نمره مردودی راه‌آهن در مدیریت سوانح/ از دامغان تا رودشور و زاهدان

به گزارش خبرنگار مهر، چهارشنبه هفته گذشته در اثر از ریل خارج شدن یک رام قطار زاهدان-تهران، در نزدیکی ایستگاه «شورو» در استان سیستان و بلوچستان، متأسفانه ۵ تن از مسافران این قطار جان باخته و بیش از ۳۵ تن دیگر زخمی شدند.

اگرچه این سانحه در جای خود از اهمیت بالایی برخوردار است، اما قطعا مهم ترین و دلخراش‌ترین سانحه ریلی ۱۰ سال اخیر، برخورد قطار تبریز-مشهد با قطاری بود که در ایستگاه هفت خوان دامغان متوقف بود و در اثر آن ۴۷ تن از اهالی آذربایجان شرقی که عازم مشهد بودند جان باختند و ۱۰۳ نفر مصدوم شدند.

حادثه ای که در ۵ آذر ۹۵ رخ داد و عده زیادی از هموطنانمان در آتش سوزی حاصل از برخورد دو قطار سوختند البته یک قربانی دیگر هم داشت.

گزارش سانحه هفت خوان دامغان رسانه‌ای نشد

سید محسن پورسیدآقایی، مدیرعامل وقت شرکت راه آهن همان ایام استعفا داد تا زمزمه های استیضاح عباس آخوندی، وزیر وقت راه و شهرسازی نیز که از افواه نمایندگان مجلس به گوش می رسید، فروکش کند. هر چند که در هنگام معرفی آخوندی به عنوان وزیر پیشنهادی راه و شهرسازی در دولت دوازدهم، تعدادی از نمایندگان مخالف آخوندی، موضوع ناکارآمدی سیستم کنترل خودکار قطار (ATC) را که در هنگام بروز سانحه قطار تبریز-مشهد، عمدا غیر فعال شده بود را متذکر شدند؛ اما آخوندی توانست از سد رأی اعتماد عبور کند.

به نظر نمی رسد با توجه به ابعاد کوچکتر سانحه «شورو»ی زاهدان نسبت به هفت خوان دامغان، این سانحه از میان مدیران دولتی قربانی و مستعفی بگیرد. 

در آذر ۹۵ نیز شرکت راه آهن نه تنها سخنگویی را برای اعلام آخرین وضعیت سانحه و تعداد جان باختگان تعیین نکرد، بلکه به انحاء گوناگون از شفاف سازی درباره علت سانحه فرار کرد و همین موضوع سبب شد گمانه‌های مختلفی در این خصوص از سوی رسانه‌ها و مردم مطرح شود.

گفتنی است تا کنون کمیته سوانح شرکت راه آهن که زیر نظر مدیران این شرکت فعالیت می‌کند، علت واقعی سانحه هفت خوان را رسانه ای نکرده است.

کمیته بررسی سوانح ریلی مستقل است؟

این اتفاق برای سایر سوانح ریلی هم اتفاق افتاده که قطعا علت آن، مستقل نبودن کمیته بررسی سوانح ریلی است و زیر نظر هیئت مدیره شرکت راه آهن فعالیت می کند؛ در حالی که وزارت راه و شهرسازی باید کمیته مستقلی متشکل از کارشناسان زبده و متخصص در حوزه زیرساخت ها و روبناهای ریلی را برای سوانح تعیین کرده و از اعضای این کمیته بخواهد در اسرع وقت پاسخگو باشند.

مشابه کمیته ای که رئیس جمهور از استادان خبره دانشگاه تربیت مدرس برای بررسی علت حادثه آتش سوزی و فروریزش ساختمان پلاسکو تشکیل داد. نه اینکه همانند کمیته سوانح هوایی که مستقیما زیر نظر سازمان هواپیمایی کشوری فعالیت می کند و عامل هر سانحه سقوط هواپیما را خلبان معرفی می کند. کما اینکه در یکی از گزارش هایی که درباره سانحه ریلی هفت خوان دامغان منتشر شد، مقصر حادثه، لوکوموتیوران که در این سانحه جان خود را از دست داده بود، معرفی شد.

با این حال شرکت راه آهن در خصوص حادثه آتش سوزی تعداد زیادی واگن مسافری فرسوده در دومین روز شهریور ماه در ایستگاه رودشور محور قم در جنوب استان تهران نیز نتوانست به خوبی حاشیه های پیرامونی آن را خنثی کند.

شایعاتی که مدیریت نشد

به خصوص که برخی شرکت های خصوصی حمل و نقل ریلی معتقدند بر خلاف ادعای شرکت راه آهن مبنی بر اسقاطی بودن این واگن ها که قرار بوده برای از رده خارج کردن آنها، به یک شرکت ذوب فلزات در اصفهان انتقال داده شوند، این واگن های مسافری قابل تعمیر و اوورهال بوده اند و این آتش سوزی که سبب نابودی کامل بیش از ۱۰۰ دستگاه واگن شد، عمدی بوده است.

در حالی که هنوز شرکت راه آهن از شوک آتش سوزی واگن های دپو شده در ایستگاه رودشور محور تهران-قم خارج نشده، حادثه ریلی قطار مسافری تهران-زاهدان به وقوع پیوست که همچنان برخی منابع آگاه محلی و برخی نمایندگان مردم سیستان و بلوچستان در مجلس معتقدند بر خلاف ادعای شرکت راه آهن مبنی بر اینکه ورود شن های روان به ریلی های محل حادثه و بالا بودن سرعت قطار سبب از ریل خارج شدن قطار شده، علت واقعی این سانحه، باز کردن و سرقت قطعات و پیچ های نگهدارنده ریل بوده که به دلیل بالا بودن سرعت قطار، واگن ها از ریل خارج شدند.

اگرچه یکی از نهادهای امنیتی وابسته به یکی از نهادهای نظامی کشور، شائبه عمدی بودن سرقت قطعات نگهدارنده ریل را تکذیب کرد، اما در روز سانحه شرکت راه آهن نتوانست با تعیین سخنگوی مسلط به حادثه، پاسخگوی مطالبه اذهان عمومی از اطلاع رسانی دقیق و صحیح باشد. لذا باز هم بازار شایعات در این حادثه، داغ و فضای مجازی به محملی برای بازتاب سریع این شایعات تبدیل شد.

کارشناس صنعت ریلی: شورای عالی ترابری به جای راه آهن سانحه را بررسی کند

محمد حسین رضاییان، کارشناس صنعت حمل و نقل ریلی در گفت وگو با خبرنگار مهر، درباره ناکارآمدی اقدامات شرکت راه آهن در پیشگیری از وقوع و همچنین ضعف این شرکت در مدیریت سوانح، اظهار داشت: نباید کمیته سوانح ریلی در شرکت راه آهن و زیر نظر هیئت مدیره باشد چون نتیجه از قبل مشخص است.

وی با بیان اینکه در مورد سوانح مهم ریلی سال های اخیر هیچ گاه نه اطلاع رسانی درستی در زمان سانحه انجام و نه نتایج کمیته سوانح به مردم اعلام شده، افزود: باید این کمیته زیر نظر معاونت حمل و نقل وزارت راه و شهرسازی و شورای عالی ترابری تشکیل شود تا به دور از جانبداری و با استقلال کامل به بررسی سانحه بپردازد و سپس علت آن را برای مردم و رسانه ها تشریح کند.