خبرگزاری مهر، گروه استان ها- اعظم محبی: بیکاری و نبود اشتغال و مشکلات اقتصادی منحصر به کلان شهرها و مراکز استان ها نیست. از اهالی شهر تا روستا از مردمان کوهپایه تا دشت در اشکال مختلف با این دغدغه دست به گریبان هستند.
بیکاری در مناطق بحران زده محسوس تر و آثار مخربش هم بیشتر است. شهرستان گمیشان در شمال غربی گلستان یکی از مناطق کم برخوردار و مرزی استان بوده که قبل از وقوع سیل هم براساس مرکز آمار با ۱۹.۶ درصد بیشترین بیکاری در استان را به خوداختصاص داده بود.
این شهرستان یکی از ۳۱ شهرستان کم برخوردار کشور برای اجرای طرح های اقتصاد مقاومتی است، شهری که امسال به واسطه سیل شُهره شد و بر سر زبان ها افتاد. مزارع آن ویران، مرغداری‌ها تخریب و مشاغل خانگی اش از دست رفت.
شاید نتوان در کوتاه مدت مشاغل از بین رفته را جبران کرد، شاید نتوان صنایع بزرگ را در منطقه ایجاد کرد و شاید نتوان… اما باید براساس داشته‌ها و ظرفیت‌های موجود منطقه فکری کرد. امروز باید پتانسیل های خدادادی که شاید تا مدت‌ها مغفول بود به فرصتی برای ایجاد رونق و تحول در منطقه تبدیل شود.
گُمیش تپه یا کُمش دپه (تپه نقره ای) مرکز شهرستان گمیشان به عنوان کهن ترین شهر ترکمن نشین در گلستان است، شهری که سابقه تأسیس شهرداری آن در سال ۱۳۰۹ بوده و با تهران برابری می‌کند.
یکی از مختصات معماری این شهر در گذشته استفاده از چوب در ساخت ابنیه بوده که هم اکنون در آن آثاری که قدمت آن به دوره قاجاریه می‌رسد، وجود دارد.
علاوه بر ساختمان‌های چوبی و محلات قدیمی مانند محله خوزینی‌ها، محله مظفری‌ها، محله شیر محمدی می توان به گل فشان های نفتلیجه و قارن یارق، موزه مردم‌شناسی و تالاب بین‌المللی گمیشان اشاره کرد. یقیناً حضور گردشگران به این شهر سیل‌زه تکاپویی بر اقتصاد نحیف این شهر وارد می‌سازد.
گل فشان‌ها
یکی از فرصت‌های مغفول مانده این شهر ترکمن‌نشین وجود دو گلفشان به نام‌های نفتلیجه و قارن یارق است که نمونه آن جز در آق‌قلا در دیگر شهرهای نیمه شمالی کشور وجود ندارد.
«گِل‌فِشان»، پدیده‌ای طبیعی است که طی آن گل و لای از زیر زمین به شکل چشمه‌وار به سطح زمین می‌رسد و شکل ماهوری به خود می‌گیرد.
گِل‌فِشان هایی که در صورت توجه مسئولان و ترغیب سرمایه‌گذاران می‌تواند به عنوان یکی از جاذبه‌های منحصر به فرد شمال کشور بخشی از گردشگران تابستانه استان و یا گردشگران عبوری را به سوی خود جذب کند و با ایجاد اشتغال پایدار مقدمات ایجاد یک تحول در پساسیل را رقم بزد. سفری به گل فشان‌ها صورت گرفت تا از نزدیک آن را برای علاقمندان گردشگری توصیف کنیم.
