رابطه با ایران نقطه قوتی برای قطر است

خبرگزاری مهر، گروه بین الملل- سمیه خمارباقی: «محمد بن عبدالرحمان آل ثانی» وزیر خارجه قطر اخیرا با مشارکت در همایشی در رم تحت عنوان «گفتگوی مدیترانه ای» اعلام کرده است: ما نه از اسلام سیاسی و نه از گروه اخوان المسلمین حمایت نکرده ایم. حمایت ما از ملتها و نه احزاب سیاسی بوده است. وی همچنین خاطرنشان کرد که اخوان المسلمین در کشورش حضور رسمی ندارد.

گفتنی است کشورهای عربستان سعودی، امارات متحده عربی، بحرین و مصر با طرح اتهامِ حمایت از تروریسم علیه قطر، روابط دیپلماتیک و تجاری خود را با این کشور کوچک اما بسیار ثروتمند عرب در ژوئن ۲۰۱۷ قطع کردند. این در حالی است که قطر تمام این اتهام ها را رد کرده و کشورهای همسایه را به تلاش برای محدودسازی حاکمیت خود متهم می کند.

اظهارات وزیر خارجه قطر طی چند سال اخیر و در پی بحرانی شدن روابط دوحه با کشورهای مذکور در نوع خود بی سابقه به شمار می رود. بر همین اساس خبرنگار مهر با «طلال عتریسی» رئیس مرکز منطقه ای و مطالعات سیاسی اجتماعی دانشگاه لبنان گفتگو کرده است که شرح آن از نظر می‌گذرد.

* وزیر خارجه قطر اخیرا اعلام کرده است که قطر از گروه اخوان المسلمین حمایت نکرده است و اخوان در قطر حضور رسمی ندارد. آیا این اظهارات به معنی چرخش در سیاست خارجی قطر است؟

این موضع به معنای تغییر بزرگ در سیاست خارجی قطر به شمار نمی رود، دوحه هرگز روابط خود را با ترکیه قطع نخواهد کرد. من بر این باور نیستم که قطر با ارائه مواضع اخیر خود درخصوص اخوان المسلمین، روابط خود را با ایران تغییر خواهد داد زیرا رابطه با اخوان به صورت مستقیم به قطر و ایران مرتبط نیست. بله میان اخوان المسلمین و قطر و نیز میان ترکیه و اخوان رابطه وجود دارد اما دوری دوحه از قطر به مثابه دوری کناره گیری از آنکارا نیست، این شرط لازم محسوب نمی شود.

*رویترز در خبری اعلام کرده است که حدود یک ماه گذشته وزیر خارجه قطر به ریاض سفر کرده و آنجا نیز اعلام داشته است که قطر از اخوان المسلمین حمایت نمی کند که صحبت های وزیر خارجه قطر در ایتالیا تایید کننده این خبر است. با توجه به این مسایل آیا رابطه قطر با کشوری مثل ترکیه که حامی اخوان است تحت الشعاع قرار خواهد گرفت؟

از نظر من قطر، هرگز روابط خود را ترکیه تغییر نخواهد داد. دوحه همواره به ترکیه نیاز دارد و ما شاهد هستیم که این کشور در قطر دارای پایگاه نظامی است. نمی دانم عربستان و امارات برای قطر درخصوص قطع رابطه با ترکیه شرط وضع خواهند کرد یا خیر اما علیرغم بهبود روابط قطر با عربستان سعودی و امارات و اگر میان این کشورها آشتی صورت بگیرد و دوحه به شورای همکاری خلیج فارس بازگردد، قطر احتمالا تا حدودی از ترکیه فاصله خواهد گرفت اما اگر این آشتی و مصالحه محدود باشد یا در حد دیدار و نشست های مشخص میان قطر و عربستان و امارات باشد، این موضوع هرگز بر سیاست قطر در قبال ترکیه تاثیرگذار نخواهد بود.

*-آیا رویکرد جدید سیاست خارجی قطر همکاری های سیاسی و نظامی ترکیه با این کشور را تحت تاثیر قرار خواهد داد؟

درخصوص طرح صلح هرمز که از سوی ایران مطرح شده است باید بگویم که ایران از زمان های دور تاکنون خواهان امنیت خلیج فارس به عنوان یک امنیت منطقه ای یعنی حفظ امنیت کشورهای منطقه بوده است اما کشورهای حاشیه خلیج فارس معتقد هستند حمایت آمریکا، امنیت منطقه خلیج فارس را تامین می کند لذا بر همین مبنا شاهد هستیم که پایگاه نظامی آمریکایی در کشورهای منطقه نظیر بحرین، قطر، کویت و غیره وجود دارد.

