تراژدی غربت صنایع دستی ادامه دارد

خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها- آرش صالحی: یکی از نقاط روشن و درخشان دیار مینودری در حیطه مسائل فرهنگی، حضور هنرمندان خلاق و کوشایی است که در زمینه صنایع دستی و هنرهای سنتی فعالیت می‌کنند، فعالیت‌هایی که سبب شده قزوین، همواره از استان‌های صاحب حرف و مکتب در این عرصه باشد. بنابراین ضرورت دارد هنرمندان سنتی استان، مورد حمایت بیشتری قرار گیرند که برای ایجاد این حمایت‌ها، به اعتبارات بیشتر و برنامه ریزی مدون نیاز داریم.

به مناسبت ۲۰ خرداد که روز صنایع دستی نام گرفته، در گزارشی دغدغه‌های فعالان حوزه صنایع دستی را مورد بررسی قرار دادیم تا از مشکلات آنها در زمینه توسعه و شکوفایی بیش از پیش صنایع دستی مینودری آگاه شویم.

ضرورت نگاه جدی به اقتصاد هنرهای سنتی

یک استاد رشته سفالگری با بیان اینکه صنایع دستی می‌تواند نقش مهمی در رشد و پیشرفت اقتصاد کشور ایفا کنند، به خبرنگار مهر گفت: امروزه فقط با رویکرد مادی به کالاهای دست ساز نگریسته می‌شود و رنجی که صنعتگر سنتی برای تولید، فروش و عرضه محصولات خود می‌برد، مورد غفلت قرار می‌گیرد.

امید شهردوست، استاندارد سازی و هویت سازی برای محصول، بسته بندی‌های زیبا و مقاوم را از نکات قابل توجه برای توسعه صادرات صنایع دستی دانست و افزود: شناسایی بازارهای مناسب برای عرضه محصول، تأمین فضا برای تجارت الکترونیک در حوزه بازارسازی در کشورهای هدف از جمله اقداماتی است که نقش حیاتی در رونق اقتصاد صنایع دستی دارد.

اشتغال زایی بالا در صنایع دستی

عضو انجمن سفال و سرامیک ایران با تاکید بر نقش مهم محصولات صنایع دستی در شکوفایی و بالندگی اقتصاد جامعه، عنوان کرد: هنرهای سنتی استان قزوین که توسط هنرمندان دلسوز ای، دیار تولید می‌شوند، قابلیت اشتغالزایی بسیار بالایی دارند و مسئولان دستگاه‌های اجرایی استان باید در احیا و ترویج تولیدات صنایع دستی داخل استان بکوشند و حمایت کاملی از این امر داشته باشند.

شهردوست با اشاره به اینکه روز جهانی صنایع دستی در مقیاسی فراملی برگزار می‌شود، گفت: صنایع دستی فرآیندی است که به اذعان همه، نقش بی‌بدیلی در رشد، شکوفایی و بالندگی اقتصاد ملی داشته و قابلیت بالای اشتغال زایی نیز دارد، به‌گونه‌ای که با این ظرفیت می‌توان در بسیاری از خانه‌ها کارگاه‌های متعددی دایر کرد.

وی با بیان اینکه اگر در هر خانه‌ای از استان، یک کارگاه کوچک صنایع دستی وجود داشته باشد، چند فرصت شغلی ایجاد می‌شود ادامه داد: امروز در کشورهایی مانند چین از طریق صنایع دستی صاحب میلیون‌ها شغل پردرآمد شده‌اند.

اشباع بازار از محصولات خارجی

یکی از هنرمندان رشته گره چینی هم با یادآوری اینکه یکی از مشکلات امروز حوزه صنایع دستی، اشباع بازار از تولیدات شبیه سازی شده صنایع دستی کشورهای خارجی است، گفت: غلبه حضور محصولات کشورهایی مانند چین، هند و پاکستان در بازار هدف، رکود شدید بازار داخلی صنایع دستی قزوین را در پی داشته است.

زهرا موسی با ذکر اینکه باید با تدابیر مختلف، بستر لازم برای تولید و فروش محصولات صنایع دستی تولید استان را فراهم کرد یادآور شد: بهتر است نهادهای فرهنگ ساز، این دیدگاه و توان تشخیص را در مردم ایجاد کنند که بین کالای نامرغوب چینی و هنر دست هنرمندان ایرانی تفاوت زیادی وجود دارد.

وی ادامه داد: همچنین لازم است نسبت به ورود چنین کالاهایی، تعرفه گمرکی وضع شود تا شاهد اشباع بازار از آنها نباشیم.

توجه به وجوه فرهنگی صنایع دستی

اما یک استاد قدیمی رشته آینه کاری سنتی با اشاره به اینکه کارکردهای فرهنگی صنایع‌دستی قزوین تا امروز چندان مورد توجه قرار نگرفته است، گفت: در مجموعه مدیریتی استان تنها به وجوه کاربردی و کارکردی صنایع دستی نگاه می‌شود و متأسفانه شاهد این هستیم که پشتوانه‌های هنری این محصولات نادیده گرفته می‌شود.

