خبرگزاری مهر- گروه هنر- زهرا منصوری: سیدصادق موسوی از مدیران جوان سازمان سینمایی است که مسئولیت هدایت انجمن سینمای جوانان را برعهده دارد. خودش را دوست هنرمندان جوان می‌داند و از پیوندی ناگسستنی و صمیمی بین این انجمن و صنف فیلم کوتاه صحبت می‌کند اما این شرایط باعث نشده است مصون از انتقادات بعضاً تند و تیز فعالان این حوزه باشد.
انتقادهایی که موسوی خود نیز بخشی از آنها را می‌پذیرد و انجمن سینمای جوانان ایران را میراثی می‌داند که باید حالا در مسند مدیریت، از آن محافظت کند با این وجود واهمه‌ای ندارد که بگوید ویترین رسانه‌ای‌شان آنقدر ضعیف است که حتی فعالان این حوزه تا مرحله اکران فیلم‌هایشان از ساز و کار این انجمن آگاهی چندانی ندارند.
در قسمت نخست مصاحبه صریح خبرگزاری مهر با سیدصادق موسوی، او عنوان کرد که بودجه مجموعه تحت مدیریتش افزایش پیدا کرده و قرار است ۷ میلیارد تومان به فیلمسازان بدهد تا فیلم کوتاه بسازند و اولویت خرج کردن این پول‌ها با کارگردانانی است که بتوانند در ۵ موضوع خاص مدنظر انجمن کار کنند.
در قسمت دوم و پایانی این مصاحبه موسوی به شرح عملکرد و ماموریت‌های انجمن سینمای جوانان پرداخته تا فیلمسازن چشم اندازی روشن از فعالیت‌های این انجمن داشته باشند.
* آقای موسوی شما از بی‌اطلاعی برخی فیلمسازن جوان از نحوه فعالیت انجمن سینمای جوانان ایران می‌گویید اما فکر نمی‌کنید این ناآگاهی ناشی از کمکاری انجمن در حوزه اطلاع رسانی است؟ شاید خیلی از بچه‌های فیلم کوتاه از ساز و کار انجمن و البته جشنواره فیلم کوتاه تهران اطلاع چندانی نداشته باشند. به‌طور کلی توضیحی درباره فرآیند کلی انجمن می‌دهید؟
انجمن سینمای جوانان ایران به‌عنوان یکی از قدیمی‌ترین نهادهای سینمایی کشور در سال ۵۵ تاسیس شده، هرچند عمده فعالیت‌ها، رونق و شکل‌گیری آن برای دهه ۶۰ است و در آن زمان توسعه پیدا کرده است. اما امروز که با شما صحبت می‌کنیم این انجمن بیش از ۸۰ دفتر و نمایندگی در سراسر کشور دارد و تنها نهاد سینمایی است که شعبه و دفتر دارد. عنوان انجمن سینمای جوانان ایران به گونه‌ای است که ممکن است ما را به اشتباه بیندازد وقتی ما از واژه «انجمن» استفاده می‌کنیم ممکن است یاد ان‌جی‌اوها و اصناف بیفتیم که بر اساس رای‌گیری و عضوپذیری فعالیت می‌کنند. در حقیقت این اولین اشتباهی است که به ذهن همه می‌رسد این در حالی است که تصور و تمرکز متولیان در زمان آغاز به کارِ این انجمن، روی ایجاد پاتوق و محلی برای گردهمایی هنرمندان، فیلمسازان جوان و نوپا بوده است که بتوانند کار را با روحیه جمعی و انجمنی پیش ببرند. با این وجود انجمن سینمای جوانان ایران یک انجمن صنفی نیست و عضوگیری ندارد.
این موسسه فرهنگی با ۸۰ نمایندگی و دفتر و ۱۷۱ پرسنل فعالیت می‌کند؛ یعنی یکی از سبک ترین مجموعه‌های موجود در کشور است چراکه به طور میانگین هر دفتر تنها ۲ نفر پرسنل داردانجمن بالغ بر صدهزار فارغ‌التحصیل در این سال‌ها داشته است اگر همه اینها را جمع کنیم و یک کانون فارغ‌التحصیلان راه بیندازیم آن موقع شاید این معنا روشن‌تر شود. اما در حال حاضر موسسه فرهنگی هنری (انجمن سینمای جوانان ایران) نام دارد و به نظرم این اولین پاسخ به آن دوستانی است که درباره عضوگیری صحبت کرده بودند. این موسسه فرهنگی با ۸۰ نمایندگی و دفتر و ۱۷۱ پرسنل فعالیت می‌کند؛ یعنی یکی از سبک‌ترین مجموعه‌های موجود در کشور است چراکه به طور میانگین هر دفتر تنها ۲ نفر پرسنل دارد.
