«مکبث» و «هملت» کاغذی شدند/ اجرای اثری به یاد مریم میرزاخانی

زهرا صبری کارگردان تئاتر که این روزها نمایش «خاک و تاج» را در سالن قشقایی مجموعه تئاتر شهر روی صحنه دارد، درباره این اثر نمایشی که برگرفته از نمایشنامه‌های «هملت» و «مکبث» ویلیام شکسپیر است به خبرنگار مهر گفت: سال‌هاست که به اجرایی برگرفته از نمایشنامه‌های «مکبث» و «شاه لیر» ویلیام شکسپیر فکر می‌کردم. وقتی قرار شد که از عروسک کاغذی روی صحنه استفاده کنم،ابتدا اجرای نمایشنامه‌هایی از خودم همچون «ره‌بانو» و «سیمرغ» بر اساس «منطق الطیر» عطار مدنظرم بود، ولی دیدم به لحاظ به صحنه کشیدن تصاویر، شکل‌گیری کار در سه گانه شکسپیر یعنی «شاه لیر»، «هملت» و «مکبث» بیشتر است. به همین خاطر «خاک و تاج» را شروع کردم و بعد از مدتی تصمیم گرفتم که «شاه لیر» را جداگانه کار کنم زیرا با نگاهی که به دروغ و خیانت داشتم نمایشنامه‌های «هملت» و «مکبث» بهتر جواب می‌داد.

وی تأکید کرد: فکر می‌کنم وقتی قرار است از متون شکسپیر وام بگیریم باید خیلی مراقب باشیم که نگاه درست، نو و قابل تأملی را به تماشاگر عرضه کنیم.

صبری در ادامه سخنان خود گفت: از گیتی صفرزاده نویسنده نمایشنامه «خاک و تاج» خواستم به گونه‌ای از نمایشنامه‌های «هملت» و «مکبث» وام بگیرد که کسانی که نمایشنامه‌ها را خوانده اند با دیدن نمایش «خاک و تاج» بفهمند که برگرفته از این ۲ نمایشنامه شکسپیر است ولی خواسته‌ام این بود که از هیچکدام از اسامی موجود در نمایشنامه‌ها استفاده نکند.

سرپرست گروه تئاتر «یاس تمام» درباره دغدغه خود برای به صحنه بردن آثار نمایشی برگرفته از ادبیات کهن ایرانی، یادآور شد: من همیشه دغدغه ادبیات ایرانی را دارم و اگر روزی بتوانم «سیمرغ» عطار نیشابوری را روی صحنه ببرم بسیار مفتخر خواهم بود ولی باید به لحاظ تصویری و تحلیل به حدی برسم که این نمایشنامه را اجرا کنم. در کارنامه کاری ام اجرای «برناردا آلبا» و «ننه دلاور» به عنوان متونی خارجی را هم دارم. در واقع به متونی نگاه کردم که عروسکی نبودند ولی اجرای آن‌ها را آغشته به عروسک کردم.

وی اظهار کرد: عروسک‌ها در کارهای من ستون‌های کار هستند و به نقاط اصلی یک صفحه یا ستون‌های یک ساختمان تبدیل می‌شوند.

صبری درباره استفاده از شیوه‌های مختلف نمایش عروسکی در فعالیت‌های خود و استفاده از شیوه عروسک کاغذی در نمایش «خاک و تاج»، توضیح داد: عروسک‌های «خاک و تاج» کاغذی هستند زیرا خیلی دلم می‌خواست که کار با عروسک کاغذی را داشته باشم. سال‌ها پیش ورک شاپی را با آقای الن گذرانده بودم و همیشه دغدغه ام بود که با عروسک کاغذی کار کنم. وقتی از طرف ایشان و نرگس مجد دعوت شدم تا کاری با عروسک کاغذی را برای فستیوال شان در فرانسه داشته باشم برایم خیلی جذاب بود.

وی تصریح کرد: من تنوع طلب هستم، خوشحالم از پارچه که حرف اصلی را در «زمین و چرخ» می‌زد به گِل که حرف اصلی را در «تا یک بشمار» می‌زد رسیدم و حالا هم به کاغذ که حرف اصلی را در «خاک و تاج» می‌زند رسیده‌ام. دغدغه‌ام این است که به مخاطب چیزی را روی صحنه نشان دهم که برایش نو و جذاب باشد ولی باید در یک کار به چیزی که لازم و ملزوم صحنه است برسم و صرفا با اصرار قصد انجام کاری نو را ندارم.

کارگردان نمایش «خاک و تاج» در پایان سخنان خود درباره دلایل تقدیم اجراهای این اثر نمایشی به زنده‌یاد مریم میرزاخانی، بیان کرد: علاقه شخصی من به مریم میرزاخانی باعث شد تا اجرای «خاک و تاج» را به او تقدیم کنم؛ با اینکه از نزدیک با او آشنا نبودم ولی وقتی دیدم که چقدر برای ایران و دنیا افتخارآفرین بوده، از اینکه دیگر در میان ما نیست اندوهگین شدم. در تمرین‌های «خاک و تاج» به تصاویری رسیدیم که نیازمند دقت بالا برای شکل گیری بود و وقتی عکس‌های میرزاخانی را دیده بودم که روی تخته سیاه معادلات ریاضی را حل می‌کرد، برایم جالب بود. روزها با دیدن این تصاویر به مریم میرزاخانی فکر می‌کردم و از این رو تمام اجراهای گذشته، حال و آینده «خاک و تاج» به یاد مریم میرزاخانی خواهد بود.

نمایش «خاک و تاج» هر روز ساعت ۱۸ در سالن قشقایی مجموعه تئاتر شهر اجرا می‌شود.