بارقه امیدی در روایت تاریخ برای نوجوانان

به گزارش خبرنگار مهر، رمان «خواب پلنگ» عنوان اثری است از هادی حکیمیان نویسنده اهل یزد که از سوی موسسه شهرستان ادب و برای مخاطبان نوجوان منتشر شده است. در یادداشتی که در ادامه می‌خوانیم مهدی صفری نویسنده رمان «ابدی» به این رمان نگاهی انداخته است که از نگاه شما می‌گذرد:

اگر امسال سری به غرفه های کودک و نوجوان نمایشگاه کتاب تهران می‌زدید، مثل هرسال دانش آموزان ریسه شده‌ای را مشاهده می‌کردید که از طرف مدرسه آمده بودند. متاسفانه انواع اقسام کتاب‌های ترجمه خوش آب و رنگ و مصور، طنزهای یکبار مصرف، داستانهای علمی- تخیلی و … که هیچ سنخیتی با فرهنگ ما نداشت مثل برق فروخته می‌شد. تعداد و تنوع داستانهای تالیفی در نمایشگاه در مقایسه با ترجمه بسیار نازل بود و تنم را به عنوان پدر دو نوجوان می‌لرزاند. مسلماً نمی‌توان نیاز نوجوانان امروزی به داستانهای ترجمه را نادیده گرفت. ولی با چه راهکاری بایستی آنها را به سمت فرهنگ اسلامی ایرانی، خودباور و تلاش برای اصلاح جامعه سوق دهیم؟ هادی حکیمیان داستان خواب پلنگ را در چنین شرایطی به نوجوانان ما هدیه کرده است. کتابی که جدای از سرگرمی به آنها درس آزادی و استبداد ستیزی می‌دهد.

در کتاب تاریخ سوم دبیرستان، ماجرای میرزا رضای کرمانی را خوانده‌ایم. می‌دانیم شاگرد سیدجمال‌الدین اسدآبادی بوده و ناصرالدین شاه را پس از پنجاه سال بی‌عدالتی‌اش در حرم شاه عبدالعظیم به قتل رسانده است. در عکس کتاب، میرزا رضا لباس کهنه و پاره‌ای بر تن دارد و در غل و زنجیر است. ولی آیا همین مقدار برای فهمیدن دلایل این ترور کافی است؟ نوجوانان ما از شرایط معیشتی آن دوران چه می‌دانند؟ اتفاقی مهم در سلطنت قاجار در نصف صفحه کتاب درسی خلاصه شده است. این چند جمله کفایت می‌کند؟ قطعاً نه.

رمان خواب پلنگ، داستان فقر و بی‌عدالتی آن زمان را از زاویه دید کودکی به نام کوچکعلی بیان می‌کند. داستان از کنار زمینهای کشاورزی خارج از روستا آغاز می‌شود. پدر کوچکعلی، پلنگی را شکار می‌کند و به ده می‌آورد. هیبت پلنک همه را مسحور می‌کند. پدر برای اینکه به زندگی فقیرانه‌اش سر و سامانی بدهد علی رغم میل شخصی، پلنگ را به خان منطقه پیشکش می‌کند تا دستخوشی از او بگیرد. خان وعده روزهای بعد را می‌دهد ولی محقق نمی‌شود. کوچکعلی و دوستش حسینعلی همراه پدر برای گرفتن حقشان به شهر می‌روند ولی سهمشان از شازده‌ی شهرنشین فقط کتک است. بعدها می‌فهمند پلنگ، پالتوی پوست زن سفیر شده‌است. آنجاست که می‌فهمند حکومت چقدر مطیع و بله قربان‌گوی استعمار است. پدر در تهران مریض می‌شود و کوچکعلی مجبور است برای سیر کردن شکمشان دستفروشی کند. ظلم و ستم بیش از پیش به مردم فشار می‌آورد. میرزارضا دوست پدر کوچکعلی است و در طول داستان ظلم و جور حاکمان و درباریان را نظاره می‌کند و به دنبال راهکاری برای نجات مردم است. او یقین دارد که ریشه همه فسادها از ناصرالدین شاه است و باید ترور شود. کوچکعلی در این کار به او کمک می‌کند.

کتاب خواب پلنگ از منظر زبان مخصوص نوجوان نگارش شده، خوش‌خوان و پر است از دیالوگ‌ها، شعرها و ترانه‌های طنز کودکانه‌ای که حسینعلی از ننه‌کردی شنیده و از بر کرده و ماجراها و حوادث جذاب و پرکشش، یکی پس از دیگری خواننده را تا انتهای داستان با خود همراهی می‌کند. هادی حکیمیان هوشمندانه سعی داشته تا داستان تاریخی را طوری روایت کند که برای مخاطب نوجوان ما خواندنی باشد.»

در نمایشگاه امسال، یکروز به عنوان کتابفروش در غرفه شهرستان ادب حضور داشتم. بی‌شک یکی از مهمترین عناصر جذب مخاطب نوجوان به کتاب، طرح جلد آن است. جلد طراحی شده برای این رمان مناسب نوجوان نبود و به شخصه دانش‌آموزانی را دیدم که جلد کتاب را برانداز می‌کردند و بدون آنکه به خلاصه داستان گوش دهند یا قدری بایستند و بخشی از کتاب را بخوانند، کتاب را به روی میز بر می‌گرداندند. کاملاً مشخص بود که در مقایسه با طرح جلدهای پر رنگ و لعاب خارجی مخاطب را جذب نمی‌کرد. کاش طرح جلد فضای وهم‌آلود را تلقین نمی‌کرد. کاش نشانی از نوجوانی، پویایی و امید به آینده را در ذهن تداعی می‌کرد.