انجمن سه ماموریت جدی داشته و دارد که یکی در حوزه آموزش است. شاید اصلی‌ترین تمرکز انجمن در راه‌اندازی و توسعه آن در دهه ۶۰، آموزش فعالیت‌ها و مشاغل سینمایی بوده است. در حال حاضر به طور کلی در حوزه آموزش ۲ اتفاق رخ می‌دهد؛ یکی دوره‌های کامل فیلمسازی است که در آن نزدیک به ۴۰۰ ساعت تدریس صورت می‌گیرد و ۱۳ درس سینمایی در آن تدریس می‌شود. در پایان دوره هم هنرجویان موظفند یک فیلم ارایه تا گواهی فارغ‌التحصیلی از انجمن دریافت کنند برای این منظور اول آبان امسال هم مثل هر سال کنکور سراسری برگزار می‌شود در حالی که ممکن است در جاهای دیگر اصلا چنین آزمونی گرفته نشود اما با توجه به اینکه انجمن معتبرترین مرکز آموزش سینمایی کشور است و بیش از ۴۰ سال سابقه دارد و تمرکز ما در انجمن در بخش آموزش فیلم کوتاه است. یعنی ما درس‌ها را به نحوی طراحی می‌کنیم که بچه‌ها بتوانند در پایان دوره فیلم کوتاه بسازند. برای امور دیگر مثل گریم، بازیگری و ... اجازه تدریس در سراسر کشور نمی‌دهیم چون تمرکز ما روی سینماست نه هنرهای نمایشی. در سینما هم فقط به شاخه فیلم کوتاه توجه می‌کنیم از همین رو مطالبی که هنر جویان در حوزه تدوین، فیلمنامه نویسی و... می‌آموزند همه با رویکرد فیلم کوتاه است.
* چقدر شهریه برای این کلاس‌ها می‌گیرید؟
با توجه به اینکه در این انجمن از یارانه‌های دولت استفاده می‌شود، شهریه‌هایی که انجمن می‌گیرد، قابل مقایسه با موسسات خصوصی نیست. برای مثال ما چهار مدل شهریه دریافت می‌کنیم این چهار شکل هم براساس این است که دفتر ما در یک نقطه محروم ایجاد شده، در مرکز استان است یا در تهران یعنی شهریه‌ها شناور است. ما تا سال گذشته برای این چهارصد ساعت تدریس در نقاط محروم تنها ۶۰۰ هزار تومان و در تهران دو و نیم میلیون تومان شهریه دریافت می‌کردیم در حالی که این چهارصد ساعت تدریس در موسسات خصوصی دیگر، چیزی بالغ بر ۱۵ میلیون تومان از آب در می‌آید.
لذا اعتبار، قدمت انجمن و استفاده از یارانه‌های دولتی در برگزاری این کلاس‌ها باعث شده تا عده زیادی در دوره‌های آموزشی انجمن شرکت کنند. غیر از دوره‌های فیلمسازی، ما چیزی نزدیک به سی درس درباره مشاغل سینمایی داریم که ۱۰ رشته آن مربوط به عکاسی است. این موضوع به این دلیل است که شاید کسی دوست داشته باشد فقط تدوین، تصویربرداری و... آموزش ببینند برای این رشته‌ها هم، دوره ۴۰ تا ۴۵ ساعته سپری و گواهی آن دوره دریافت می‌شود.
در کنار این موضوع به فراخور کتاب‌هایی چاپ، ترجمه و ورک شاپ‌هایی تخصصی در طول جشنواره‌ها برگزار می‌شود ما حتی ورک شاپ‌های دانش افزایی مربیان انجمن را در حاشیه جشنواره‌ها برگزار می‌کنیم چون فکر می‌کنیم آنها همیشه باید به روز باشند برای مثال در تمام این سال‌ها حوزه آموزش انجمن چند وقت یک بار به روز شده است و این دلیلِ حیات آموزشی انجمن تا به امروز است.