رضا گلدوز با بیان این نکته که در کنار توجه به جنبه‌های سودآوری صنایع دستی، باید به حوزه‌های فناوری صنایع دستی نیز توجه کافی و لازم شود، ادامه داد: باید ضمن اهمیت به موضوع اقتصادی، پشتوانه فرهنگی محصولات صنایع دستی نیز مورد توجه قرار گیرد و کارکردهای فرهنگی صنایع دستی تقویت و ترویج یابد.

قزوین، استان برتر در حوزه صنایع دستی

از سوی دیگر، معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری استان در گفت وگو با خبرنگار مهر با تاکید بر اینکه قزوین، در ردیف ۵ استان برتر کشور در حوزه صنایع دستی است اظهار داشت: این رتبه بر مبنای ارزیابی عملکرد معاونت صنایع دستی استان توسط کارشناسان نظارت و ارزیابی معاونت صنایع دستی کشور به قزوین تعلق گرفته است.

سید میثم حصاری ایجاد کارگاه و نمایشگاه دائمی معرفی رشته‌های صنایع دستی استان در یکی از مجتمع‌های تجاری شهرستان قزوین را تازه‌ترین اقدام نهاد تحت مسئولیتش برای توسعه هنرهای سنتی دیار مینودری عنوان کرد و افزود: در مسیر حمایت از صنایع دستی قزوین، هنرمندان این حوزه و همچنین توسعه اشتغال در این بخش، تفاهم نامه‌هایی بین اداره کل میراث فرهنگی و صنایع دستی و مسئولان این مجتمع به امضا رسیده و قرار است یکی از واحدهای مجتمع به همراه فضای پیرامون آن برای عرضه توانمندی‌های هنرمندان سنتی استان اختصاص پیدا کند.

حصاری با بیان اینکه حضور هنرمندانی از رشته‌های رودوزی الحاقی، سراجی دوزی و گلیم بافی در این نمایشگاه قطعی شده است، ادامه داد: واحد تجاری یاد شده برای آموزش رشته‌های هنرهای دستی در نظر گرفته شده و فضای اطراف آنکه به زودی تجهیز خواهد شد، به فروش محصولات صنایع سنتی استان و برگزاری کارگاه‌های زنده معرفی رشته‌های یاد شده اختصاص می‌یابد.

وی تعداد کارگاه‌های تولید انفرادی را ۳ هزار و کارگاه جمعی را ۶۰ کارگاه عنوان کرد و گفت: در مجموع تعداد تولید کنندگان این عرصه چهار هزار و ۲۲۸ نفر هستند و ۷۰ رشته صنایع دستی از جمله گلیم بافی، جاجیم بافی، پن بافی، سفالگری، رودوزی‌های سنتی، قفل سازی و آئینه کاری در استان وجود دارد.

خرید هدایای همایش‌ها از آثار صنایع دستی

مدیر ارشد صنایع دستی استان با اشاره به اینکه در حال حاضر یکی از مهم‌ترین مشکلات صنایع دستی، روشن نبودن درون مایه فرهنگی این صنعت برای بسیاری از مدیران، دست‌اندرکاران و تصمیم سازان دولتی است، بیان کرد: زمانی که مناسبات تقویمی استانی یا ملی فرا می‌رسد، مدیران خود را به مراسم می‌رسانند، اما حضور در مراسم کافی نیست و باید مشکلات به طور جدی بررسی شده و برای رفع آنها اقداماتی ثمربخش صورت گیرد.

حصاری به لزوم تبیین جایگاه اقتصادی، فرهنگی و اهمیت صنایع دستی برای سیاست گذاران و مسئولان ذیربط اشاره و اضافه کرد: این امر سبب تسهیل در روند تولید و عرضه محصولات صنایع دستی و کم شدن زمان طی کردن سلسله مراتب اداری (کاغذ بازی) برای نیل به هدف می‌شود. مهمترین امر در رقابت با محصولات کشورهای خارجی کیفیت است که این امر بر عهده صنعتگران است و باید نهادهای اجرایی روند تولید را تسهیل کنند.

وی با اشاره به اینکه مدیران برای اهدای هدیه در مراسم مختلف به‌جای اینکه به صنایع دستی ارج نهند و محصول صنعتگران سنتی قزوین را مورد اقبال خود قرار دهند، هنوز به سراغ سکه و کارت هدیه می‌روند، ادامه داد: پیش نیاز حمایت‌ها و سرمایه گذاری‌های درست، شناخت درست مسئله است و تا زمانی که اهمیت صنایع دستی بر مدیران ما پوشیده باشد، اوضاع به همین منوال پیش خواهد رفت.

لزوم حمایت نامرئی دولت از صنایع دستی

با این همه آنچه ضروری به نظر می‌رسد ایجاد یک تور نامرئی حمایت از فعالان صنایع دستی توسط دستگاه‌هایی مانند گمرک و ستاد عملیاتی اقتصاد مقاومتی است تا بیش از این فعالان صنایع دستی از ورود بی رویه محصولات صنایع دستی خارجی از کشورهایی مانند چین آسیب نبینند.

صنایع دستی می‌تواند زمینه ایجاد اشتغال و درآمدزایی قابل توجهی را برای فعالان این بخش فراهم کرده و به رونق صنعت بومی و محلی و حفظ دست سازه‌های بومی نیز کمک کند.