تهدید ترامپ فرصتی تاریخی برای فعال کردن دیپلماسی فرهنگی ایران است

به گزارش خبرنگار مهر، پس از رخداد ترور و شهادت سردار سلیمانی، دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، از بیم انتقام، طی پیامی توئیتری تهدید کرد که اگر ایران به اهداف و منافع آمریکا حمله کند، واشنگتن ۵۲ هدف در داخل ایران را برای هدف قرار دادن مشخص کرده است که برخی از آنها برای فرهنگ ایران بسیار حائز اهمیت است. هرچند که ترامپ بعدها ناچار به عقب نشینی شد، اما نباید به راحتی از کنار این تهدید گذشت.

از نظر قراردادهای بین‌المللی و کنوانسیون‌های جهانی هدف قرار دادن میراث فرهنگی هر کشوری امری مذموم است و جنایت جنگی به شمار می‌رود. این تهدید فرصتی عالی را برای ایران به همراه آورد تا از رهگذر فرهنگ و دیپلماسی فرهنگی جهان را متحد سیاسی خود کند، اما متأسفانه مدیران فرهنگی کشور، مانند دیگر بزنگاه‌ها تاکنون نتوانسته‌اند از این موقعیت تاریخی کمال بهره را به نفع کشور ببرند. هرچند که هنوز هم زمان برای یک اقدام مؤثر فرهنگی – تبلیغاتی در سطح جهان وجود دارد.

درباره این تهدید ترامپ و استفاده‌های سیاسی و فرهنگی که می‌توان از آن کرد با بهمن نامور مطلق به گفت‌وگو نشستیم. نامورمطلق اکنون یکی از چهره‌های شناخته شده در حوزه نقد و نظریه‌پردازی فرهنگی است. او عضو هیأت علمی دانشگاه شهید بهشتی است و هم‌اکنون نیز سرپرستی دانشگاه استاد فرشچیان را بر عهده دارد. نامورمطلق پیشتر در سمت معاونت صنایع دستی و هنرهای سنتی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، برنامه‌های مهمی را در جهت پویایی صنایع دستی ایران به مرحله اجرا درآورد. به باور بسیاری از هنرمندان این عرصه دوران حضور او، یکی از درخشان‌ترین دوره‌های صنایع دستی در ایران است.

«اسطوره‌کاوی عشق در فرهنگ ایرانی»، «درآمدی بر اسطوره شناسی؛ نظریه‌ها و کاربردها»، «درآمدی بر بینامتنیت»، «بینامتنیت: از ساختارگرایی تا پسامدرنیسم»، «اسطوره و اسطوره‌شناسی نزد ژرژ دو مزیل»، «اسطوره و اسطوره‌شناسی نزد نورتروپ فرای»، «اسطوره و اسطوره شناسی نزد ماکس مولر» و «اسطوره شهر اصفهان» عناوین شماری از مهم‌ترین تالیفات بهمن نامورمطلق است.

ترامپ پونکتوم امپریالیسم است

نامورمطلق در بخش نخست این گفت‌وگو به تحلیل شخصیت ترامپ از رهگذر تهدید هدف قراردادن میراث فرهنگی ایران پرداخت. وی اشاره کرد: ترامپ بخش شوریدگی امپریالیسم یا استکبار است و بی پرده استکبار را به نمایش می‌گذارد. رولان بارت، در یکی از مباحث نظری خود از مفهومی به نام «پونکتوم» صحبت می‌کند. شما یک عکسی را فرض کنید که یک نفر در آن در نهایت کمال نشسته است و در ترکیبش هیچ نقصی وجود ندارد و فقط بند کفشش باز است. با این بند کفش شما متوجه آشوب‌ها و نابسامانی‌هایی می‌شوید که در این شخصیت وجود دارد، اما آنها را مخفی کرده است. به این بند کفش باز پونکتوم می‌گویند. به واسطه این بند کفش باز شما متوجه آشوب‌ها، نارسایی‌ها و نقص‌های آن شخص می‌شوید.