انجمن چیزی تحت عنوان «رخدادهای سینمایی» دارد که مربوط به جشنواره‌ها و پاتوق‌های فیلم است. در رخدادهای سینمایی ما ایران را به سه منطقه تقسیم و سه جشنواره منطقه‌ای برگزار می‌کنیم. برگزیدگان این جشنواره‌ها به طور مستقیم می‌توانند وارد جشنواره فیلم کوتاه تهران شوند. جشنواره فیلم کوتاه تهران یکی از قدیمی‌ترین و معتبرین‌ترین جشنواره‌های غرب آسیا و خاورمیانه است و جوایز نقدی که می‌پردازد از خیلی از جشنواره‌های معتبر بالاتر بوده است ضمن اینکه با تلاش دبیران جشنواره، در طول این سالیان بسیاری از چهره‌های سرشناس جهانی حوزه فیلم کوتاه پذیرفتند که داور یا برگزارکننده ورکشاپ‌های این جشنواره باشند.
جشنواره فیلم کوتاه تهران تنها جشنواره‌ای است که به نام پایتخت ایران وجود دارد در حالی که معتبرین جشنواره‌های جهان به نام شهرها هستند برای مثال ونیز، برلین و... از این دسته هستند.
* بله همیشه یکی از نکات قابل افتخار مدیران ادوار مختلف انجمن برگزاری همین جشنواره فیلم کوتاه تهران بوده است که همواره هم به ارائه آمار بسنده می‌کنند...
درباره جشنواره فیلم کوتاه تهران باید بگویم در چند سال گذشته بین ۵ تا ۶ هزار فیلم تنها از کشورهای خارجی به دبیرخانه رسیده‌اند که این، یک عدد بسیار بزرگ است و اهمیت استراتژیک جشنواره را نشان می‌دهد. علاوه‌بر سه جشنواره منطقه‌ای و جشنواره فیلم کوتاه تهران، ما ۲ جشنواره دوسالانه هم برگزار می‌کنیم که یکی جشنواره نماز و نیایش در شهر قم و دیگری جشنواره تسنیم در شهر مشهد با موضوع فرهنگ و آیات قرانی است. علاوه بر این پاتوق‌های فیلم کوتاه داریم که هر هفته در دفاتر انجمن در سراسر کشور برگزار می‌شود، فیلم‌های روز ایران و جهان در حوزه فیلم کوتاه به نمایش درمی آید و هنرجویان به صورت رایگان به تماشا و نقد آنها می‌پردازند همینطور در مرکز هر استان هر سال یک بار هفته فیلم و عکس برگزار می‌کنیم حتی برخی از استان‌ها که امکاناتش را دارند جشنواره فیلم کوتاه استانی خود را برگزار می‌کنند که انجمن در برگزاری آنها مشارکت می‌کند.
ما گفتگوهایی کرده‌ایم تا بتوانیم فیلم کوتاه را در وی‌اودی‌ها قرار بدهیم و از این طریق، پیوند بیشتری بین فیلم کوتاه و مردم ایجاد و به اقتصاد فیلم کوتاه کمک کنیمرخدادهای سینمایی در حوزه فیلم کوتاه قابل مقایسه با هیچ بخش دیگر سینما نیست چون محل ظهور و بروز فیلم کوتاه تا پیش از اکران‌های «هنر و تجربه» تنها، جشنواره‌ها بودند. برای مثال ممکن است یک فیلم بلند به هر دلیلی در جشنواره فیلم فجر حضور نداشته باشد اما از اکران باز نمی‌ماند چون گردش اقتصادی فیلم‌های بلند بیرون از جشنواره است و می‌توانند بازخورد بگیرند به همین دلیل در سینمای بلند با وجود اهمیت زیاد جشنواره ملی و بین المللی فیلم فجر، ممکن است تعدادی از کارگردانان مشهور را بشناسید که سالانه فیلم‌هایی تولید کنند اما به جشنواره ارایه ندهند ولی در حوزه فیلم کوتاه اصلا اینطور نیست. چون ما پرده برای نمایش نداریم.
