مردم در تأسیس نظام سیاسی از حقوق شرعی برخوردارند

به گزارش خبرگزاری مهر، عضو هیأت علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه مفید به تبیین حقوق سیاسی مردم در هنگام تأسیس نظام سیاسی، چه در دوره غیبت و چه در دوره حضور و ارائه سه نظریه در این خصوص پرداخت و گفت: هر چند دیدگاه مشهور میان عالمان قدیم و جدید شیعه درباره تأسیس نظام سیاسی فقدان هر گونه حقوق شرعی برای مردم چه در دوره حضور و چه در دوره غیبت است اما برخی عالمان شیعه در تاریخ معاصر شیعه تلاش کرده‌اند در این زمینه بین دوره غیبت و دوره حضور تفکیک قائل شوند و بر این اعتقاد پافشاری کنند که در دوره غیبت بر خلاف دوره حضور، مردم در تأسیس نظام سیاسی صاحب حق شرعی هستند.

محمود شفیعی ادامه داد: بنده نیز همراه با تعداد محدودی از فقیهان و مفسران شیعه، بر این اعتقاد هستیم که اگر مردم در عرصه تأسیس نظام سیاسی حقی شرعی داشته باشند، نمی‌توان بین دوره غیبت و حضور تفکیک قائل شد.

وی بیان کرد: با تکیه بر آیات و روایات و نیز سیره معتبر نبوی و علوی، می‌توان فهمید که مردم در تأسیس دولت و نظام سیاسی در دو دوره حضور و غیبت به یکسان و با یک معیار از حقوق شرعی برخوردارند و بدون رضایت آنان حکومت مشروع دینی برپا شدنی نیست.

«بیعت» و «مشورت» پایه حقوق سیاسی

شفیعی بیعت را مهمترین آموزه قرآنی ذکر کرد و گفت: از میان تعالیم گسترده اسلامی، دو آموزه «بیعت» و «مشورت» پایه حقوق سیاسی بوده و در رأس دیگر تعالیم حقوقی قرآن و سنت قرار دارد.

وی افزود: از آنجا که بیعت در قرآن با بیان چند حادثه تاریخی نمایان شده است، فهم چنین آیاتی با برگشت به سیره نبوی ممکن خواهد شد. هم‌چنین، تحولات سیاسی بعد از پیامبر (ص) نشان داد که در عمل، تکلیف تأسیس نظام سیاسی در جهان اسلام تنها از طریق بیعت ممکن می‌شود.

دانشیار دانشگاه مفید بیعت سیاسی مردم با امام علی (ع) و توضیحات بیانی گسترده آن حضرت پیرامون این عمل تاریخی را مرجع منحصر به فردی برای فهم حقوقی جایگاه بیعت در نظام اسلامی شیعی دانست و گفت: برای یافتن حقوق سیاسی مردم از قرآن در زمینه تأسیس نظام سیاسی، تجربه‌های پیامبر (ص) در تأسیس دولت مدینه و تجربه پذیرش امارت مؤمنان از سوی علی (ع) تکیه گاه مطمئنی است.

وی اظهار کرد: تمام شواهد تاریخی حاکی از این حقیقت درخشان است که برخلاف بسیاری از حکومت‌های قدیم و جدیدِ شکل گرفته در جهان اسلام که یا بیعت بی رمق و بی محتوا مؤسس آن حکومت‌ها بوده است و یا از اساس بیعتی در کار نبوده و با زر و زور و تزویر پا گرفته‌اند.

شفیعی خاطر نشان کرد: حکومت پیامبر (ص) و امام علی (ع) تنها حکومت‌های اسلامی هستند که تحقق خارجی آنها نه بدون بیعت و نه با بیعت صوری که با انتخاب نخبگان آن روز جامعه و توده عظیم مردم در فرایندی مردمی همراه با رضایت عمیق آنان و با تدبیر و همراهی عمومی به منصه ظهور رسیده‌اند.