تجربیات دانشگاه‌های جهان در زمینه حفاظت از محیط زیست

مجله مهر:  مسئله محیط زیست و تغییرات آب و هوایی از موارد نگران کننده برای بسیاری از دانشمندان است. با توجه به چالش‌ها و خطرات ناشی از این تغییرات باید گفت آیندگان نیز از این زمین حقی دارند و در این میان مانند سایر زمینه‌ها باز هم نقش دانشگاه پررنگ‌تر از سایر نهادها به چشم می‌آید.

ایسکانیوز در این باره نوشت: «امروزه مسائل زیست محیطی نگرانی‌های زیادی را برای دانشمندان به وجود آورده است. در این راستا چالش‌های بسیاری برای جوامع انسانی به وجود آمده که از جمله آن ها می توان به تغییر رنگ اقیانوس ها، گسترش بیابان ها و افزایش ۲۵ درصدی نیاز به انرژی را نام برد.

سیاره‌ ما در خطر است و عامل آن نیز انسان ها و الگوهای رفتاری نادرست آن هاست. در این مسیر سبز نگاه‌های بسیاری به دانشگاه‌ها معطوف شده و حتی آنان از لحاظ نگاه به مسائل زیست محیطی رتبه‌بندی نیز شده اند.

در حالی که جوانان خواستار اقدام فوری در مورد شرایط اضطراری آب و هوایی هستند، احتمالا دو سوم از دانشگاه ها به اهداف ۲۰۲۰ خود برای کاهش انتشار کربن نخواهند رسید. در چنین شرایطی کنفرانس های علمی نیز به دلایلی که در ادامه بررسی می کنیم، مورد سرزنش قرار گرفته اند.

آمارها و نظر کارشناسان

با توجه به داده های حمل و نقل که به طور داوطلبانه توسط ۶۷ موسسه ارائه شد، سفرهای هوایی مسئول بیش از ۲٪ انتشار جهانی کربن به دست انسان هستند. در چنین شرایطی سفرهای هوایی استادان می‌تواند ردپای دانشگاه ها را در زمینه انتشار کربن پررنگ کند.

بر اساس گزارش منتشر شده توسط «People and Planet University League» به نظر می رسد دانشگاه ها باید به طور جدی‌تری به این مسئله بپردازند؛ اما تنها ۴۹ مورد از ۱۵۴ مؤسسه برای رسیدن به اهداف تعیین شده و کاهش ۴۳ درصدی انتشار کربن در سال های ۲۰۰۵ تا ۲۰۲۰ موفق بوده اند.

جدول جمع آوری شده توسط کمپین People and Planet، دانشگاه ها را از ۱۰۰ نمره بر اساس معیارهایی نظیر ممیزی های محیطی، سیستم های مدیریت، سرمایه گذاری اخلاقی، مدیریت کربن و زباله و بازیافت رتبه‌بندی کرده است.

«هانا اسمیت» مدیر اجرایی کمپین People and Planet گفت: «هنگامی که مردم در حال مقاومت در برابر موج‌های گرما و آتش سوزی جنگل هستند، تماشای شکست دانشگاه‌ها در زمینه تغییرات آب و هوایی ناراحت‌کننده است. دانشگاه‌ها وظیفه دارند با این جوامع و دانشجویان هماهنگ شده و از موقعیت مکمل خود برای عمل استفاده کنند.»

«استیف فارلی» ۲۵ ساله، دانشجوی کارشناسی ارشد ریاضی در دانشگاه Loughborough گفت: «این یافته‌ها فقدان قدرت اراده، دید به آینده و انرژی در این بخش است و نشان از بی توجهی به معترضان و طرفداران جوان محیط زیست در دانشگاه‌هاست.»

«امیلی آدامز» ۲۳ ساله، که در حال مطالعه زیست شناسی دریایی و اقیانوس شناسی در دانشگاه پلیموث انگلستان است، اظهار کرد که جدول کمپین(People and Planet (P&P نشان می‌دهد فقط هشت دانشگاه سیاست سرمایه گذاری در انرژی های تجدید پذیر را دنبال می کنند.

یافته های امسال در مورد کاهش کربن نگران کننده تر شده است. برای مثال طبق اصلاحات آموزش عالی دولت انگلستان، دانشگاه‌ها دیگر مکلف نیستند داده‌های مربوط به کاهش کربن و سایر موارد سبز را به آژانس آمار آموزش عالی (Hesa) ارائه دهند.

P&P معتقد است که حدود ۸۰٪ اثر کربن در دانشگاه ها مربوط به رفتار کارکنان و دانشجویان است. رفتار و ارزش‌های آموخته شده در دانشگاه تأثیر طولانی‌مدت بر زندگی فارغ التحصیلان خواهد داشت.