گلفشان نفتلیجه
هنگامی که از شهر گمیش تپه به سوی سایت پروش میگوی این شهر حرکت می کنیم پس از ۱۵ کیلومتر به نفتلیجه این حفره تعبیه شده در دل زمین می رسیم، این جاذبه زمین‌شناسی با فرمولوژی یک مخروط پهن که حدود هشت متر ارتفاع و ۵۰۰ متر قطر خارجی دارد و در بالای آن دریاچه کوچکی شکل یافته و از دهانه آن آب شور به همراه گِل رُس و گاز با فشار و غلظت زیاد خارج می‌شود. هر چند به سبب فعالیت‌های زیرزمینی فعالیت آن در ۳۶۵ روز سال متفاوت است اما در زمان بازدید هر چند دقیقه شاهد خروج آب شور همراه با گاز در مرکز این مخروط بودیم که در نوع خود چشم نواز و بدیع است.
گِل‌فشان قارن یارق
در ادامه مسیر به سوی شرق شهرستان گمیشان به پیش می‌رویم. بیش از ۴۰ کیلومتر که به سمت شرق حرکت می‌کنیم در ۱۵ کیلومتری آق‌قلا به یکی از منحصر به فردترین جاذبه‌های طبیعی ایران یعنی گل فشان قارن یارق می‌رسیم.
گلفشان پدیده ای طبیعی است که طی آن گل و لای به شکل چشمه وار از زیرزمین خارج شده و شکل ماهوری می گیرد گِل‌فشان قارن یارق که در مجاور روستای سقرتپه واقع شده پدیده‌ای طبیعی پیر و فرسوده بوده که از دهانه آن گِل همراه با گاز خارج می‌شود، این گلفشان به صورت تپه‌ای مخروطی است که تأثیر فرسایش در آن کاملاً مشهود بوده و قطر دهانه آن را هزار و ۲۰۰ متر ثبت کرده‌اند و به مراتب بزرگ‌تر از گلفشان نفتلیجه است.
قارن یارق یک کلمه ترکمنی و به معنی شکم پاره است. عده‌ای که ذهن خیال‌پردازی دارند این حفره طبیعی را به محل برخورد شهاب سنگ در سال‌های قبل و عده‌ای هم آن را به نشست زمین نسبت می دهند اما کارشناسان فن در خصوص این جاذبه‌ها نظرات فنی‌تر دارند.
نوراله رستمی از کارشناسان زمین شناسی در خصوص پدیده گل فشان به خبرنگار مهر گفت: گلفشان پدیده‌ای طبیعی و همانند آتشفشان است که به صورت تپه مخروطی بوده و به جای گدازه، از دهانه آن گاز همراه با گِل خارج می شود. این مخروط ها گاه به صورت انفرادی و در برخی مناطق با یک یا چند مخروط کوچکتر و فرعی همراه هستند.
وی افزود: هم اینک برخی از گلفشان‌های ایران خاموش و یا غیرفعال هستند و برخی دیگر فعال بوده و فعالیت متناوبی دارند.
رستمی با بیان اینکه در فصول بارندگی، فعالیت گلفشان‌ها بیشتر می‌شود، ادامه داد: در این فصول گِل آنها رقیق‌تر و سیال‌تر شده و به صورت سرریز جاری می‌شود ولی در فصول خشک‌تر فعالیت گلفشان کمتر شده و در عوض گل غلیظ تر و به حالت انفجاری‌تر فوران می‌کند.
وی در خصوص لایه‌های مخروط گلفشان توضیح داد: این لایه‌ها دارای ساختمان فلسی یا پولکی هستند و با یکدیگر هم پوشانی دارند، به گونه‌ای که جدیدترین لایه در راس مخروط قرار گرفته و قدیمی‌ترین لایه هم به رنگ روشن است.
رستمی گفت: همچنین گاهی جریان گل غلیظ در دامنه مخروط نقوش مینیاتوری همانند گچ بری های قرنیز شکل را پدید می آورد.
وی اضافه کرد: از آن پس زمان خاموشی و مرگ گل فشان فرا رسیده و فرسایش بر آن غالب می شود. عمل فرسایش در برخی موارد منجر به محو کامل گل فشان شده و اثری از آن بر جای نمی‌گذارد.
نبود راه دسترسی به گلفشان
عبدالقادر چونگ شورای اسلامی روستای سقر تپه در گفتگو با خبرنگار مهر می گوید: گِل این پدیده به دلیل وجود مواد معدنی و آلی برای بهبود بیماری پوستی، انقباض عروق، دردهای مفصلی، درمان کمر درد و گرفتگی عضلانی بسیار موثر و مفید است.