هدف ایران از طرح صلح هرمز دور کردن کشورهای منطقه از آمریکا با هدف تامین امنیت خلیج فارس است و اعتقاد دارد خود کشورهای منطقه می توانند به صورت مشترک امنیت خود را تامین کنند.

من فکر می کنم کشورهای حاشیه خلیج فارس طرح صلح هرمز را به دو دلیل نپذیرند:1- این کشورها نمی خواهند از حمایت آمریکا صرفنظر کنند و آن را حمایتی ثابت، راهبردی و پایدار می دانند. 2- پذیرش این طرح نیازمند روابط مثبت و طبیعی با ایران است که ما در حال حاضر شاهد این مسئله نیستیم، روابط ایران با عربستان سعودی به عنوان بزرگترین کشور عربی حاشیه خلیج فارس بد است بنابراین من فکر نمی کنم طرح صلح هرمز به سرانجام برسد و کشورهای منطقه با آن همراهی کنند.

تحقق طرح صلح هرمز اقتضا می کند که عربستان سعودی و ایران به گفتگو روی بیاورند و موفقیت آمیز بودن این گفتگو زمانبر است. از سوی دیگر آمریکا هرگز اجازه نخواهد داد ریاض شریک طرح صلح هرمز و تامین مشترک امنیت خلیج فارس باشد.

*قطر و کویت اخیرا به ائتلاف آمریکایی دریایی در خلیج فارس پیوسته اند. از سوی دیگر هم ایران آنها را دعوت به پیوستن به طرح ابتکار صلح هرمز کرده است. آینده این طرح ایران را چگونه ارزیابی می کنید؟

اگر روابط قطر و عربستان سعودی از سرگرفته شود همانطور که انتظار می رود این موضوع هرگز روابط قطر با ایران را تغییر نخواهد داد، قطر همچنان به ایران به عنوان یک کشور بزرگ در منطقه نیاز دارد، کشوری که به دوحه در زمان محاصره از سوی کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس کمک کرد لذا قطر به راحتی از روابط خود با ایران چشم پوشی نخواهد کرد چرا که این رابطه را نقطه قوتی برای خود می بیند.

در مورد رابطه با ترکیه نیز همین نظر صدق می کند. بنابراین من گمان نمی کنم قطر از روابط خود با ایران چشم پوشی کند بلکه بالعکس حتی در روابط خود با عربستان و امارات از آن استفاده خواهد کرد به ویژه اینکه ریاض در حال حاضر برای گفتگو با ایران تلاش می کند و امارات نیز گفتگوهایی را با تهران آغاز کرده است لذا در این شرایط کسی به قطر تحمیل نخواهد کرد که روابط خود را با ایران قطع کند در حالی که کشورهای دیگر حاشیه خلیج فارس برای برقراری رابطه با ایران تلاش می کنند.

*حل اختلافات قطر و عربستان و نزدیکی احتمالی این دو کشور چه تاثیری بر روابط تهران و دوحه خواهد گذاشت هرچند قطر اخیرا اعلام داشته است که هرگز فراموش نخواهد کرد که موقع محاصره این کشور توسط عربستان و متحدانش، ایران آسمانش را به روی قطر گشود؟

هدف از این اظهارات از سوی وزیر خارجه قطر، ساماندهی به وضعیت روابط کشورهای حاشیه خلیج فارس است، مواضع اخیر مقامات قطر و دیدارهایی که صورت می گیرد بیانگر این است که دوحه درصدد احیای روابط خود با عربستان و امارات است لذا می بینیم روابط خود را با اخوان المسلمین تکذیب می کند زیرا ریاض و ابوظبی، اخوان المسلمین را یک گروه تروریستی قلمداد می کنند و یکی از مشکلات این کشورها با دوحه، روابط آن با اخوان است. لذا موضع کنونی قطر درخصوص اخوان با هدف نزدیکی به عربستان و امارات اتخاذ شده است.