علاوه‌بر این فیلم‌های سینمای بلند در بسیاری از موارد می‌توانند وارد نمایش خانگی شود، البته ما گفتگوهایی کرده‌ایم تا بتوانیم فیلم کوتاه را در وی او دی‌ها قرار بدهیم و از این طریق، پیوند بیشتری بین فیلم کوتاه و مردم ایجاد و به اقتصاد فیلم کوتاه کمک کنیم. آنچه مسلم است بی‌تردید بخش فرهنگی و هنری سینمای امروز ایران را فیلم کوتاه و مستند نمایندگی می‌کند. فعالیت‌های انجمن و مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی در حوزه حضورهای جهانی فیلم کوتاه و اعتباراتی که کسب می‌کند به این دلیل است که مزیت نسبی ما در حوزه سینما، بخش فرهنگی است. برای مثال فیلم‌های اکشن و کمدی ما در جهان حرفی برای گفتن نداشته‌اند اما بر عکس فیلم‌های فرهنگی ما که مبتنی بر اندیشه بودند چه در سینمای بلند و چه در سینمای کوتاه و مستند حضورهای موفقی داشته اند.
پیوند جدی میان تولید و رخدادها وجود دارد در حقیقت هر اثر تولید شده توسط ما باید در جایی عرضه شود و محل این عرضه، جشنواره‌ها در قالب رخدادهاست معاونت تولید و پشتیبانی فنی انجمن امسال جهش قابل ملاحظه‌ای در بخش اعتبارات داشته است. امسال باید هفت میلیارد تومان برای تولید فیلم کوتاه خرج کنیم که بیش از ۴، ۵ برابر سال گذشته است یعنی در حالی که ما سال گذشته مبلغی نزدیک به یک میلیارد و نیم برای تولید خرج کردیم امسال موظفیم برای تولید ۷ میلیارد تومان خرج کنیم از همین رو امسال برای اینکه بتوانیم این پول‌ها را به بهترین نحو در سراسر کشور به بهترین فیلم‌ها برسانیم به مکانزیم جدیدی فکر کرده‌ایم به این صورت که با توجه به اینکه هر استان یک دفتر مرکزی دارد، در سطح مرکز استان شوراهای تولید تشکیل دادیم، از هنرمندان در شهرستان‌ها برای این امر دعوت کردیم و از کارشناسان، مدرسان و فعالانی که حوزه فیلم کوتاه را کامل می‌شناسند استفاده کردیم به همین ترتیب یک ترکیب ۵ نفره در هر استان شکل گرفته است به طوری که در حال حاضر در سراسر کشور ۱۵۰ نفر کارشناس داریم که نام همه آنها منتشر شده و همه می‌دانند آثار در استان‌ها توسط کدام کارشناسان و سینماگران ارزیابی می‌شود ما با این کار می‌خواستیم به استان‌ها اختیار بدهیم به همین دلیل این هفت میلیارد را در همه دفاتر به شکل شفاف تقسیم کردیم.
* البته تجربه نشان داده که واگذاری چنین اختیاراتی به دفاتر استان‌ها نتیجه چندان جالبی نداشته است.
ما این کار را از تیر ماه آغاز کرده‌ایم اما به هر حال مکانیزم‌های کنترلی داریم یعنی ستاد مرکزی در صورت تصویب یا رد یک اثر در استان، می‌تواند آن طرح را پایش کند به همین ترتیب اگر هنرمندی شکوه‌ای داشته باشد و فکر کند حقش ضایع شده یا درباره اثرش کارشناسی درستی صورت نگرفته است به گله او رسیدگی می‌شود. به هر ترتیب من فکر می‌کنم ما باید به رای و باورهای منطقه‌ای و بومی کارشناسان استان‌ها احترام بگذاریم چون می‌خواهیم در آثارمان تنوعی از مفهوم و قالب وجود داشته باشد.
در بسیاری موارد وقتی فیلمنامه کسی را رد می‌کنیم، ناراحت می‌شود و همین حرف‌ها را می‌زند! وقتی شما فقط یک دهم آثاری را که به شما مراجعه می‌کنند می‌توانید حمایت کنید یعنی ۹ نفر از شما ناراضی هستند از این ۹ نفر ۸ نفر منصف هستند اما به هر حال یک نفر هست که از این حرف‌ها بزنداز همین رو نزدیک به هفتاد درصدِ این ۱۵۰ نفر را کارشناسان بومی تشکیل می‌دهند و سی درصد آن از استان‌ها دیگر یا تهران معرفی شده‌اند ولی به هر ترتیب کار این ۱۵۰ نفر هرچقدر هم اشکال داشته باشد آفت کمتری از این دارد که یک تیم ۵ نفره از تهران برای همه کشور تصمیم بگیرند. حتما ۱۵۰ نفر بهتر از ۵ نفر می‌توانند این حجم از آثار را قضاوت کنند. ضمن اینکه این ۱۵۰ نفر می‌توانند چرخشی عوض شوند یعنی ما آیین نامه‌ای نداریم که این افراد برای همیشه بمانند به همین صورت، بازخورد کار آنها را می‌گیریم و اثر برگزاری این شوراها در هر دفتری را تشخیص می‌دهیم.