وی افزود: پونکتوم به یک معنا یعنی زخم یا شکاف. چطور ما از یک شکاف دیوار می‌توانیم آن طرفش را ببینیم و اگر این شکاف نباشد دیدن ما ممکن نمی‌شود. ترامپ پونکتوم وجه استکباری تمدن غرب است. حضور شخصی مانند ترامپ به عنوان رئیس جمهور یکی از کشورهای استکباری موقعیت بسیار خوبی را برای ما فراهم می‌کند تا از رهگذر او بتوانیم بخشی از تمدن غرب را که سعی در پنهان کردنش دارد، آشکارا و عیان ببینیم. اگر این نکته را در نظر بگیریم آنگاه تمام صحبت‌های ترامپ برای ما قابل تحلیل است. این موقعیت خوب از آن جهت به دست آمده است که ترامپ تعقلی برای پنهان کردن ندارد. ترامپ وجه شوریدگی امپریالیسم و مدیریت غربی است.

ترامپ با همه بلاهتش فهمیده که امتیاز ایران در مقوله فرهنگ است

نامورمطلق در بخش دیگری از این گفت‌وگو در پاسخ به این سوال که «چرا در میان این همه اهداف نظامی در ایران، ترامپ از هدف قرار دادن مراکز و سایت‌های فرهنگی و تاریخی سخن به میان می‌آورد؟» گفت: ترامپ با تمام پرده‌برافکنی‌ها و بلاهتش متوجه شده که امتیاز ایران در مقوله فرهنگ است. او به درستی درک کرده که مردم ایران پیش از هر مؤلفه شناختی دیگری، فرهنگی هستند، به همین دلیل او نتیجه گرفته که اگر بخواهد به ایرانی ضربه بزند باید فرهنگ ایرانی را مورد هدف قرار دهد. تعلق، افتخار و هویت ما ایرانیان به فرهنگمان است. ما خودمان را یک ملت فرهنگی می‌دانیم. گرچه در عرصه‌های دیگر هم حرف‌های بسیاری برای گفتن داریم و از قافله جهانی عقب نمانده‌ایم، اما ویژگی اصلی ما بخش فرهنگی ماست.

ترامپ با تمام پرده‌برافکنی‌ها و بلاهتش متوجه شده که امتیاز ایران در مقوله فرهنگ است. او به درستی درک کرده که مردم ایران پیش از هر مؤلفه شناختی دیگری، فرهنگی هستند، به همین دلیل او نتیجه گرفته که اگر بخواهد به ایرانی ضربه بزند باید فرهنگ ایرانی را مورد هدف قرار دهد

نویسنده کتاب «اسطوره‌کاوی عشق در فرهنگ ایرانی» اضافه کرد: ترامپ در جای دیگری گفته بود که ایرانی‌ها هیچگاه در جنگی پیروز نشده‌اند. در صورتی که ما کلکسیونی از موفقیت‌های نظامی و جنگی را داشته‌ایم و البته در مواردی هم شکست‌هایی خورده‌ایم. فقط یکی از پادشاهان ایران به نام شاپور اول سه امپراتوری روم را شکست داده است. او، والرین را اسیر کرد، گردیاس را کشت و فیلیپ عرب را خراجگزار خودش کرد. دیگر بگذریم از اینکه خشایار تا قلب یونان رفت و داریوش مصری را فتح کرد که آنها فکر می‌کردند باید زیرمجموعه جهان یونانی باشد. کورش را همه مورخان نخستین امپراتور تمام جهان می‌دانند که نجات دهنده یهودی‌ها بود.

نامورمطلق درباره دیگر موفقیت‌های نظامی ایران در طول تاریخ نیز گفت: شاپور دوم یا شاپور کبیر پیروزی‌های نظامی برجسته‌ای داشت، همینطور اشکانیان یا پارتی‌ها با تدابیر جنگی بی سابقه‌شان سلوکیان یونانی را اسیر و تضعیف کرده و در نهایت باعث فرار آنها از ایران شدند که آثار این فرار سلوکیان در قالب میراث فرهنگی تاریخی وجود دارد. دیگر من درباره نادر یا حتی آغاخان قاجار صحبتی نمی‌کنم. آنها هم شکست داشتند ما هم داشتیم، هرچند که ما نمی‌خواهیم جنبه جنگ‌جویی و آریوبرزن‌ها و سورناهای خودمان را به رخ آنها بکشیم. حتی بسیاری از جنگ‌ها در دوران اسلامی هم توسط ایرانی‌ها انجام شد. صلاح الدین ایوبی یک ایرانی کرد بود که جنگ‌های صلیبی را به نفع مسلمانان برگرداند.

