ناقوس حیات در جنگل‌های هیرکانی/ مرال‌ها صدای زندگی سر می‌دهند

خبرگزاری مهر، گروه استان ها- اعظم محبی: این روزها در لابلای درختان جنگل های هیرکانی، نعره های گوزن نر برای تعیین قلمرو طنین انداز شده و زمان فرمانروایی قویترین نر گروه را اعلام می کند.

این آوا بیانگر آغاز فصل گاوبانگی و رقابت جهت از میدان به درکردن سایر گوزن های نر و در اختیار گرفتن قلمرو و بقای نسل بزرگترین گوزن ایران است.

صدای گوزن‌های قرمز نر در دل جنگل‌های هیرکانی، نمادی از اصالت در این زیست ‌منطقه منحصر به ‌فرد جهان است، مرال‌های نر نعره زندگی و بقای نسل را سر می‌دهند تا در قلمرویی که برحسب غریزه خدادادی تشکیل داده در آستانه فصلی گرم، شاهد زایش بچه ‌مرال‌هایی چابک باشند.

مرال یا گوزن قرمز یکی از نمادهای تنوع زیستی جنگل های هیرکانی و از گونه های حمایت شده در زیستگاه های استان گلستان است که از جنگل های بندرگز و نوکنده در غرب تا پارک ملی گلستان در شرق مشاهده می شود.

مناطق جنگلی جهان نمای کردکوی، دهنه های زرین گل و محمدآباد در علی آبادکتول، منطقه شش آب در رامیان و منطقه لوه در گالیکش تا محدوده پارک ملی گلستان از مهم ترین زیستگاه های مرال در استان است.

چادر گاو بانکی برپا شده است

برای حفظ این گونه های باارزش عرصه های جنگلی استان گلستان بار دیگر شاهد تلاش شبانه روزی محیط بانانی است که سعی می کنند تا فضایی امن برای زاد و ولد گوزن ها فراهم آورند؛ آن ها به منظور حفاظت از گونه باارزش مرال در مناطق جنگلی استان چادرهای گاو بانگی را به مدت یک ماه از اواخر شهریور تا اواخر مهرماه برپا می کنند تا با اقدامات حفاظتی دست شکارچیان متخلفی که با تقلید صدای گوزن ها سعی در شکار آن ها دارند را کوتاه کنند.

براساس اعلام اداره کل حفاظت محیط زیست گلستان هرساله حدود ۲۰ الی ۲۵ چادر گاوبانگی در نقاط مختلف زیستگاهی این گونه حمایت شده برپا می شود.

محیطبانان با جمع آوری اطلاعات لازم از وضعیت جمعیتی، پراکنش و مناطق مختلف زیستگاهی می توانند راهکارهای مناسبی جهت حفظ و حفاظت از این گونه با ارزش فراهم کنند.

مدیرکل حفاظت از محیط زیست گلستان هم در این راستا گفت: نعره گوزن که در زبان روستاییان به «گاو وحشی» مشهور است برای تعیین قلمرو و تصاحب ماده ها از نیمه شهریور تا نیمه مهرماه ادامه دارد به طوری که جنس نر با سر دادن فریاد که به «گاو بانگی» معروف شده؛ ماده ها را به سوی خود می کشاند.

وجود ۵۰۰ مرال در طبیعت گلستان

محمدرضا کنعانی افزود: مرال یا گاو وحشی معمولا در طول دوران حیات خود یک بار زاد و ولد می کند و به همین دلیل امن بودن محیط زندگی حیوان برای آسیب ندیدن و بقای آن از اهمیت زیادی برخوردار است که محیط بانان با توزیع در جنگل ها و اقامت شبانه روزی تلاش می کنند شرایط را مدیریت کنند.

برآورد می شود که حدود ۵۰۰ مرال در طبیعت گلستان وجود داشته باشد و این تعداد اندک ضرورت حفاظت بیشتر این گونه باارزش را نشان می دهدوی بیان کرد: شکارچیان با تقلید صدای مرال؛ آنها را به سوی خود کشانده و چون در مواردی از اسلحه های جدید با برخورداری از تکنولوژی های کاهنده صدا استفاده می شود امکان رهگیری برای محیط بانان وجود ندارد که این موضوع آسیب پذیری حیات وحش را بیشتر کرده است.

کنعانی اضافه کرد: برآورد می شود در مجموع حدود ۵۰۰ مرال در طبیعت گلستان وجود داشته باشد که این تعداد کم، اهمیت حفاظت از آنها را بیش از پیش کرده است.

