به گزارش خبرنگار خبرگزاری مهر، درست ۳۲ سال پیش در چنین روزهایی وقتی مردم لندن از لا به لای خیابان‌ها و کوچه‌های خاکستری و بی روح لندن مشغول رفت و آمد بودند، ناگهان صفیر گلوله‌ای همه چیز را تغییر داد و عابران را برای یک لحظه متوقف کرد. مردی میانسال که از پشت سر گلوله به او اصابت کرده بود شاید برای خیلی از عابران فرد مهمی نبود، هرچند شلیک گلوله به این شکل نمی‌توانست عجیب نباشد. اما در عالم سیاست چهره فردی از روی زمین محو شده بود که برای بسیاری اهمیت داشت.
«ناجی سلیم العلی» کاریکاتوریست همان فردی بود که در میانه راه رسیدن به دفتر روزنامه «القبس» کویت (در منطقه نایتزبریج لندن) هدف گلوله قرار گرفت. بعد از شلیک ناجی سلیم ۳۸ روز در شرایط ناگوار قرار داشت و در نهایت بر اثر جراحت وارده از دنیا رفت. البته فلسطینیان معتقدند او «شهید» شد، چرا که فعالیت حرفه‌ای ناجی سلیم با اسم مستعار «علی الادهمی» در مطبوعات همواره به نفع مردم مظلوم این سرزمین بوده است.
در پی قتل ناجی سلیم هیچکس مجرم شناخته نشد، شاهدان هم به درستی آنچه در صحنه جنایت اتفاق افتاد را شرح ندادند با این حال بعد از گذشت ۳۰ سال پلیس لندن باز به سراغ افرادی رفته است که ممکن است قصدشان را برای شهادت دادن در مورد این پرونده تغییر داده باشند، اما مردم فلسطین باور دارند که این جنایت کار سرویس امنیتی رژیم صهیونیستی (موساد) باشد.
ناجی سلیم یک «شهید» است
هرچند گزاره‌ای که فلسطینیان به آن باور و ای بسا یقین دارند اثبات نشده است، اما نگاهی به فعالیت حرفه‌ای ناجی سلیم در مطبوعات به عنوان کاریکاتوریست این گزاره را اثبات می‌کند. اصلی ترین شهرت ناجی سلیم خلق شخصیتی کارتونی با عنوان «حنظله» بود که به عنوان نماد مصور مردم فلسطین و نشانگر سرنوشت تلخ اهالی این سرزمین شناخته شد. حنظله به معنی سیب تلخ است و تصویری که ناجی سلیم او را حنظله نامید کودکی ۱۰ ساله فلسطینی بود که اولین بار در روزنامه کویتی «السیاسة» به تصویر کشیده شد و از سال ۱۹۷۳ ناجی سلیم او را پشت به بیننده و با دستان قلاب شده در پشت سر ترسیم کرده است که قامت آن کمی هم خمیده به نظر می‌رسد.
شباهت سرنوشت ناجی سلیم با حنظله
در مورد سرنوشتی که برای حنظله به عنوان یک شخصیت خلق شده ناجی سلیم می‌گوید او سنی مذهب است و بعد از ۱۰ سالگی مجبور به ترک فلسطین شده است. در آثار ناجی سلیم حنظله همیشه پابرهنه و با پیراهن ژنده به تصویر کشیده می‌شد و در کاریکاتورهای در حال سنگ‌پرانی یا شعارنویسی است. ناجی سلیم به این دلیل او را پشت به همگان به تصویر می‌کشید که حنظله از اقدامات جامعه بین المللی برای آزادی فلسطین ناامید است و با همه آنها تا زمان تحقق آرمانش قهر کرده است. او به نوعی نظاره گر تمام جنایات صهیونیست‌ها و مظلومیت مردم فلسطین است و به صورت سمبلیک مقاومت فلسطینی‌ها را نشان می‌دهد.
شهید مرتضی آورینی درباره ناجی العلی و خلق شخصیت حنظله این گونه نوشت: «حنظله مظهر یک حضور سمبلیک است، شاهد همه مصائبی که بر ملت او می‌رود. حنظله شاید خود ناجی العلی باشد، پسری یک دنده و لجوج و پابرهنه، با شانه‌هایی آویزان و دست‌هایی گره خورده از پشت.»
