به گزارش خبرگزاری مهر، آیت الله العظمی جعفر سبحانی در دیدار مسئولان و اساتید مرکز پژوهشی دایرة المعارف علوم عقلی اسلامی که در مؤسسه امام صادق علیه‌السّلام قم برگزار شد، گفت: برای نگارش مقالات دایرة المعارفی در علوم مختلف عقلی نخستین کاری که باید انجام شود تفکیک این علوم از یکدیگر است تا خلط مباحث منطقی و فلسفی و کلامی و عرفانی نشود.
وی خاطرنشان کرد: در مرحله دوم باید ببینید آیا مراکز دیگری هم هستند که قصد نگارش چنین مقالاتی را دارند یا خیر، اگر چنین مراکزی باشند باید طوری عمل شود که مکمل همدیگر باشید تا از انجام کارهای موازی پرهیز شود. برای نمونه گروه علمی کلام در مؤسسه امام صادق علیه‌السّلام در حال نگارش مقالات این علم است.
استاد سطوح عالی حوزه افزود: در مرحله بعد، باید از نگارشِ همزمان در رشته‌های مختلف پرهیز شود، بلکه یکی را به پایان برسانید، سپس علم دیگر را آغاز کنید؛ در انجام کارهای علمی طوری عمل شود که این آثار قابل استفاده برای مخاطبان بوده و نیاز محققان را به‌خوبی برآورده سازد، من برخی از آثار مرکز دایرة المعارف را ملاحظه کردم، زحمات بسیاری کشیده شده و آثار خوبی تدوین گشته است و امیدوارم که در آینده نیز شاهد دستاوردهای پرارزشی از مرکز دائرة المعارف باشیم.
حجت‌الاسلام احمد ابوترابی، رئیس مرکز پژوهشی دائرة المعارف در این دیدار گزارشی از فعالیت‌های انجام گرفته در مرکز را ارائه کرد و گفت: مرکز دایرة المعارف یکی از مراکز وابسته به مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) است که به برکت نظام مقدس جمهوری اسلامی و زحمات حضرت امام راحل و مقام معظم رهبری و به عنوان یکی از ثمرات خون شهدای انقلاب اسلامی تحت اشراف آیت‌الله مصباح یزدی فعالیت‌های خود را انجام می‌دهد.
وی افزود: مرکز دایرة المعارف دارای برنامه‌ها و پروژه‌های طولانی‌مدتی است که هدف نهایی آن تألیف دائرة المعارف‌هایی در زمینه علوم عقلی اسلامی است.
حجت‌الاسلام ابوترابی خاطرنشان ساخت: هدف از این دائرة المعارف در درجه اول، ایجاد زمینه‌ای برای پژوهش‌های جامع و دقیق در موضوعات علوم عقلی و در درجه دوم، فراهم کردن مجموعه‌ای است که بتواند مبانی عقلی معارف اسلامی را به جهان معرفی کند.
رئیس مرکز پژوهشی دائرة المعارف، تهیه چنین دائرةالمعارف‌هایی را نیازمند به دو کار اساسی دانست، اول، انجام برخی از پژوهش‌های بنیادین که زمینه و فهم دقیق و ارائه درست و جامع را از علوم عقلی فراهم آورد؛ دوم، آسان کردن و سرعت بخشیدن به انجام پژوهش برای پژوهشگران برجسته و مقاله‌نویسان مرکز.
وی افزود: برای نیل به این هدف در هرکدام از رشته‌ها فعالیت‌هایی انجام شده است که اولین فعالیت، تهیه اصطلاح‌نامه ای است که نقشه جامع علوم و جایگاه هر اصطلاح را به صورت مستند در بر داشته باشد.
این استاد علوم عقلی گفت: این اصطلاح‌نامه‌ها با اصطلاح‌نامه‌های رایج در ایران و برخی نقاط جهان چهار تفاوت اساسی دارد، جامعیت تتبع در منابع؛ مستند بودن به نقل قول مستقیم از متون منابع؛ بررسی همه اصطلاحات و روابط آنها در جلساتی با حضور برجستگان این علوم و شیوه عرضه متفاوت و قابل استفاده برای پژوهشگران.
