*کار در حوزه تاریخ کمی سخت است با این اوضاع انتشار کار سخت‌تر هم می‌شود.
بله. ۲۷ سال مصاحبه شفاهی می‌کردم اما بعد از انتشار کتاب تاریخ پنج هزار ساله استرآباد دو خطا در نگارش کتاب پیدا کردم و احساس کردم دیگر تاریخ شفاهی به دردم نمی‌خورد و پس از آن به نگارش کتاب بر اساس مستندات، عکس و آثار تاریخی و … افتادم.
*یکی از کتاب‌های آماده چاپ شما ظاهراً راجع به گورستان تاریخی خالدنبی یا سرزمین عجایب ایران است. راجع به این کتاب کمی توضیح دهید.
عنوان کتاب اخیر «معرفی گورستان‌های تاریخی خالدنبی، آق بند، سفیدچال و تِش» است. در کتاب سنگ مزارها و کتیبه‌های تاریخی گرگان و استرآباد که ۱۵ سال قبل منتشر شده در مدت چهار یا پنج سال سراسر استان را پیمایش کرده و راجع به حدود ۱۰۰ گورستان قدیمی نوشته بودم. در آن کتاب نگاهی به خالدنبی داشتم اما احساس کردم معرفی سه تا چهار صفحه‌ای خالدنبی کافی نیست؛ تصمیم گرفتم راجع به این گورستان مطالعه و کنکاش بیشتری داشته باشم.
کل منطقه را چهار مرتبه پایش کرده و از گورستان اصلی و حدود دو کیلومتر اطراف گورستان اصلی را پایش و از قبرهایی که در این منطقه وسیع پراکنده هستند عکسبرداری کرده و از اهالی بومی راجع به خالدنبی گفتگو کردم.
*منبعی برای کمک گرفتن وجود داشت؟
تقریباً هیچ منبعی وجود نداشت. حتی کتاب‌های خارجی ترجمه شده راجع به خالدنبی را از منظر ایل شناسی، قوم شناسی و جامعه شناسی مطالعه کردم اما برای نگارش کتاب تاریخی پاسخگو نبود. برای نگارش کتاب با دلایل جامعه شناسی وجود چنین گورستانی را مورد بررسی اکولوژیکی و جغرافیایی قرار دادم.
*پس شیوه نگارش در خصوص خالدنبی در این کتاب یک شیوه خاص است؟
بله. این کتاب تحلیلی است و به شیوه نظریه پردازی مبتنی بر جامعه شناسی تدوین شده است و اثباتی نیست؛ در این کتاب چهار تئوری برای وجود چنین گورستانی ارائه شده است.
*ممکن است کمی بیشتر توضیح دهید؟
هیچ نظریه‌ای در مبانی و پایگاه‌های حقوقی شهرنشینی که هیچ روستانشینی هم در این دشت وسیع پیدا نکردم که دلیل بر سکونت و دفن ۱۰ هزار نفر در آن منطقه باشد. یکی از تئوری‌ها این بود که احتمالاً جنگ بزرگی در مرزهای ایران اتفاق افتاده و به دستور فرماندهان جنگی قربانیان این جنگ در همان بیابان دفن شده‌اند.
*چه شد که کتابی که قرار بود با موضوع گورستان خالدنبی تدوین شود، تغییر نام داد؟
هنوز کار نگارش کتاب به پایان نرسیده بود که پس از یک گفتگو کوتاه راجع به تدوین این کتاب با یکی از رسانه‌ها دوستان تماس گرفتند که گورستانی در ۷۰ کیلومتری شمال شرق گنبدکاووس در یک روستای دور افتاده وجود دارد. دیدن گورستان آق بند در روستایی به همین نام (آق بند) با ۳۰ خانوار جمعیت در دل برهوت و در نزدیکی مرز بسیار برای من جذاب بود. سنگ‌های این گورستان بسیار متفاوت بود، سنگی شبیه به قایق و سنگی شبیه به کوهان شتر و … این شد که تصمیم گرفتم گورستان آق بند را هم معرفی کنم.
هنوز کار ادامه داشت مشغول عوض کردن مقدمه و متن کتاب بودم که دوستان خبر دادند چوپان‌ها از وجود دو گورستان قدیمی و یک ساختمان کعبه مانند مربوط به دین زرتشت در ارتفاعات کردکوی خبر داده‌اند. به اتفاق اهالی بومی عازم آنجا شدیم از میل رادکان تا گورستان قدیمی سه تا چهار ساعت پیاده‌روی داشت اما دیدن گورستان و کعبه زرتشت ارزشش را داشت. در نهایت در این کتاب به معرفی گورستان‌های تاریخی خالدنبی، آق بند، سفیدچال و تِش پرداختم.
*و کتاب دوم که آماده انتشار است؟
تاریخ معاصر گرگان. که بر اساس اطلاعات موجود در روزنامه‌ها به ویژه کیهان و اطلاعات، وقایع گرگان از سال ۱۳۰۵ به مدت ۵۲ سال اشاره شده است و در یک پیش درآمد ۱۰۰ صفحه‌ای اسناد تاریخی وقایع قبل از سال ۱۳۰۵ گرگان بعد از انقلاب مشروطه از ۱۷ جلد کتاب در آن ارائه شده است.
*تدوین این کتاب چقدر زمان برد؟
حدود ۶ تا هفت سال وقت گذاشتم تا این کتاب هزار و ۴۰۰ صفحه‌ای تدوین و عکس‌ها و اسناد تاریخی گرگان مستندنگاری شد اما حالا کتابی را که با عشق نوشتم با نفرت باید منتظر چاپ آن باشم چرا که مجوزهای لازم گرفته شده و آماده انتشار است اما با این اوضاع بعد چاپ و نشر امکان انتشار آن وجود ندارد.
نظر شما