در این راستا دانشگاه ها برای کاهش چشمگیر کربن در پس زمینه افزایش تعداد دانشجویان و گسترش دانشگاه ها اقداماتی را انجام داده‌اند . علاوه بر این، گرایش به همکاری بین دانشگاهیان کشورهای مختلف و رشد کنفرانس های بین المللی باعث شده که تعداد بیشتری از استادان به سفرهای هوایی روی آوردند.

براساس مطالعه سفرهای هوایی دانشگاه بریتیش کلمبیا در کانادا سال ۲۰۱۷، کارکنان پنج دپارتمان تنها ۷۰۹ سفر هوایی را طی ۱۸ ماه انجام دادند. تحقیقات ادعا کردند که هیچ ارتباط مشخصی بین سفرهای هوایی و بهره‌وری دانشگاهی وجود ندارد.

باتوجه به پیشرفت تکنولوژی یکی از راه‌های ممکن برای کاهش این سفرهای هوایی استفاده از راه‌های جایگزین مانند ویدئو کنفرانس‌هاست.

در حال حاضر در رتبه‌بندی سبز دانشگاه‌های جدید هم توانسته اند خودی نشان دهند. دانشگاه بریستول از رتبه ۲۷ در سال ۲۰۱۷ به ۱۱ ارتقا پیدا کرده و نیوکاسل از جایگاه ۲۰ به ۱۲ رفته است در این بین دانشگاه آکسفورد که در رتبه ۵۴ بوده است به ۴۵ رسید و کمبریج با سقوط ۹ پله ای در جایگاه ۶۷ قرار دارد.

دانشگاه‌های سبز چه می‌کنند؟

بسیاری از دانشگاه‌ها داشتن ساختمان‌های سبز را به رسمیت می شناسند و روی رویه ها و محصولات سبزتر و روش های جذب کارمندان و دانشجویان در این زمینه سرمایه گذاری می کنند. برخی از موارد می‌توانند گزینه‌های پیشنهادی زیر باشند.

طراحی ساختمان پایدار

دانشگاه تگزاس در دالاس، جوایز متعددی را برای ساختمان خدمات دانشجویی خود کسب کرده که برای خنک و روشن بودن طبیعی ساختمان طراحی شده است و باعث کاهش انرژی مورد استفاده برای تهویه مطبوع و روشنایی می شود.

انرژی تجدیدپذیر

ساختمان فانوس دریایی سبز در دانشگاه کپنهاگ دانمارک، انرژی مورد نیاز خود را از سلول‌ها و پانل های خورشیدی تولید می‌کند و انرژی اضافی را در زیر زمین ذخیره می کند. کالج «Green Mountain» نیز با سوزاندن گاز متان حاصل از فضله گاو به تولید انرژی می پردازد.

استفاده مجدد از بطری آب

در بعضی از دانشگاه ها نصب ایستگاه های هیدراتاسیون(در واقع شیرهای دیواری) امکان پر کردن و استفاده مجدد از بطری های آب را آسان می کند. ایده این است که زباله های اینچنینی و انتشار گازهای کربن ناشی از حمل و نقل آن ها کاهش یابد. در بعضی موارد فروش آب بطری در دانشگاه ممنوع است.

تولید مواد غذایی محلی

دانشگاه کانادایی شمال بریتیش کلمبیا با میزبانی بازار هفتگی کشاورزان در محوطه دانشگاه، حمایت خود را به تولید کنندگان مواد غذایی محلی معطوف کرده است. برخی دیگر، مانند دانشگاه کنتربری، نیوزیلند، دارای باغ های محلی هستند که دانشجویان محصولات ارگانیک خود را در آن پرورش می دهند.

دفع زباله

دانشگاه لوزان سوئیس با ارسال زباله های غذایی به یک مزرعه، از این زباله ها برای تولید کودهای ارگانیک و همچنین سوخت بیوگاز استفاده می کند؛ بنابراین این زباله‌ها باعث ایجاد گرما و برق برای مزرعه و جامعه همجوار می‌شود. در دانشگاه پرو، زباله‌های کاغذی به یک شرکت بازیافت تحویل داده شده و درآمد حاصل از آن به عنوان کمک هزینه تحصیلی به دانشجویان کم‌درآمد ارائه می شود.

حمل و نقل سبز

بسیاری از دانشگاه‌ها طرح های اجاره دوچرخه را اجرا می کنند به عنوان مثال در دانشگاه دوک ایالات متحده، دانشجویان با استفاده از کارت‌های دانشجویی به صورت رایگان دوچرخه در اختیار خواهند داشت. در دانشگاه اسلو نروژ، کارمندان و دانشجویان از ایستگاه های شارژ اتومبیل های برقی بدون هیچ گونه هزینه ای، برای ترویج این روش سفر سبز استفاده می کنند.