بانگ برای تعیین قلمرو

یک محیط بان بازنشسته گلستانی در این زمینه به خبرنگار مهر گفت: گوزن های نر برای تعیین قلمرو با ایجاد صدایی شبیه صدای گاو اهلی، گوزن های ماده را در محدوده قلمرو خود جمع می کنند.

علی بخش باجه که سابقه بیش از ۳۰ سال خدمت در مناطق حفاظت شده را دارد، افزود: با توجه به این که در فصل گاوبانگی رقابت بین گوزن های نر برای بیرون راندن رقیب انجام می شود، احتمال سوء استفاده شکارچیان غیرمجاز برای شکار این حیوانات هم افزایش خواهد یافت.

بخش باجه گفت: هر چند بانگ مرال ها، ندای زندگی و تجدید نسل و استمرار بقای آن ها است اما در بسیاری از موارد این بانگ با گلوله سودجویان و شکارچیان پاسخ داده می شود.

وی با بیان این که بنده بارها در فصل گاو بانگی شاهد جنگ و نزاع مرال ها بوده ام، اضافه کرد: در فصل گاوبانگی اگر گوزن نر صدای گوزن نر دیگری را در محدوده قلمرو خود بشنود با سرعت به سمت صدای مربوطه حرکت می کند تا گوزن مهاجم را از قلمرو خود خارج کند.

بانگ گوزن باعث شکار آن می شود

بخش باجه اضافه کرد: گوزن نر بیشتر در بلندی و روی تخته سنگی به سر دادن بانگ اقدام می کند و در این هنگام برخی از شکارچیان غیرمجاز با رصد و رهگیری این صداها به جانور نزدیک و آن را شکار می کنند.

به گفته بخش باجه حتی برخی شکارچیان هم با تقلید بانگ این حیوان به وسیله دمیدن در لوله های پلاستیکی و شاخ گوزن های افتاده، باعث جذب مرال ها شده و بی رحمانه آنها را شکار می کنند.

یک کارشناس حیات وحش هم به خبرنگار مهر گفت: فضای ناامن و وجود استرس در زیستگاه زادآوری، زندگی این گونه را تحت تاثیر قرار می دهد و به همین منظور سازمان حفاظت محیط زیست همه ساله در مناطقی که زیستگاه مرال است، چادرهایی را با عنوان چادر گاو بانگ برپا می کند تا از مرال ها در برابر خطرات شکار حمایت کند.

میثم ذوالفقاری اظهارکرد: مرال نر در دوره گاوبانگی امکان تشخیص صدای مصنوعی برآمده از سوی شکارچیان غیرمجاز را از صدای حیوان رقیب از دست می دهد و به راحتی اسیر صیادان می شود.

وی افزود: گروه های محیط بانی برای جلوگیری از شکار گوزن های نر در فصل گاوبانگی در جنگل های این استان چتر حفاظتی خود را در این مناطق پهن می کنند.

سکونت شبانه روزی به مدت یک ماه

ذوالفقاری بیان کرد: ایجاد چادرهای گاوبانگی به همراه سکونت دائمی و شبانه روزی ماموران، برقراری گشت های سیار، کاربرد اصول حفاظتی و بررسی راه های ورودی به مناطق زیستگاهی، امکان حفظ و حراست از این گونه را افزایش می دهد.

وی اضافه کرد: همچنین در فصل گاوبانگی گوزن های نر جوانی که موفق به تعیین قلمرو نشده اند از قلمرو نرهای بزرگ تر رانده شده و به حاشیه مناطق پناه می آورند، بنابراین گوزن های نر و جوان در طول فصل گاوبانگی بسیار آسیب پذیر هستند.

براساس آگهی روزنامه رسمی سازمان حفاظت محیط زیست کشور مبلغ جریمه شکار هر راس مرال ۳۵ میلیون تومان تعیین و علاوه بر این طبق ماده ۱۲ قانون شکار و صید بین سه ماه تا سه سال حبس برای شکارچیان غیرمجاز این گونه ارزشمند در نظر گرفته شده است.

با توجه به اینکه زمان جفت‌گیری مرال‌ها از نیمه دوم شهریورماه تا نیمه دوم مهرماه است؛ اگر شرایط مناسبی برای زادآوری مرال‌ها ایجاد نشود، به‌طور طبیعی سبب کاهش زادآوری و به‌هم ریختگی در جمعیت مرال‌ها خواهد شد.