همگامی ترامپ با داعش

نامورمطلق در بخش دیگری از این گفت‌وگو با سابقه تخریب میراث فرهنگی کشورها در دوران معاصر اشاره کرد: هدف ترامپ از تهدید هدف قرار دادن میراث فرهنگی و تاریخی ما صرفاً نابود کردن این میراث نیست. او رسماً قصد دارد خود فرهنگ و ویژگی‌های فرهنگی ما را بزند. او به دلیل حسادتی که به فرهنگ ایرانی دارد، می‌خواهد ما را دچار آشوب کرده و به نقطه شروع انسانیت ببرد. او تکنیک را قبول دارد ولی فرهنگ را خیر و به همین دلیل هم نحوه استفاده از تکنیک را بلد نیست و این امری بسیار خطرناک است. به عبارتی تیغ در دست مست است و باید از این وضعیت هراس داشته باشیم.

وی افزود: پیش از ترامپ، گروه ضد فرهنگ طالبان در افغانستان مجسمه‌های تاریخی بودا در بامیان را با سلاح‌های آمریکایی از بین برد. پس از آنها داعش نیز به تخریب موزه نینوا اقدام کرد و بسیاری از آثار و میراث تاریخی عراق را یا به تاراج برد و یا نابود کرد. در موزه نینوا آثاری متعلق به قرن هشتم پیش از میلاد وجود داشت که داعشی‌ها با تیشه، چکش و با پرت کردن آثار تاریخی از بلندی، آنها را شکستند و ویران کردند. همچنین تندیس نگهبان دروازه نرگال یا خدای سرزمین مردگان که یکی از آثار ارزشمند این موزه بود، در این هجوم از بین رفت، قدمت این اثر به قرن هفتم پیش از میلاد می‌رسید. حال معلوم شد معلم طالبان و داعش در تخریب میراث تاریخی بشر که بود.

ترامپ باید همه جای ایران را هدف قرار دهد، نقطه غیرفرهنگی در ایران می‌شناسید؟

نویسنده کتاب «درآمدی بر اسطوره شناسی؛ نظریه‌ها و کاربردها» در بخش دیگری از این گفت‌وگو به ضدفرهنگ بودن ترامپ اشاره کرد: ترامپ در این تهدید نشان داد که چقدر بی‌فرهنگ و ضد فرهنگ است و این بزرگترین اشتباهش بود. تهدید فرهنگی بدترین تهدیدی است که در مقابل انسان‌ها، تمدن‌ها و جوامع می‌توان انجام داد. تمایز انسان با حیوان در فرهنگش است وقتی فرهنگ را از انسان بگیرید تفاوتی با حیوان ندارد. وقتی رئیس جمهور کشور که به قول خودش قدرتمندترین کشور جهان است، تهدید به هدف قرار دادن مراکز فرهنگی می‌کند، یعنی بویی از فرهنگ و خرد نبرده است و چقدر باید مردم و فرهنگ آن کشور از داشتن چنین رئیس جمهوری خجالت بکشند. مردم هر کشور دیگری هم اگر رئیس جمهورشان این چنین بی‌خردانه به فرهنگ بی‌احترامی کرد، باید خجالت بکشند.

نامورمطلق گفت: ترامپ گفته است که ما ۵۲ مرکز را به صورت نمادین می‌زنیم که برخی از آنها از نظر فرهنگی مهم هستند. اگر هدف از این تهدید نابودی میراث تاریخی و فرهنگی ایران است که باید به او فهماند که برای عملی شدن مقصودش باید همه جای این مملکت را بزند، چرا که همه جای ایران فرهنگی است و در جای جای کشور ما نقاط و سایت‌های فرهنگی و تاریخی داریم. نقاط تمدنی در همه جای ایران وجود دارد. یک جای ایران را نشان بدهید که نقطه تمدنی نداشته باشد. خراسان از شهرهای تاریخی پر است. سیستان و بلوچستان که بزرگترین تمدن‌های تمام تاریخ از جمله شهر سوخته را دارد. کوه خواجه سیستان تاریخی است. آلمان‌ها دیوار کاخ کوه خواجه را حاوی گچنگاره‌های شاهکار بود کندند و به موزه خود بردند و به داشتن آن افتخار می‌کنند. در کرمان، بجز آثار جدیدتر، تمدن‌های کهن شهداد و جیرفت را داریم. آثار تمدن عیلام و همچنین شهرهای تاریخی شوش، شوشتر و دزفول در خوزستان است. بنادر تاریخی جهان مثل سیراف در هرمزگان قرار دارد. در فارس تخت جمشید را داریم و آثار تاریخی بسیار در پیرامون شهر تاریخی پاسارگاد. در اصفهان که قدم به قدمش میراث فرهنگی و تاریخی است. زاگرسی‌ها تمدن کاسی‌ها و تمدن‌های دیگر را دارند. در خرم آباد مجموعه‌ای جمع شده از آثار فلزی و مفرغی دوره قدیم. من در پاریس دیدم که چقدر به این آثار افتخار می‌کنند. قزوین، مارلیک، شمال ایران، املش، تهران و… یعنی به هرجایی در ایران که نگاه کنید، آثار باستانی و تاریخی وجود دارد. ترامپ اگر می‌خواهد فرهنگ و مناطق فرهنگی ایران را بزند، باید کل ایران را هدف قرار دهد.