شوراهای تولید در قالب پیچینگ کارشان را انجام می‌دهند و به نظرم حتما ما بازخوردهای این موضوع را در بازه‌های ۳ و ۶ ماهه می‌گیریم. تفاوتی که امسال وجود دارد این است که اداره کل ارشاد هر استان معادل پولی که ما در آنجا برای تولید فیلم کوتاه خرج می‌کنیم باید برای تولید فیلم‌ها کنار بگذارد این موضوع برای این است که هم افزایی ایجاد شود البته ما می‌دانیم که همه استان‌ها مبلغی کمتر از انجمن برای تولید می‌دهند ولی با این همه، ما چنین مبلغی را مطالبه می‌کنیم و هنرمندان هم باید مطالبه کنند تا این اعتبارات جذب شود چون خیلی از ادارات ارشاد عنوان می‌کنند سازمان سینمایی مثل معاونت‌های دیگر پول در شهرستان‌ها خرج نمی‌کند. در صورتی که برای مثال موسسه سینماشهر، سینماهای زیادی را در شهرستان‌ها تجهیز یا انجمن برای رخدادها و دفاتر در سطح شهرستان‌ها هزینه می‌کند.
ما حالا این ماجرا را در تولید نه در سطح استان بلکه در سطح دفتر شفاف‌تر کرده‌ایم. برای مثال اگر اصفهان ۴ شهر زیر نظر دارد، به تفکیک به مدیران در سطح استان و دفاتر رقم امسالشان اعلام و گفته شد چقدر پول برای تولید دارند. یعنی روشن است که تا ریال آخر این هفت میلیارد تومان باید در کجاها خرج شود. بنابراین اصفهان نمی‌تواند همه این پول را در شهر خود خرج کند. یعنی موظف است در نجف آباد، خمینی شهر، کاشان و ... هم خرج کند. نکته مهمی که وجود دارد این است که با توجه به اینکه تقاضای ساخت فیلم کوتاه زیاد است و بچه‌ها در این رشته‌ها درس خوانده و کار کرده‌اند واقعا اگر برنامه ریزی نداشته باشیم، با ۷ میلیارد تومان نمی‌شود کار بزرگی کرد.
* با همه توضیحی که شما مدام درباره شفافیت می‌دهید اما باز بچه‌های کوتاه حرف از «باندبازی» می‌زنند، حتی آنهایی که زمانی با شما همکاری داشته و از انجمن اعتبار دریافت کرده‌اند از این موضوع صحبت می‌کنند. فکر می‌کنید دلیلش چیست؟
هر پدیده انسانی که ما می‌بینیم باید مکانیزم‌های کنترلی داشته باشد، فساد ممکن است در همه جا شکل بگیرد ما وظیفه داریم به این موضوع رسیدگی کنیم و برای این موضوع همان رسیدگی ۱۵۰ نفره وجود دارد. در بسیاری موارد وقتی فیلمنامه کسی را رد می‌کنیم، ناراحت می‌شود و همین حرف‌ها را می‌زند! وقتی شما فقط یک دهم آثاری را که به شما مراجعه می‌کنند می‌توانید حمایت کنید یعنی ۹ نفر از شما ناراضی هستند از این ۹ نفر ۸ نفر منصف هستند اما به هر حال یک نفر بی‌انصاف هست که از این حرف‌ها بزند.
وقتی بودجه محدود و تقاضا ۱۰ برابر عرضه‌ای است که شما می‌توانید داشته باشید نارضایتی ایجاد می‌شود. البته ما می‌توانیم مکانیزم‌های کنترلی داشته باشیم و البته داریم یعنی اگر کسی فیلمنامه دقیق و بی‌نقصی دارد می‌تواند به ما شکایت کند و ما مجدد رسیدگی کنیم. البته طبیعتا یک پدیده انسانی است و امکان فساد در آن وجود دارد ولی باید با قانون و مکانیزم‌های کنترلی آن را به حداقل رساند.
نظر شما