دانشجویان چگونه در مسیر دانشگاه سبز قرار گیرند؟

نمی‌توان نقش دانشجویان در کمک به ایجاد دانشگاه‌های دوستدار محیط زیست را دست کم گرفت. در بسیاری از موارد، دانشجویان اصلی‌ترین عامل توسعه دهنده یک پروژه هستند.

به عنوان مثال، دانشجویان دانشکده مهندسی آتینگال هند، پنج هکتار از زمین بی ثمر دانشگاه را به یک بخش پر رونق تبدیل کردند که در حال حاضر سبزیجات ارگانیک دانشجویان و جامعه محلی را تولید می کند.

در دانشگاه ساسکس انگلستان، دانشجویان یک فروشگاه حمل و نقل آزاد را تأسیس کرده اند که توسط داوطلبان اداره می شود. در این مکان دانشجویان هر جنسی که نمی خواهند با چیزهایی که لازم دارند تعویض می کنند. بنابراین کالاها به جای رفتن به محل دفن زباله مجدداً استفاده می‌شوند. انرژی مورد استفاده برای تهیه و حمل و نقل محصولات جدید کاهش می یابد و دانشجویان در هزینه خود صرفه جویی می کنند.

به طور مشابه، در دانشگاه ویکتوریا کانادا، دانشجویان داوطلب برخی از دوچرخه های قدیمی را تعمیر و اجاره می‌دهند. در دانشگاه توکیو ژاپن نیز همین کار با لپ‌تاپ‌های دست دوم انجام می‌شود.

حتی در شرایطی که دانشجویان قادر به اجرای کامل یا تأمین اعتبار پروژه ها نباشند، ایده های آنها نقش موثری در تأثیرگذاری بر تصمیمات گرفته شده توسط بخش های دانشگاه ایفا می‌کند.

بنابراین اگر مایل به ایجاد تغییر در جهان هستید کار را از دانشگاه خود شروع کنید و برنامه ها و پیشنهادات زیست محیطی خود را پیگیری کنید.

نتیجه‌گیری و پیشنهاد راهکارها

دانشگاه‌ها می توانند با راه‌اندازی بخش هایی تحت عنوان آکادمی سبز، دانشجویان را درگیر پایایی کنند، حتی می توانند برای کارمندان، «رتبه‌های سبز» در نظر بگیرند تا بدین وسیله انگیزه ها را برای آموختن مسائل مربوط به محیط زیست بالا برند.

یکی از راه های کاهش میزان کربن توسط دانشگاه‌ها کنار گذاشتن مقداری پول به ازای هر سفر هوایی است تا بودجه جمع شده از این طریق برای آموزش دانشجویان جهت مقابله با تغییرات آب و هوایی استفاده شود.

پایایی، پایداری، مانایی یا با عبارت بهتر خودمانایی و خودپایایی مفهومی‌ست در مبحث بوم‌شناسی، ساختمان سبز و محیط زیست که اشاره دارد به اعمالی که با ادامهٔ روند حیات و اکوسیستم‌ها در ستیز قرار ندارد. صندوق جهانی طبیعت به بررسی و ارزیابی میزان پایایی سیاست‌های اقتصادی-اجتماعی جوامع می‌پردازد.

دانشگاه ها می توانند تیم های آموزش دیده را در دانشکده و حتی شهرها مامور آموزش افراد کنند. مروری بر نحوه ورود پایداری به حوزه های مختلف و راه‌اندازی مدارس رایگان پایایی تابستانه برای دانش آموزان نیز از دیگر موارد قابل انجام است.

برنامه های پایداری باید به سمت نوآوری دانشگاهی پیش بروند. همانطور که تاثیرات علمی دانشگاه ها مهم است آن ها باید به عنوان محل آموزش نیز فارغ التحصیلانی را برای زندگی و کار پایدار به جهان بیرون معرفی کنند. باید به دانشجویان آموخت تا تغییراتی را در جهت پایداری در حرفه خود انجام دهند. ایجاد سازه های انرژی خورشیدی در دانشگاه ها و گنجاندن مبحث پایداری در برنامه درسی دانشجویان نیز از راه های قدم برداشتن به سوی دانشگاه سبز هستند.

مسئله حفظ محیط زیست نیاز به تلاش تمامی گروه ها و دانشگاه ها دارد که با موارد مطرح شده در این گزارش امید می رود دانشگاه ها در جهت آن قدم های محکمی بردارند.»