اگر هدف از این تهدید نابودی میراث تاریخی و فرهنگی ایران است که باید به او فهماند که برای عملی شدن مقصودش باید همه جای این مملکت را بزند، چرا که همه جای ایران فرهنگی است وی با اشاره به این نکته که کمتر کشوری در جهان به مانند ایران تراکم میراث فرهنگی و تاریخی دارد، ادامه داد: این حرف من ناشی از تعصب میهنی نیست. با همه مطالعاتم به شما عرض می‌کنم که کمتر جایی به اندازه ایران اینقدر تراکم میراث فرهنگی و تاریخی دارد. شاید از این منظر بتوان تنها عراق را به واسطه آثار به جای مانده از تمدن‌های میان رودان، با ایران مقایسه کرد. ما در ایران نزدیک به یک میلیون مرکز تاریخی و باستانی داریم که از این تعداد شاید هنوز روی ۳۰ هزار مرکز کار شده باشد. تمام اروپا را با دو تمدن بزرگشان یعنی یونان و روم جمع کنید به اندازه ایران اثر تاریخی و باستانی ندارند. بخشی از تمدن آنها یعنی تمدن بیزانسی در اردن و مصر هم آثاری را بر جای گذاشته است اما بازهم بسامد و فراوان سایت‌های تمدنی در ایران بیشتر است و بسیاری از آنها حتی هنوز کشف هم نشده است.

تهدید ایران یعنی تهدید گهواره فرهنگ جهانی

نامورمطلق در بخش دیگری از این گفت‌وگو با اشاره به این نکته که تهدید هدف قرار دادن میراث فرهنگی ایران باید جهانیان را بر علیه ترامپ بشوراند، گفت: غنای فرهنگی ایران باعث می‌شود که تهدیدش تنها به ایرانیان باز نگردد. در این رخداد، ایران گهواره تمدن و فرهنگ بشری است که مورد تهدید قرار گرفته. بلاهت ترامپ در زدن این حرف می‌توان به صورت عیان دید. حماقت او باعث شد که سال‌ها تبلیغات سو علیه ایران، ناکارآمد شود. با این تهدید همه دنیا فهمیدند که ایران کشوری غنی از نظر فرهنگ است. آنها در پروژه‌های تبلیغاتی ایران هراسی کلی هزینه کرده بودند تا از ایرانیان به عنوان قومی تروریست و جنگ طلب تصویرسازی کنند. ترامپ با یک حرف تمام برنامه‌های آنها را نقش برآب کرد.

ترامپ به ما یک فرصت تاریخی داده است. بر اثر این تهدید صدای یونسکو و نهادهای بین‌المللی دیگر و حتی صدای خود آمریکایی‌ها هم درآمد. پومپئو هرکاری کرد که این افتضاح را جمع کند، نتوانست

وی افزود: نمی‌خواهم بگویم که باید از ترامپ ممنون باشیم، حرفم این است که باید از این فرصت تاریخی نهایت بهره را ببریم. ترامپ به ما یک فرصت تاریخی داده است. بر اثر این تهدید صدای یونسکو و نهادهای بین‌المللی دیگر و حتی صدای خود آمریکایی‌ها هم درآمد. پومپئو هرکاری کرد که این افتضاح را جمع کند، نتوانست، چرا بلاهت ترامپ شدیدتر از آن بود که فکرش را می‌کرد. بعد از توضیحات وزیر خارجه آمریکا بازهم حرف‌هایش را تکرار کرد. باید این رخداد برای ما بدل به یک درس شود تا بدانیم که فرهنگ یک امر جهانی است.