آنچه که شهید آوینی در مورد ناجی سلیم اشاره می‌کند نکته درستی است چرا که این هنرمند فلسطینی در سال ۱۹۳۷ متولد شد و در نهایت بعد از اشغال فلسطین در سال ۱۹۴۸ به همراه خانواده اش به جنوب لبنان مهاجرت کرد و در اردوگاه عین الحلوه ساکن شد. این اتفاق در ۱۰ سالگی زندگی ناجی سلیم افتاد و بعد از آن هم به دلیل فعالیت‌های صهیونیست ستیزانه بازداشت شد. او بسیاری از اوقات خود را در زندان سپری کرد و طرح‌های خود را روی دیوارهای زندان رژیم صهیونیستی می‌کشید. ارتش لبنان نیز چندین بار وی را بازداشت کرد.
«حنظله»، «فاطمه» و چند کاریکاتور مبارز
شخصیت حنظله امروز در کشورهای انگلیسی زبان معروف است و مردمان این کشورها ترجیح می‌دهند او را «هندلا» خطاب کنند. اما ناجی سلیم علاوه بر خلق شخصیت حنظله که امروز دیگر جهانی شده است، ۴۰ هزار کاریکاتور مختلف تا قبل از اینکه توسط عوامل ناشناس در ۲۹ جولای ۱۹۸۷ ترور شود به یادگار گذاشت که در آنها رژیم‌های عربی و اسرائیل را مورد شماتت قرار داد.
وی همچنین کاریکاتورهای جنجالی دیگری را به نمایش کشید که از جمله آنها می‌توان به کاریکاتورهایش درخصوص سران فلسطینی سازشکار و سران عرب اشاره کرد که در ناز و نعمت و عیش زندگی می‌کردند و به مسأله فلسطین خیانت می‌کردند. ناجی علی همچنین کاریکاتور یک شخصیت سرباز اسرائیلیِ «دماغ دراز» را نیز به تصویر کشید به گونه‌ای که وی در مقابل سنگ‌های پرتاب شده از سوی فلسطینیان، دست پاچه شده است.
ناجی شخصیت‌های اصلی دیگری را هم در کاریکاتورهای خود داشت که از جمله آنها می‌توان به شخصیت زن فلسطینی اشاره کرد که ناجی او را در بسیاری از کاریکاتورهایش فاطمه معرفی می‌کرد. شخصیت فاطمه در کاریکاتورهای ناجی شخصیتی بود که سازش نمی‌کرد و رؤیاهایش در قبال مسأله فلسطین و راهکارهای حل این مسأله کاملاً واضح و شفاف بود. ناجی همسر فاطمه را نیز به گونه‌ای تصویر کرده بود که برخی مواضع شکننده بود.
اعتراف یک جاسوس دوجانبه
در مورد قاتل این کاریکاتوریست معروف عرب گفته می‌شود فردی به اسم «اسمائیل سوآن» در ۲۸ سالگی مرتکب جنایت شده است، در سوابق وی آمده است سوآن متولد بیت المقدس و عضو سازمان آزادی بخش فلسطین بوده است. با این حال سازمان فوق ارتباط خود را با این پرونده جنایت رد کرد. سوآن هم در بازجویی‌ها به این نکته اشاره کرد که جاسوسی دوجانبه بوده است که برای سرویس اطلاعاتی «موساد» کار می کرده است.
اهمیت این ماجرا تا آنجا بود که پس از اعتراف سوآن، «مارگارت تاچر»، نخست وزیر وقت انگلستان دفتر سرویس اطلاعاتی اسرائیل در لندن در قصرسبز درمنطقه کنزینکتون لندن را تعطیل کرد و سه دیپلمات ارشد اسرلئیلی را از انگلستان بیرون کرد که یکی از این سه دیپلمات وابسته فرهنگی سفارت اسرائیل در لندن بود.
ناجی سلیم تمام نشد!
ناجی سلیم العلی در نهایت در قبرستان «بروک وود» به خاک سپرده شد و پس از شهادتش به پاسداشت نام او مرکز فرهنگی در شهر بیروت با عنوان «مرکز فرهنگی ناجی العلی» ایجاد شد، روزنامه «السفیر» نیز مسابقه کاریکاتوری به نام وی برگزار کرد. یکی از فرزندان او به اسم «خالد» هم سلسله کاریکاتورهایی از پدرش را در چند کتاب جمع آوری کرد؛ کتاب‌هایی که بسیاری از آنها به زبان‌های انگلیسی و فرانسوی و … ترجمه شده‌اند.
نظر شما