حجت الاسلام ابوترابی در تشریح فعالیت دوم گفت: فراهم آوردن معجم‌هایی که با مراجعه به منابع و فهم متون آنها توسط پژوهشگران متخصص تهیه شده است از جمله کارهایی است که انجام شده است و این پژوهش‌ها به گونه‌ای نیست که از طریق جستجوهایی لفظی و پیشرفت تکنولوژی به راحتی بدست آید و بلکه مبتنی بر فهم تخصصی از متون است.
وی در تبیین فعالیت سوم خاطر نشان ساخت: تهیه پرونده‌های علمی با مراجعه به اصطلاح‌نامه‌ها و معجم‌ها که محققان مقاله‌نویس را تا اندازه زیادی از مراجعه به کتابخانه‌ها بی‌نیاز می‌کند و موجب سرعت و جامعیت و سهولت تحقیقات می‌شود از دیگر فعالیت‌هایی است که انجام شده است.
حجت‌الاسلام ابوترابی خاطر نشان کرد: طبق دستور آیت‌الله مصباح یزدی تدوین دایرة‌المعارف کلام به دلیل اینکه در مؤسسه امام صادق علیه‌السلام در حال انجام است از اولویت کارهای مرکز دایرة‌المعارف خارج شده است.
این استاد علوم عقلی حوزه علمیه قم افزود: تهیه اصطلاح‌نامه‌ها و ایجاد زمینه‌های پژوهش در مرکز مربوط به همه رشته‌ها بوده و همزمان انجام شده است و بحمدلله کار مربوط به اکثر رشته‌های علوم عقلی اسلامی پایان یافته و عرضه شده و در مورد بقیه رشته‌ها نیز این پژوهش‌ها رو به اتمام است به طوری که تاکنون بیش از ۱۲۰ جلد کتاب و ۳۱ نرم‌افزار در رشته‌های معرفت‌شناسی، منطق، فلسفه، کلام، فلسفه دین، فلسفه حقوق، فلسفه اخلاق، فلسفه سیاسی، عرفان نظری، عرفان عملی و عرفان ادبی منتشر شده که از جمله مهمترین این آثار اصطلاح‌نامه‌های معرفت‌شناسی، منطق، فلسفه، کلام، فلسفه اخلاق، فلسفه سیاسی و معجم‌های موضوعی در رشته‌های مختلف است. باید اضافه کرد که مدخل‌های دائرة المعارف از درون اصطلاح‌نامه‌ها و با عنایت به نظام روابط اصطلاحات که هم دقت و هم جامعیت را تضمین کند تهیه شده است.
حجت‌الاسلام ابوترابی گفت: نسبت به تدوین خود دایرة المعارف‌ها به‌ویژه با عنایت به کمبود منابع مالی و امکانات و نیرو، تدوین دایرة المعارف‌ها همزمان انجام نمی‌شوند و در حال حاضر تدوین مقالات دائرةالمعارفی در رشته منطق به صورت جدی و در فلسفه سیاسی و عرفان نظری به صورت اندک با عنایت به پژوهشگران تربیت شده توسط مرکز آغاز شده است.
مدیر مرکز دایرة المعارف در پایان سخنان خود گفت: یادآوری این نکته لازم است که دوره‌های بی‌سابقه‌ای برای پرورش محققان منطق و عرفان در مرکز برگزار شده که ویژگی آن، جامع بودن موضوعات درسی بوده و به‌خصوص در عرفان به‌صورت کنترل شده و با رعایت مصالح حوزه و شریعت صورت گرفته است.
البته در این مرکز دو مجله علمی نیز تهیه می‌شود: یکی مجله علمی ترویجی «معارف عقلی» است که قلمرو آن همه موضوعات علوم عقلی می‌باشد (به‌جز منطق) و دیگری مجله علمی پژوهشی «معارف منطقی» است.
خاطرنشان می‌شود: در آغاز جلسه حجت الاسلام فیاضی، ضمن تشکر از حضرت آیت‌الله سبحانی به‌خاطر توجه و عنایتی که نسبت به انجام کارهای بنیادین در حوزه دارند، به‌صورت مختصر مرکز پژوهشی دائرة‌المعارف علوم عقلی اسلامی را معرفی کرد.
نظر شما