نامورمطلق درباره دیگر درس‌های جریان تهدید ترامپ نیز اشاره کرد: درس دیگر این جریان در کارساز بودن دیپلماسی فرهنگی است. ما می‌توانیم بهره‌های بسیاری از دیپلماسی فرهنگی ببریم. اما متأسفانه از این جریان استفاده کمی بردیم و مدیران فرهنگی ما نشان دادند که در عرصه دیپلماسی فرهنگی ناتوان هستند. واکنش‌های مدیران فرهنگی درخور تهدید ترامپ نبود. شاید ترامپ بیش از هرکس دیگری در دیپلماسی فرهنگی به ما کمک کرد. به همه دنیا نشان داد که کانون‌های جامعه ایرانی فرهنگی و تمدنی هستند.

واکنش درخوری از سوی مدیران فرهنگی مشاهده نشد

سرپرست دانشگاه استاد فرشچیان، درباره واکنش‌های مدیران و اهالی فرهنگ نسبت به تهدید ترامپ نیز گفت: انتظار داشتم که مسئولان فرهنگی زرنگتر از این حرف‌ها باشند و واکنش‌های درخوری را ارائه دهند، اما گویا انتظارم بی‌جا بود. شنیدم که یکی از همین مدیران گفته است که امیدوارم ترامپ اشتباه لفظی کرده باشد. این نازل‌ترین سطح برخورد با ترامپ است. ما باید برای این مساله نشست‌های متعدد می‌گذاشتیم و ابعاد مختلف آن را بررسی می‌کردیم. روشنفکران و اهالی آکادمیک نیز نباید اینقدر به سادگی از این جریان گذر می‌کردند.

نویسنده کتاب «بینامتنیت: از ساختارگرایی تا پسامدرنیسم» ادامه داد: ما می‌توانستیم با بهره گیری از همین حرف و قوی کردن دیپلماسی فرهنگی جهان را متحد سیاسی خودمان کنیم. باید آن گفتار ترامپ مورد تحلیل قرار می‌گرفت. ما این فرصت را پیدا کردیم تا به جهانیان نشان دهیم که چقدر فرهنگی هستیم. همین تهدید یک فرصت تاریخی را برای ما فراهم کرده است تا سایت‌های تاریخی و میراث فرهنگی‌مان را یکی یکی معرفی کنیم.

۵۲ میراث برتر ایران را در جهان به پرسش بگذاریم

نامورمطلق در بخش دیگری از این گفت‌وگو درباره فعالیت‌های تبلیغاتی مفید پس از تهدید ترامپ نیز اشاره کرد: ما باید خودمان ۵۲ سایت میراث فرهنگی برتر را به جهانیان معرفی کنیم. یا حتی اگر به قدرت جادویی نام‌ها یا اعداد اعتقاد داریم باید به معرفی ۲۹۰ سایت برتر بپردازیم. این موقعیت خوب و این فرصت گرانبها را ترامپ برای ما بوجود آورده است و هنوز هم دیر نشده. می‌توان از این تهدید یک جریان یا یک گفتمان تبلیغاتی ساخت. به عنوان مثال ما می‌توانیم از نهادهای بین‌المللی حوزه فرهنگ یا شخصیت‌های فرهنگی برجسته استفسار کنیم که به نظر آنها ترامپ کدامیک از میراث فرهنگی ایران را می‌خواست مورد هدف قرار دهد؟ آیا می‌خواست تخت جمشید را بزند یا پاسارگاد، شهرسوخته، تبریز یا میدان نقش جهان اصفهان را؟ طرح این پرسش جهانی باعث شکل گیری یک گفتمان می‌شود.