وی با اشاره به استقبال گردشگران محلی از گلفشان، گفت: به سبب نداشتن راه دسترسی مناسب امکان حضور بیشتر گردشگران فراهم نشده و در صورت آسفالت مسیر گردشگران بیشتری به این منطقه قدم خواهند گذاشت.
موزه مردم شناسی
در مرکز شهر گمیش تپه مرکز مردم شناسی گمیشان وجود دارد. این موزه در ساختمان تاریخی معروف به خانه گوکلانی که قدمت آن به دوره پهلوی اول می رسد، در میانه بافت سنتی و زیبای شهر نگاه هر بیننده ای را به خود جلب می کند.
رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گمیشان در خصوص این موزه به خبرنگار مهر گفت: این موزه به معرفی مشاغل بومی و سنتی قوم ترکمن، آداب و رسوم محلی و صنایع دستی آنها می‌پردازد و در سال ۱۳۸۹ راه اندازی شده است.
بهزاد عسگریان ادامه داد: اغلب مردم ساکن در شهرستان گمیشان ترکمن بوده و دارای هنرهای سنتی، صنایع دستی، آداب و رسوم، آیین‌ها و مشاغل بومی ویژه‌ای هستند که حفظ و معرفی آنها علاوه بر توسعه فرهنگی منطقه سبب جذب بیشتر گردشگر خواهد شد.
تالاب بین المللی گمیشان
در فاصله ۱۲ کیلومتری شمال گمیش تپه آبگیر گسترده‌ای با نیزارهای انبوه قرار دارد که به نام تالاب بین المللی گمیشان معروف است.
تالاب گمیشان یک زیستگاه منحصر به فرد با وسعت بیش از ۲۰ هزار هکتار بوده که ۱۴ هزار هکتار آن جزو مناطق شکار، صید و تیراندازی ممنوع سازمان حفاظت محیط زیست است.
عمق این تالاب در اوج پرآبی و در اوایل دهه ۸۰ از دو و نیم متر در قسمت شمال غرب تا یک متر در سایر قسمت ها متغیر بود که به سبب روان آب‌های ناشی از سیل امسال حال و هوای دیگری دارد و چشم انتظار گردشگران است.
رئیس اداره حفاظت محیط زیست بندرترکمن و گمیشان در خصوص تالاب گمیشان به خبرنگار مهر گفت: این تالاب در سال ۱۳۸۱ از سوی کنوانسیون رامسر در فهرست تالاب‌های با اهمیت بین‌المللی به ثبت رسیده است.
علی بیانی اظهارکرد: احیا و آبگیری دوباره این تالاب پس از چندین سال خشکسالی به سبب سیل اخیر علاوه بر بازگشت گونه‌های جانوری و آبزی، فرصت فعالیت‌های گردشگری مانند پرنده‌نگری و عکاسی از طبیعت و رونق اقتصادی ناشی از حضور گردشگران و علاقه مندان به طبیعت را ایجاد می‌کند.
وی افزود: پیاده‌روی در حاشیه تالاب، قایق سواری، ماهیگیری، شکار و دیدن گستره گیاهان مردابی و چشم‌اندازهای تالابی اگر با سرمایه‌گذاری همراه شود می‌تواند درآمد قابل توجهی را برای جوامع محلی ساکن حاشیه تالاب به همراه داشته باشد.
در این گزارش سعی شد تا با توجه به در پیش بودن فصل مسافرت های تابستانی از یک سو با معرفی برخی از جاذبه های طبیعی و تاریخی شهر سیل زده گمیشان امکان بازدید و حضور گردشگران به این خطه زیبا از استان گلستان را فراهم آوریم و از سوی دیگر شاید تلنگری مجدد برای مدیران و تصمیم گیران استان و کشور باشد که توجه بیشتری به این شهرستان کنند.
نظر شما