نباید به ترامپ اجازه فرار از این تهدیدش را داد

معاون سابق صنایع دستی و هنرهای سنتی سازمان میراث فرهنگی در ادامه بر ضرورت منکوب کردن ترامپ تاکید کرد و گفت: ما نباید اجازه دهیم که ترامپ بتواند به راحتی از این سخن ابلهانه‌اش فرار کند. اجازه گریز از این سخن را به او ندهیم. این یک سخن جدی است که ما اگر برخورد جدی با آن نکنیم احتمال دارد که یک ابلهی روزی پیدا شود و بخواهد سایت‌ها و مراکز فرهنگی یک کشوری را تهدید کند. فرهنگیان جهان باید چنان فشاری به این آدم بیاورند که دیگر هیچ رئیس جمهوری جرأت تهدید به زدن سایت‌های فرهنگی کشور دیگری را نکند، چرا که این سایت‌ها بشری و انسانی هستند و محدود به جغرافیای سیاسی امروز جهان نمی‌شوند.

دیپلماسی فرهنگی ما ضعیف است

نامورمطلق در بخش دیگری از این گفت‌وگو دیپلماسی فرهنگی ایران را ضعیف ارزیابی کرد: علت ضعف دیپلماسی فرهنگی ما این است که تئورسین دیپلماسی فرهنگی نداریم. ما دیپلماسی فرهنگی را آنطور که باید تبیین نکرده‌ایم. دیگر اینکه دیپلماسی در نهادهای مختلف ترویج نشده است که مثلاً وزارت میراث بداند که چه کار کند؟ اکنون وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و فرهنگستان‌ها نمی‌دانند که در مقابل چنین پیشامدها و چنین تهدیدهایی چه باید بکنند؟ حتی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی هم نمی‌داند در مقابل این جریان چه کند؟ هیچ موضع گیری خاصی هم توسط آنها در مقابل این تهدید ترامپ گرفته نشد. سه دیگر اینکه مدیران شایسته‌ای برای نهادهای فرهنگی تربیت نکرده‌ایم. مدیر فرهنگی باید شرایط را فهم کرده و از این فرصت‌ها به نفع کشور استفاده کند.

می‌توان از تهدید ترامپ یک جریان یا یک گفتمان تبلیغاتی ساخت. به عنوان مثال ما می‌توانیم از نهادهای بین‌المللی حوزه فرهنگ یا شخصیت‌های فرهنگی برجسته استفسار کنیم که به نظر آنها ترامپ کدامیک از میراث فرهنگی ایران را می‌خواست مورد هدف قرار دهد؟ وی افزود: ما باید «وضعیت فرهنگ» را بازاندیشی کرده تا هرچه زودتر بتوانیم به کارهایی از این دست بپردازیم. باید سریع‌تر دیپلماسی فرهنگی را تدوین کرده و روابط بین نهادی را برای پیشبرد این امر تقویت کنیم. ما باید بتوانیم هر آدم تربیت کنیم و هم شخصیت‌های شایسته را برگردانیم. بسیاری از شخصیت‌ها هستند که می‌توانند این کارها را انجام دهند اما متأسفانه در حاشیه قرار گرفته‌اند. بسیاری از پست‌ها در نهادهای فرهنگی به حساب روابط به اشخاص داده می‌شود و چون آنها تخصص ندارند، در چنین پیشامدهایی صدایی از آنها برنمی‌خیزد.

نامورمطلق اضافه کرد: اگر یک صدای بزرگ، منطقی و قابل فهم برای مردم جهان داشتیم، از این فرصت به سادگی نمی‌گذشتیم. ترامپ اشتباهات مهلکی را انجام داد که می‌توانست برای شناساندن بهتر فرهنگ یارانی به جهانیان به ما کمک کند، اما به دلیل همین ضعف‌های سه گانه نتوانستیم از این فرصت بهره لازم را ببریم.

نویسنده کتاب «اسطوره شهر اصفهان» در پایان گفت: یکی از مشکلات جدی وزارت خارجه ما هم ضعف در حوزه دیپلماسی فرهنگی است. ما شخصیت‌های برجسته‌ای را داریم که الفبای دیپلماسی فرهنگی را می‌دانند. باید فارغ از جناح بندی‌های سیاسی از این شخصیت‌ها استفاده کرد. مسائل و مشکلات امروز ما بسیار بزرگ‌تر از جناح بندی‌های سیاسی است. کسی که مراکز فرهنگی ما را تهدید می‌کند، در اصل کیان و هویت ما را تهدید کرده و به این تهدید باید پاسخ‌های منطقی روشنفکرانه و علمی و فرهنگی داده شود تا در این دنیا دیگر کسی جرأت نکند فرهنگ بشری را مورد تهدید قرار دهد.